پیش تفسیر

1 – استخراج عصاره محتوای سوره و پاراگراف (راه اول)

اول (چنانکه بارها و بارها دیده اید) عصاره محتوای سوره را استخراج میکنیم: 

طرز استخراج عصاره محتوای سوره را (یعنی «درس» سوره را)  در قسمت اول ارائه کرده ایم که مطابق ذیل است:

درس: احکامي فردي و اجتماعي با زمينه "اي مسلمانان کفار ويهود و نصاري چنين اند شما آنطور نباشيد".

برآیند درسِ فوق و متن پاراگراف درب خواهد بود، به شرح ذیل:

درب: نمونه­ای از احکام جزائی اجتماعی و ای پیامبر! یهودیان چنین­اند. برای آنها اندوهگین مباش و رسالتت را پی گیر.

2 - استخراج عصاره محتوای پاراگراف (راه دوم)

ریز کردن پاراگراف تا حد امکان:

1

إِنَّمَا جَزَاء الَّذِينَ يُحَارِبُونَ اللّهَ وَرَسُولَهُ وَيَسْعَوْنَ فِي الأَرْضِ فَسَادًا أَن يُقَتَّلُواْ أَوْ يُصَلَّبُواْ أَوْ تُقَطَّعَ أَيْدِيهِمْ وَأَرْجُلُهُم مِّنْ خِلافٍ أَوْ يُنفَوْاْ مِنَ الأَرْضِ ذَلِكَ لَهُمْ خِزْيٌ فِي الدُّنْيَا وَلَهُمْ فِي الآخِرَةِ عَذَابٌ عَظِيمٌ ﴿33﴾ إِلاَّ الَّذِينَ تَابُواْ مِن قَبْلِ أَن تَقْدِرُواْ عَلَيْهِمْ فَاعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ ﴿34﴾

ریزدرب: حکمِ کسانیکه علنا به مقابله با آیات خدا و احکام رسولش برخیزند تا توبه نکرده اند، چنین است

2

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ وَابْتَغُواْ إِلَيهِ الْوَسِيلَةَ وَجَاهِدُواْ فِي سَبِيلِهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ ﴿35﴾ إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ لَوْ أَنَّ لَهُم مَّا فِي الأَرْضِ جَمِيعًا وَمِثْلَهُ مَعَهُ لِيَفْتَدُواْ بِهِ مِنْ عَذَابِ يَوْمِ الْقِيَامَةِ مَا تُقُبِّلَ مِنْهُمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ ﴿36﴾ يُرِيدُونَ أَن يَخْرُجُواْ مِنَ النَّارِ وَمَا هُم بِخَارِجِينَ مِنْهَا وَلَهُمْ عَذَابٌ مُّقِيمٌ ﴿37﴾

ریزدرب: ای مسلمانان! در ایمان تان بسیار جدی تر شوید

3

وَالسَّارِقُ وَالسَّارِقَةُ فَاقْطَعُواْ أَيْدِيَهُمَا جَزَاء بِمَا كَسَبَا نَكَالاً مِّنَ اللّهِ وَاللّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ ﴿38﴾ فَمَن تَابَ مِن بَعْدِ ظُلْمِهِ وَأَصْلَحَ فَإِنَّ اللّهَ يَتُوبُ عَلَيْهِ إِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ ﴿39﴾ أَلَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللّهَ لَهُ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ يُعَذِّبُ مَن يَشَاء وَيَغْفِرُ لِمَن يَشَاء وَاللّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿40﴾

ریزدرب: حکمِ سارقانِ ظالم، قبل از توبه این است

4

يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ لاَ يَحْزُنكَ الَّذِينَ يُسَارِعُونَ فِي الْكُفْرِ مِنَ الَّذِينَ قَالُواْ آمَنَّا بِأَفْوَاهِهِمْ وَلَمْ تُؤْمِن قُلُوبُهُمْ وَمِنَ الَّذِينَ هِادُواْ سَمَّاعُونَ لِلْكَذِبِ سَمَّاعُونَ لِقَوْمٍ آخَرِينَ لَمْ يَأْتُوكَ يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ مِن بَعْدِ مَوَاضِعِهِ يَقُولُونَ إِنْ أُوتِيتُمْ هَذَا فَخُذُوهُ وَإِن لَّمْ تُؤْتَوْهُ فَاحْذَرُواْ وَمَن يُرِدِ اللّهُ فِتْنَتَهُ فَلَن تَمْلِكَ لَهُ مِنَ اللّهِ شَيْئًا أُوْلَئِكَ الَّذِينَ لَمْ يُرِدِ اللّهُ أَن يُطَهِّرَ قُلُوبَهُمْ لَهُمْ فِي الدُّنْيَا خِزْيٌ وَلَهُمْ فِي الآخِرَةِ عَذَابٌ عَظِيمٌ ﴿41﴾ سَمَّاعُونَ لِلْكَذِبِ أَكَّالُونَ لِلسُّحْتِ فَإِن جَآؤُوكَ فَاحْكُم بَيْنَهُم أَوْ أَعْرِضْ عَنْهُمْ وَإِن تُعْرِضْ عَنْهُمْ فَلَن يَضُرُّوكَ شَيْئًا وَإِنْ حَكَمْتَ فَاحْكُم بَيْنَهُمْ بِالْقِسْطِ إِنَّ اللّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ ﴿42﴾ وَكَيْفَ يُحَكِّمُونَكَ وَعِندَهُمُ التَّوْرَاةُ فِيهَا حُكْمُ اللّهِ ثُمَّ يَتَوَلَّوْنَ مِن بَعْدِ ذَلِكَ وَمَا أُوْلَئِكَ بِالْمُؤْمِنِينَ ﴿43﴾

ریزدرب: ای مسلمانان! بطور جدی از کسانی که چنین میکنند دوری و با آنان مقابله کنید

تقطیع:

در فوق دیده اید که ما پاراگراف را به تعدادی «ریزپاراگراف» تجزیه کرده ایم.

اصلی-فرعی

قسمت هایی را که می بینید فوقا با حروف پر رنگ (بولد) کار کرده ایم، اصلی است.

لُبّ مطلب:

با توجه به ریزپاراگراف ها، و ریزدربها، و جمع بندیِ ریزدرب ها، همان درب پاراگراف که فوقا می بینید حاصل خواهد شد و البته توجه دارید که درب مذکور از راه محاسبه استخراج شده است.

3 – از اول تا اینجا

در پاراگراف 1 به تشریع برخی از احکام مبتلی به و نیز احکام عبادی و اجتماعی می پردازد .

در پاراگراف 2 می فرماید : ای اهل کتاب عقایدتان باطل و اعمالتان خلاف، و اینک حجت برشما تمام شده است .

در پاراگراف 3 می فرماید : ای مسلمانان ! مانند یهودیان نباشید که علیرغم شناخت حق، حتی درچیزی که بسیار به نفع شان بود ، حاضرنبودند زحمتی به خویش بدهند و مراقب حسادت یهودیان برخودتان باشید .

در این پاراگراف برخی احکام اجتماعی را تشریع  می فرماید و به توصیف رفتارهای باطل یهودیان و نکوهش آنها می پردازد .

4 - سوالات

1-« الَّذِينَ يُحَارِبُونَ اللّهَ » (آیه 33 ) چه نوعی ازسخن است؟ (مبالغه؟کنایه؟یا....؟)

2-منظوراز « يُحَارِبُونَ اللّهَ » فوق چیست؟

3-منظور از « وَابْتَغُواْ إِلَيهِ الْوَسِيلَةَ » (آیه35) چیست؟

4-کدام قسمت آیه 36 «کنائی» است؟ (مشخص کنید)

5-باتوجه به اصل «خواست خداوند قانونمند است» آیه 40 را بازگوئی کنید.

5 - حدسیاتی از اوضاع و احوال آن روزها

از آیه های 41 تا 43 فهمیده میشود عده ای از مسلمانان گرایش به یهودیان پیدا کرده بودند و برخی هم از اسلام خارج و به آنها می پیوستند ، و نیز فهمیده میشود یهودیان گوش میخواباندند که دروغ هایی را بر ضد اسلام پیدا کنند و آنها را ثبت و ضبط کنند و بعدا برای نسل های بعدی مسلمانان باز گو کرده و آنها را دچار شبهه کنند ، و نیز یکی دیگر از شگرهای یهودیان این بود که با قیافه حق بجانب به آنحضرت مراجعه میکردند که در موضوعی که صورت سازی میکردند مثلا بین آنها قضاوت کند تا از این موضوع به زعم خودشان از آنحضرت آتو بگیرند.

6 - آیات برجسته این پاراگراف

آیه 38 به دلایل مکرر پیشگفته از جمله آیات برجسته قرآنی است.

7 - در این پاراگراف کدام فقرات فوق ذهنیات مخاطبان اولیه است؟

(این قسمت جواب سروش و شبستری است که گفته اند قرآن فوق ذهنیات مخاطبان اولیه ندارد)

آیه های 36 و 37 از آنجا که «قیامتی» است، کلا بالاتر از ذهنیات هر بنی بشری است، و طبعا در مورد مخاطبان اولیه نیز همچنین.

8 - مخاطبان اولیه از این پاراگراف چه تلقیی  میداشتند؟

مخاطب های اولیه نیز از این پاراگراف همان تلقی را میداشته اند که ما .

9 - چه عناصر فرا زمانی و فرا مکانی در این پاراگراف هست؟

1 - نمونه­ای از احکام جزائی اجتماعی

 2 - ای پیامبر! یهودیان چنین­اند. برای آنها اندوهگین مباش و رسالتت را پی گیر.

10  – کدام عناصر این پاراگراف «برای اولین بار» است؟

غیر از آیه های 36 و 37 و 40 ، بقیه آیه های این پاراگراف «برای اولین بار» است.

شرح مختصر

کلیدهای تفسیری

دریافت های مستقیم و کوتاه

تُقَطَّعَ أَيْدِيهِمْ وَأَرْجُلُهُم مِّنْ خِلافٍ  (آیه 33) یعنی (مثلا) دست راست و پای چپ.

بعد از آیه 38 دو آیه آمده که سخن از رافت و گذشت دارد، بخصوص که در آیه 39 سخن از «ظلم» رفته و لذا موضوع آیه 38 در صورتیکه در اثر گرسنگی یا اَشکال دیگر استیصال انجام شود، آن عقوبت شدید را ندارد.

ترجمه تفسیریِ آزاد

جز اين نيست که سزاي کساني که با خدا و رسولش مي جنگند و در زمين به فساد بر مي خيزند ، اين است که کشته شوند يا به دار کشيده شوند ، يا دست و پاي آنها به عکس يکديگر بريده شود ، يا از آن زمين تبعيد شوند . اين در دنيا برايشان خواري است ، و در آخرت عذابي عظيم خواهند داشت (33) مگر کساني که پيش از آنکه برآنها دست يابيد توبه کنند و بدانيد که خداوند آمرزگار مهربان است (34) اي مسلمانان! از خدا پروا کنيد ، و بسوي او راه بجوئيد ، و در راهش جهاد کنيد، شايد رستگار شويد (35) البته کافران حتی اگر دو برابر آنچه در زمين هست نیز مال آنها باشد ، و بخواهند بجاي عذابِ روز قيامت بدهند ، از آنها قبول نميشود و عذابي دردناک خواهند داشت (36) ميخواهند از آن آتش خارج شوند ولي از آن خارج شدني نخواهند بود و عذابي ماندني خواهند داشت (37) و در مورد مرد و زنِ سارق ، دستهايشان را قطع کنيد . اين سزاي عملشان است که مجازاتي از جانب خدا است ، و خداوند پيروزمند فرزانه است (38) و کسي که پس از ظلمش توبه کند و اصلاح نمايد ، خداوند نيز بر او بازگشت خواهد نمود ، که خداوند آمرزگار مهربان است (39) آيا نمي دانيد که فرمانروائي آسمانها و زمين از آن خداست؟ و هر که را بخواهد عذاب مي کند و هر که را بخواهد مي آمرزد و خدا بر هر چيزي تواناست؟ (40) اي پيامبر ! مبادا کار کساني که در کفر سرعت ميگيرند اندوهگينت کند ، کار همان کساني که با دهان هايشان ميگويند ايمان آورديم ولي دلشان ايمان نياورده ، و بعضي از يهوديان که به دروغ گوش ميسپارند و براي ديگراني که هنوز بسويت نيامده اند جاسوسي ميكنند و کلام را از مواضع آن تحريف مي کنند ، و ميگويند اگر اين حكمي  كه ما ميگوئيم به شما داده شده ، بگيريدش و اگر داده نشد بر حذر باشيد . و کسي که خدا بخواهد به فتنه اش اندازد کسي نميتواند در مقابل خداوند برايش کاري کند . آنها کساني هستند که خداوند نخواسته دلهاشان را پاک کند . در دنيا خواري و در آخرت عذابي عظيم خواهند داشت (41) گوش كنندگان دروغ و خورنده حرام هستند ، و اگر بسويت آمدند ، يا بين آنها حکم کن يا از آنان روي برگردان ، و اگر از آنان روي برگرداني هرگز نميتوانند ضرري به تو بزنند ، و اگر هم حکم ميکني به عدالت حکم کن که خداوند عادلان را دوست ميدارد (42) و چگونه تو را به قضاوت ميخوانند در حاليکه تورات بينشان است که حکم خدا در آن است؟ آنگاه، پس از آن ، بر مي گردند و مومن نمي باشند (43)