پیش تفسیر

1 – استخراج عصاره محتوای سوره و پاراگراف (راه اول)

اول (چنانکه بارها و بارها دیده اید) عصاره محتوای سوره را استخراج میکنیم: 

طرز استخراج عصاره محتوای سوره را (یعنی «درس» سوره را)  در قسمت اول ارائه کرده ایم که مطابق ذیل است:

درس: احکامي فردي و اجتماعي با زمينه "اي مسلمانان کفار ويهود و نصاري چنين اند شما آنطور نباشيد".

برآیند درسِ فوق و متن پاراگراف درب خواهد بود، به شرح ذیل:

درب: ای مسلمانان! یهودیان و نصاری به کتاب خدا اهمیت ندادند، شما چنین نباشید و مباد که از میان یهود و نصاری دوست و سرپرست بگیرید بلکه از میان بهترین­های مؤمنان انتخاب کنید.

2 - استخراج عصاره محتوای پاراگراف (راه دوم)

ریز کردن پاراگراف تا حد امکان:

1

إِنَّا أَنزَلْنَا التَّوْرَاةَ فِيهَا هُدًى وَنُورٌ يَحْكُمُ بِهَا النَّبِيُّونَ الَّذِينَ أَسْلَمُواْ لِلَّذِينَ هَادُواْ وَالرَّبَّانِيُّونَ وَالأَحْبَارُ بِمَا اسْتُحْفِظُواْ مِن كِتَابِ اللّهِ وَكَانُواْ عَلَيْهِ شُهَدَاء فَلاَ تَخْشَوُاْ النَّاسَ وَاخْشَوْنِ وَلاَ تَشْتَرُواْ بِآيَاتِي ثَمَنًا قَلِيلاً وَمَن لَّمْ يَحْكُم بِمَا أَنزَلَ اللّهُ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْكَافِرُونَ ﴿44﴾ وَكَتَبْنَا عَلَيْهِمْ فِيهَا أَنَّ النَّفْسَ بِالنَّفْسِ وَالْعَيْنَ بِالْعَيْنِ وَالأَنفَ بِالأَنفِ وَالأُذُنَ بِالأُذُنِ وَالسِّنَّ بِالسِّنِّ وَالْجُرُوحَ قِصَاصٌ فَمَن تَصَدَّقَ بِهِ فَهُوَ كَفَّارَةٌ لَّهُ وَمَن لَّمْ يَحْكُم بِمَا أنزَلَ اللّهُ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ ﴿45﴾

ریزدرب: ای پیامبر! لازم است علماء یهودیان حکم بما انزل الله کنند

2

وَقَفَّيْنَا عَلَى آثَارِهِم بِعَيسَى ابْنِ مَرْيَمَ مُصَدِّقًا لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ التَّوْرَاةِ وَآتَيْنَاهُ الإِنجِيلَ فِيهِ هُدًى وَنُورٌ وَمُصَدِّقًا لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ التَّوْرَاةِ وَهُدًى وَمَوْعِظَةً لِّلْمُتَّقِينَ ﴿46﴾ وَلْيَحْكُمْ أَهْلُ الإِنجِيلِ بِمَا أَنزَلَ اللّهُ فِيهِ وَمَن لَّمْ يَحْكُم بِمَا أَنزَلَ اللّهُ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ ﴿47﴾

ریزدرب: ای پیامبر! لازم است علماء مسیحیان حکم بما انزل الله کنند

3

وَأَنزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقًا لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ الْكِتَابِ وَمُهَيْمِنًا عَلَيْهِ فَاحْكُم بَيْنَهُم بِمَا أَنزَلَ اللّهُ وَلاَ تَتَّبِعْ أَهْوَاءهُمْ عَمَّا جَاءكَ مِنَ الْحَقِّ لِكُلٍّ جَعَلْنَا مِنكُمْ شِرْعَةً وَمِنْهَاجًا وَلَوْ شَاء اللّهُ لَجَعَلَكُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَلَكِن لِّيَبْلُوَكُمْ فِي مَآ آتَاكُم فَاسْتَبِقُوا الخَيْرَاتِ إِلَى الله مَرْجِعُكُمْ جَمِيعًا فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ ﴿48﴾ وَأَنِ احْكُم بَيْنَهُم بِمَآ أَنزَلَ اللّهُ وَلاَ تَتَّبِعْ أَهْوَاءهُمْ وَاحْذَرْهُمْ أَن يَفْتِنُوكَ عَن بَعْضِ مَا أَنزَلَ اللّهُ إِلَيْكَ فَإِن تَوَلَّوْاْ فَاعْلَمْ أَنَّمَا يُرِيدُ اللّهُ أَن يُصِيبَهُم بِبَعْضِ ذُنُوبِهِمْ وَإِنَّ كَثِيرًا مِّنَ النَّاسِ لَفَاسِقُونَ ﴿49﴾ أَفَحُكْمَ الْجَاهِلِيَّةِ يَبْغُونَ وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللّهِ حُكْمًا لِّقَوْمٍ يُوقِنُونَ ﴿50﴾ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ لاَ تَتَّخِذُواْ الْيَهُودَ وَالنَّصَارَى أَوْلِيَاء بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاء بَعْضٍ وَمَن يَتَوَلَّهُم مِّنكُمْ فَإِنَّهُ مِنْهُمْ إِنَّ اللّهَ لاَ يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ ﴿51﴾

ریزدرب: ای پیامبر! لازم است خودت هم مقید باشی به حکم بما انزل الله

4

فَتَرَى الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ يُسَارِعُونَ فِيهِمْ يَقُولُونَ نَخْشَى أَن تُصِيبَنَا دَآئِرَةٌ فَعَسَى اللّهُ أَن يَأْتِيَ بِالْفَتْحِ أَوْ أَمْرٍ مِّنْ عِندِهِ فَيُصْبِحُواْ عَلَى مَا أَسَرُّواْ فِي أَنْفُسِهِمْ نَادِمِينَ ﴿52﴾ وَيَقُولُ الَّذِينَ آمَنُواْ أَهَؤُلاء الَّذِينَ أَقْسَمُواْ بِاللّهِ جَهْدَ أَيْمَانِهِمْ إِنَّهُمْ لَمَعَكُمْ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فَأَصْبَحُواْ خَاسِرِينَ ﴿53﴾ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ مَن يَرْتَدَّ مِنكُمْ عَن دِينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكَافِرِينَ يُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللّهِ وَلاَ يَخَافُونَ لَوْمَةَ لآئِمٍ ذَلِكَ فَضْلُ اللّهِ يُؤْتِيهِ مَن يَشَاء وَاللّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ ﴿54﴾ إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُواْ الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاَةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ ﴿55﴾ وَمَن يَتَوَلَّ اللّهَ وَرَسُولَهُ وَالَّذِينَ آمَنُواْ فَإِنَّ حِزْبَ اللّهِ هُمُ الْغَالِبُونَ ﴿56﴾ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ لاَ تَتَّخِذُواْ الَّذِينَ اتَّخَذُواْ دِينَكُمْ هُزُوًا وَلَعِبًا مِّنَ الَّذِينَ أُوتُواْ الْكِتَابَ مِن قَبْلِكُمْ وَالْكُفَّارَ أَوْلِيَاء وَاتَّقُواْ اللّهَ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ ﴿57﴾ وَإِذَا نَادَيْتُمْ إِلَى الصَّلاَةِ اتَّخَذُوهَا هُزُوًا وَلَعِبًا ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لاَّ يَعْقِلُونَ ﴿58﴾

ریزدرب: ای مسلمانان! بشدت از اخلاق منافقانه دور باشید

5

قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ هَلْ تَنقِمُونَ مِنَّا إِلاَّ أَنْ آمَنَّا بِاللّهِ وَمَا أُنزِلَ إِلَيْنَا وَمَا أُنزِلَ مِن قَبْلُ وَأَنَّ أَكْثَرَكُمْ فَاسِقُونَ ﴿59﴾ قُلْ هَلْ أُنَبِّئُكُم بِشَرٍّ مِّن ذَلِكَ مَثُوبَةً عِندَ اللّهِ مَن لَّعَنَهُ اللّهُ وَغَضِبَ عَلَيْهِ وَجَعَلَ مِنْهُمُ الْقِرَدَةَ وَالْخَنَازِيرَ وَعَبَدَ الطَّاغُوتَ أُوْلَئِكَ شَرٌّ مَّكَاناً وَأَضَلُّ عَن سَوَاء السَّبِيلِ ﴿60﴾

ریزدرب: ای پیامبر! با یهودیان بی اعتناء باش

6

وَإِذَا جَآؤُوكُمْ قَالُوَاْ آمَنَّا وَقَد دَّخَلُواْ بِالْكُفْرِ وَهُمْ قَدْ خَرَجُواْ بِهِ وَاللّهُ أَعْلَمُ بِمَا كَانُواْ يَكْتُمُونَ ﴿61﴾ وَتَرَى كَثِيرًا مِّنْهُمْ يُسَارِعُونَ فِي الإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَأَكْلِهِمُ السُّحْتَ لَبِئْسَ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ ﴿62﴾ لَوْلاَ يَنْهَاهُمُ الرَّبَّانِيُّونَ وَالأَحْبَارُ عَن قَوْلِهِمُ الإِثْمَ وَأَكْلِهِمُ السُّحْتَ لَبِئْسَ مَا كَانُواْ يَصْنَعُونَ ﴿63﴾ وَقَالَتِ الْيَهُودُ يَدُ اللّهِ مَغْلُولَةٌ غُلَّتْ أَيْدِيهِمْ وَلُعِنُواْ بِمَا قَالُواْ بَلْ يَدَاهُ مَبْسُوطَتَانِ يُنفِقُ كَيْفَ يَشَاء وَلَيَزِيدَنَّ كَثِيرًا مِّنْهُم مَّا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ طُغْيَانًا وَكُفْرًا وَأَلْقَيْنَا بَيْنَهُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاء إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ كُلَّمَا أَوْقَدُواْ نَارًا لِّلْحَرْبِ أَطْفَأَهَا اللّهُ وَيَسْعَوْنَ فِي الأَرْضِ فَسَادًا وَاللّهُ لاَ يُحِبُّ الْمُفْسِدِينَ ﴿64﴾ وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْكِتَابِ آمَنُواْ وَاتَّقَوْاْ لَكَفَّرْنَا عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَلأدْخَلْنَاهُمْ جَنَّاتِ النَّعِيمِ ﴿65﴾ وَلَوْ أَنَّهُمْ أَقَامُواْ التَّوْرَاةَ وَالإِنجِيلَ وَمَا أُنزِلَ إِلَيهِم مِّن رَّبِّهِمْ لأكَلُواْ مِن فَوْقِهِمْ وَمِن تَحْتِ أَرْجُلِهِم مِّنْهُمْ أُمَّةٌ مُّقْتَصِدَةٌ وَكَثِيرٌ مِّنْهُمْ سَاء مَا يَعْمَلُونَ ﴿66﴾

ریزدرب: ای پیامبر! اهل کتاب چنین اند، اهمیتی به آنان مده

تقطیع:

در فوق دیده اید که ما پاراگراف را به تعدادی «ریزپاراگراف» تجزیه کرده ایم.

اصلی-فرعی

قسمت هایی را که می بینید فوقا با حروف پر رنگ (بولد) کار کرده ایم، اصلی است.

لُبّ مطلب:

با توجه به ریزپاراگراف ها، و ریزدربها، و جمع بندیِ ریزدرب ها، همان درب پاراگراف که فوقا می بینید حاصل خواهد شد و البته توجه دارید که درب مذکور از راه محاسبه استخراج شده است.

3 – از اول تا اینجا

در پاراگراف 1 به تشریع برخی از احکام مبتلی به و نیز احکام عبادی و اجتماعی می پردازد .

در پاراگراف 2 می فرماید : ای اهل کتاب عقایدتان باطل و اعمالتان خلاف، و اینک حجت برشما تمام شده است .

در پاراگراف 3 می فرماید : ای مسلمانان ! مانند یهودیان نباشید که علیرغم شناخت حق، حتی درچیزی که بسیار به نفع شان بود ، حاضرنبودند زحمتی به خویش بدهند و مراقب حسادت یهودیان برخودتان باشید .

در پاراگراف 4 برخی احکام اجتماعی را تشریع  می فرماید و به توصیف رفتارهای باطل یهودیان و نکوهش آنها می پردازد .

در این پاراگراف می فرماید : ای مسلمانان ! مانند اهل کتاب نباشید که به محتویات کتابهای خودشان عمل نمی کنند و با مسلمانان دشمنی می ورزند و راجع به خداوند عقاید باطل دارند .

4 - حدسیاتی از اوضاع و احوال آن روزها

آیه­های 53-52 درباره منافقان است.

اینک که پس از فتح مکه کفار شکست کامل خوردند و ستادشان فرو پاشید، منافقان رابطه خویش را با کافران اهل کتاب تقویت می­نمایند، زیرا متوجه هستند که آنان در بلند مدت، دشمن استراتژیک اسلام خواهند بود .

آیات 57 تا 66 بما میگوید در زمان نزول این آیات ، یهودیان دین مسلمانان و به خصوص نماز را به مسخره میگرفتند ، و به شدت گرایش به گناهان و تعدی به حقوق دیگران داشتند ، و ضمنا خودشان را به مسلمانان نردیک میکردند ، و اهل حرام خواری، به معنی اعم، بودند و روحانیان شان نیز منعشان نمیکردند که چرا از گفتمان باطل پیروی میکنید و حرام میخورید .

5 - آیات برجسته این پاراگراف

آیه 44 به دلیل وَمَن لَّمْ يَحْكُم بِمَا أَنزَلَ اللّهُ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْكَافِرُونَ

آیه 45 به دلیل وَمَن لَّمْ يَحْكُم بِمَا أنزَلَ اللّهُ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ

آیه 47 به دلیل وَمَن لَّمْ يَحْكُم بِمَا أَنزَلَ اللّهُ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ

آیه 55 به دلیل إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُواْ الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاَةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ

6 - در این پاراگراف، کدام فقرات، فوق ذهنیات معاصران نزول است؟

(این قسمت جواب سروش و شبستری است که گفته اند قرآن فوق ذهنیات مخاطبان اولیه ندارد)

آیه 65 «قیامتی» است، و هیچ بنی بشری تجربه اش را ندارد، و قبل از قیامت نخواهد داشت، لذا، چه در آن روزهای نزول وحی و چه الی یوم القیامه بالاتر از ذهنیات بشر خواهد بود.

7 - مخاطبان اولیه از این پاراگراف چه تلقیی  میداشتند؟

مخاطب های اولیه نیز از این پاراگراف همان تلقی را میداشته اند که ما.

8 - چه عناصر فرا زمانی و فرا مکانی در این پاراگراف هست؟

1 - ای مسلمانان! یهودیان و نصاری به کتاب خدا اهمیت ندادند، شما چنین نباشید

2 - مباد که از میان یهود و نصاری دوست و سرپرست بگیرید بلکه از میان بهترین­های مؤمنان انتخاب کنید.

9 – کدام عناصر این پاراگراف «برای اولین بار» است؟

غیر از آیه های 51 و 61 و 65 ، بقیه آیه های این پاراگراف «برای اولین بار» است.

شرح مختصر

کلیدهای تفسیری

دریافت­های کوتاه مستقیم

آیه 64 «دست خدا بسته است» علاوه بر اینکه بمعنی «خداوند فقیر است» می­باشد، به این معنی نیز هست که جهان آفرینش بطور اتوماتیک کار خودش را می­کند و خداوند دخالتی در آن ندارد.

آیات 66-57: به انتقاد از یهودیان پرداخته اما چنانکه عرض کردیم انتقاد از اعمال آنان است نه عقایدشان. البته غیر از موردی که در ابتدای آیه 64 است.

ظلم، کفر، و فسق، در ریشه یکی هستند

توجه به انتهای آیه­های 45 و 47 و 49 خواننده را به مفهومی مانند تیتر فوق منتقل می­کند.

در این پاراگراف می فرماید : ای مسلمانان ! ازاهل کتاب بشدت دوری کنید ، بلکه دوستی تان با کسانی باشد که درعمل به محتوای دین پیشتازند .

ترجمه تفسیریِ آزاد

البته تورات را نازل کرديم که در آن هدايتي و نوري هست که پيامبراني که تسليم امرخدا بودند مطابق آن حكم ميكردند . براي يهوديان ، و خداشناسان ، و روحانيون يهودي ، مطابق آنچه که از کتاب خدا حفظ بودند و بر آن شهادت ميدادند . پس، از مردم نترسيد و از من پروا کنيد و آياتم را به بهائي اندک مفروشيد و کساني که به آنچه خداوند نازل کرده حکم نکنند از کافرانند (44) و در آن برايشان مقرر کرديم که جان در مقابل جان ، و چشم در مقابل چشم ، و بيني در مقابل بيني ، و گوش در برابر گوش ، و دندان در مقابل دندان ، و جراحت ها ، به مانند خويش قصاص شود . پس اگر کسي بخشش کند و از قصاص بگذرد کفاره اي براي گناهانش خواهد بود . وکساني که به آنچه خدا نازل کرده حکم نکنند از ظالمانند (45) و عيسي پسر مريم را پس از آنها فرستاديم که توراتِ پيش از خويش را تصديق ميکرد ، و به او انجيل را داديم که در آن هدايتي و نوري بود ، و آنچه را قبل از آن از تورات فرستاده بوديم تصديق ميكرد ، و هدايتي و موعظه اي براي تقوا پيشگان بود (46) و اهل انجيل نيز بايد به آنچه که خدا در آن نازل کرده حکم کنند و کساني که به آنچه خدا نازل کرده حکم نکنند از فاسقانند (47) و اين کتاب را به حق بر تو نازل کرديم که تصديق کننده چيزي است که قبل از آن ، از آن کتاب ها نازل شده بود ، و برآن نگهبان است ، پس بين آنها به آنچه خداوند نازل کرده حکم کن ، و از هوا و هوس هاي آنان عليرغم آنچه که از حق بسويت آمده پيروي مکن . براي همگي تان شريعت و روشي قرار داديم ، و اگر خدا ميخواست همه تان را يکجور قرار ميداد ، وليکن ميخواهد در آنچه به شما داده بيازمايدتان ، و در کارهاي خير سبقت گيريد . بازگشت همگي شما بسوي خداست . پس همو درباره آنچه که اختلاف ميکرديد شما را آگاه خواهد نمود (48) و ای پیامبر! بين آنها به آنچه خدا نازل کرده حکم کن ، و از هوا و هوس آنها پيروي مكن ، و برحذر باش که مبادا تو را به فتنه اندازند ، که از قسمتي از آنچه خدا نازل کرده اندکي منحرف شوي ، پس اگر روي برگرداندند بدان که خداوند ميخواهد براي بعضي از گناهانشان مصيبتي به آنان وارد کند ، و اينکه اکثر مردم از فاسقانند (49) آيا حکم جاهليت را جستجو مي کنند؟ و چه کسي حکمش از خدا براي قومي که يقين دارند بهتر است؟ (50) اي مسلمانان! يهوديان و مسيحيان را دوست و سرپرست خويش مگيريد . بعضي از آنها دوستان بعضي ديگرند . پس اگر کسي از شما آنان را دوست و سرپرست بگيرد از آنان است . خداوند البته قوم ظالمان را هدايت نمي کند (51) كساني را که در دلهاشان مرضي هست مي بيني كه با سرعت در ميان آنها رفت و آمد ميکنند ، ميگويند ميترسيم حادثه بدي بما برسد ، وچه بسا که خداوند پيروزي يا امري از جانب خويش بياورد و آنها در آنچه که در دلهاي خويش پنهان ميداشتند پشيمان گردند (52) و مومنان گويند آيا اينها کساني بودند که سخت ترين قسم هاي خويش را به خدا ميخوردند که با شما هستند؟ و اینک ایگونه رفتار میکنند؟ اعمالشان نابود شد و زيانکار گرديدند (53) اي مسلمانان! اگر کسي از شما از دينش برگردد باکي نيست و خداوند بزودي قومي را خواهد آورد که دوستشان دارد و دوستش دارند که در مقابل مومنان متواضع و در برابر کافران عزتمندند . در راه خدا جهاد مي کنند و از سرزنش سرزنش کننده اي نگراني ندارند. اين فضل خداست که به هر کس خواهد ميدهد و خداوند وسعت بخش داناست (54) جز اين نيست که دوست و سرپرست شما خداوند ، و رسولش ، و مومناني هستند که نماز بپاميدارند و زکات ميدهند در حاليکه در رکوعند (55) و کسي که خدا و رسولش و مومنان را دوست و سرپرست بگيرد البته حزب خدا غالب خواهد بود (56) اي مسلمانان ! كساني را که دين تان را به مسخره و بازيچه ميگيرند دوست و سرپرست مگيريد و از خدا پروا کنيد اگر مومن ميباشيد (57) همانها که وقتي شما را به نماز ميخوانند ، به سخره و بازيچه تان ميگيرند ، زيرا که بي خرد ميباشند (58) بگو اي اهل کتاب آيا به اين خاطر با ما مي ستيزيد که به خدا و نيز به آنچه که بسوي ما نازل شده و آنچه قبلا نازل شده ايمان داريم؟ و اينکه اکثرتان گناهکاريد؟ (59) بگو آيا به بدتر از اين كيفر از نزد خدا خبرتان بدهم؟ کساني که خداوند لعنتشان کرده ، و بر آنها غضب نموده ، و از آنها ميمون هائي و خوک هائي و بندگان طاغوت قرار داده ، آنها از لحاظ جايگاه بدتر و از راه معتدل گمراه ترند (60) و هنگاميکه بسوي شما مي آيند ميگويند ايمان آورديم ، در حاليکه با کفر به درون آمده و با كفر بيرون رفته اند (61) و بسياري از آنها را ميبيني که در گناه و تعدي و حرام خواري سرعت بخرج ميدهند ، چه زشت است كاري که مي کنند (62) چرا باصطلاح علماء رباني و روحانيونشان آنها را از گفتار گناه و خوردن حرام نهي نمي كردند؟ و اين البته کار بسيار زشتي بود که مي كردند (63) و يهوديان ميگويند دست خدا بسته است . دستانشان بسته باد و براي آن سخنشان لعنت شوند ، بلکه دستهاي او باز است و هر طور که خواهد انفاق مي کند و البته عده اي از آنها چنان خواهند بود که آنچه از جانب پروردگارت برتو نازل شده طغيان و کفرشان را زياد خواهد کرد ، و بين آنها تا روز قيامت دشمني و نفرت انداختيم . هر بار که آتشي براي جنگ برمي افروزند خداوند آنرا فرومينشاند ، و در زمين به فساد ميکوشند و خداوند مفسدان را دوست نميدارد (64) و اگر اهل کتاب ايمان مي آوردند و تقوا پيشه مينمودند بديهايشان را ميپوشانديم و آنها را داخل بهشتهاي پر نعمت مينموديم (65) و اگر همان تورات و انجيل و آنچه را که از سوي پروردگارشان بسويشان نازل شده بود را هم بپاميداشتند ، هم از بالاي سرشان و هم از زير پايشان نعمت ميخوردند . از آنها عده اي ميانه رو ، و بسياري از آنها بد كارند (66)