پیش تفسیر
1 – استخراج عصاره محتوای سوره و پاراگراف (راه اول)
اول (چنانکه بارها و بارها دیده اید) عصاره محتوای سوره را استخراج میکنیم:
طرز استخراج عصاره محتوای سوره را (یعنی «درس» سوره را) در قسمت اول ارائه کرده ایم که مطابق ذیل است:
درس: تاکيد بر عفت جنسي و مقررات مرتبط با تحکيم بنيان خانوادگي.
برآیند درسِ فوق و متن پاراگراف درب خواهد بود، به شرح ذیل:
درب: فضيلت و عفاف و نماز و زکات و ياد خدا از نوع نور است و کفر از نوع ظلمت و تذکر این نکته که مقررات مربوط به حفظ عفاف جنسي و بنيان خانواده از طرف همان خدايي صادره شده که اين آيات و نعمت ها هم از اوست.
2 - استخراج عصاره محتوای پاراگراف (راه دوم)
ریز کردن پاراگراف تا حد امکان:
1
اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ كَمِشْكَاةٍ فِيهَا مِصْبَاحٌ الْمِصْبَاحُ فِي زُجَاجَةٍ الزُّجَاجَةُ كَأَنَّهَا كَوْكَبٌ دُرِّيٌّ يُوقَدُ مِن شَجَرَةٍ مُّبَارَكَةٍ زَيْتُونِةٍ لَّا شَرْقِيَّةٍ وَلَا غَرْبِيَّةٍ يَكَادُ زَيْتُهَا يُضِيءُ وَلَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نَارٌ نُّورٌ عَلَى نُورٍ يَهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ مَن يَشَاء وَيَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ ﴿35﴾
ریزدرب: توصیف خداوند به زبان مَثَل
2
فِي بُيُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَن تُرْفَعَ وَيُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ يُسَبِّحُ لَهُ فِيهَا بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ ﴿36﴾ رِجَالٌ لَّا تُلْهِيهِمْ تِجَارَةٌ وَلَا بَيْعٌ عَن ذِكْرِ اللَّهِ وَإِقَامِ الصَّلَاةِ وَإِيتَاء الزَّكَاةِ يَخَافُونَ يَوْمًا تَتَقَلَّبُ فِيهِ الْقُلُوبُ وَالْأَبْصَارُ ﴿37﴾ لِيَجْزِيَهُمُ اللَّهُ أَحْسَنَ مَا عَمِلُوا وَيَزِيدَهُم مِّن فَضْلِهِ وَاللَّهُ يَرْزُقُ مَن يَشَاء بِغَيْرِ حِسَابٍ ﴿38﴾ وَالَّذِينَ كَفَرُوا أَعْمَالُهُمْ كَسَرَابٍ بِقِيعَةٍ يَحْسَبُهُ الظَّمْآنُ مَاء حَتَّى إِذَا جَاءهُ لَمْ يَجِدْهُ شَيْئًا وَوَجَدَ اللَّهَ عِندَهُ فَوَفَّاهُ حِسَابَهُ وَاللَّهُ سَرِيعُ الْحِسَابِ ﴿39﴾ أَوْ كَظُلُمَاتٍ فِي بَحْرٍ لُّجِّيٍّ يَغْشَاهُ مَوْجٌ مِّن فَوْقِهِ مَوْجٌ مِّن فَوْقِهِ سَحَابٌ ظُلُمَاتٌ بَعْضُهَا فَوْقَ بَعْضٍ إِذَا أَخْرَجَ يَدَهُ لَمْ يَكَدْ يَرَاهَا وَمَن لَّمْ يَجْعَلِ اللَّهُ لَهُ نُورًا فَمَا لَهُ مِن نُّورٍ ﴿40﴾
ریزدرب: توصیف نورِ خانه های مومنان به زبان مَثَل (و عکسش)
3
أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يُسَبِّحُ لَهُ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالطَّيْرُ صَافَّاتٍ كُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلَاتَهُ وَتَسْبِيحَهُ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِمَا يَفْعَلُونَ ﴿41﴾ وَلِلَّهِ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَإِلَى اللَّهِ الْمَصِيرُ ﴿42﴾ أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يُزْجِي سَحَابًا ثُمَّ يُؤَلِّفُ بَيْنَهُ ثُمَّ يَجْعَلُهُ رُكَامًا فَتَرَى الْوَدْقَ يَخْرُجُ مِنْ خِلَالِهِ وَيُنَزِّلُ مِنَ السَّمَاء مِن جِبَالٍ فِيهَا مِن بَرَدٍ فَيُصِيبُ بِهِ مَن يَشَاء وَيَصْرِفُهُ عَن مَّن يَشَاء يَكَادُ سَنَا بَرْقِهِ يَذْهَبُ بِالْأَبْصَارِ ﴿43﴾ يُقَلِّبُ اللَّهُ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَعِبْرَةً لِّأُوْلِي الْأَبْصَارِ ﴿44﴾ وَاللَّهُ خَلَقَ كُلَّ دَابَّةٍ مِن مَّاء فَمِنْهُم مَّن يَمْشِي عَلَى بَطْنِهِ وَمِنْهُم مَّن يَمْشِي عَلَى رِجْلَيْنِ وَمِنْهُم مَّن يَمْشِي عَلَى أَرْبَعٍ يَخْلُقُ اللَّهُ مَا يَشَاء إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿45﴾ لَقَدْ أَنزَلْنَا آيَاتٍ مُّبَيِّنَاتٍ وَاللَّهُ يَهْدِي مَن يَشَاء إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ ﴿46﴾
ریزدرب: ذکر برخی از آیات و نعمت های متنوع الهی
تقطیع:
در فوق دیده اید که ما پاراگراف را به تعدادی «ریزپاراگراف» تجزیه کرده ایم.
اصلی-فرعی
قسمت هایی را که می بینید فوقا با حروف پر رنگ (بولد) کار کرده ایم، اصلی است.
لُبّ مطلب:
با توجه به ریزپاراگراف ها، و ریزدربها، و جمع بندیِ ریزدرب ها، همان درب پاراگراف که فوقا می بینید حاصل خواهد شد و البته توجه دارید که درب مذکور از راه محاسبه استخراج شده است.
3 – از اول تا اینجا
در پاراگراف 1 می فرماید : ای مردم ! خداوندتان به استحکام بنیان خانواده ، و سلامت و پاکی ارتباطات جنسی ، بسیار اهمیت میدهد و راجع به آبروی سایر مسلمانان بسیار حســاس باشید ، و منافقانی را که بین شما هستند بشناسید و خرابکاری هایشان راخنثی کنید .
در پاراگراف 2 می فرماید : ای مسلمانان ! حرمت حریم خصوصی سایر مسلمانان را نگهدارید و خودتان عفیف باشید و در عفت اجتماعتان نیز بکوشید .
در این پاراگراف می فرماید : خداوند نور آسمانها و زمین است و مردم با ایمانِ دارایِ عمل صالح نیز نـــور محلهای زندگیشان هستند و ای مسلمانان ! مقرراتی را که قبلا درباره فضـــایل انسانی و دوری از رذایل دیدید توسط خداوندی وضع شده که اینها گوشه ای از آیات ونعمت های اوست .
4 - پیشگوئی های تحقق یافته
در آیات 36 تا 39 میفرماید که متاع کفر و دین بی مشتری نخواهد ماند و این هردو ماندگار خواهند ماند تا پیشگوئیِ دیگری که با ذکر جمله «العاقبه للمتقین» فرموده ، تحقق یابد .
در آیه 45 میفرماید : و خداوند است که همه جنبندگان را از آبي آفريده. برخي از آنها بر شكم مي خزند، و برخي از آنهاست که بردو پا راه ميروند و برخي از آنها بر چهارپا راه ميروند. خداوند هر چه بخواهد مي آفريند که خداوند به هر چيزي تواناست.
در این آیه پیشگوئی های تحقق یافته ای هست :
1 – منشاء حیات «آبی» است .
2 – منشاء پیدایش دوپا ها و چهارپاها دو زیستان هستند .
چنانکه میدانیم نظریه اصل انواع در قرن نوزده پیداشده و در این آیه مدلول آن پیشگوئی شده است .
در حقیقت بیش از 1400 سال قبل مطالبی را طوری فرموده که امروز نظر جا افتاده علماء زیستشناسی به آن رسیده است.
5 - آیات برجسته این پاراگراف
آیه 31 مشهور به آیه نور از برجسته ترین های آیات قرآنی است، بطوری که در هر مسجد و زیارتگاهی در کاشیکاری ها دیده میشود و علاوه بر آن مضامین بلندش بی نظیر است.
6 - آیات مشکل
از «مشکل» بودن آیه 31 چه عرض کنیم جز اینکه ببینید مفسران گوناگون در طول تاریخ اسلام و در پهنه جغرافیائی آن چه مطالب مختلف و متنوع و بعضا متضادی در تفسیر آنها گفته اند .
7 - در این پاراگراف کدام فقرات فوق ذهنیات مخاطبان اولیه است؟
(این قسمت جواب سروش و شبستری است که گفته اند قرآن فوق ذهنیات مخاطبان اولیه ندارد)
آیه 43 بطور قطع بالاتر از ذهنیات مخاطبان اولیه بوده، آنها برف ندیده بودند چه رسد به تگرگ.
همچنین است آیه 45 که ماء را تا قرنها بعد از نزول این آیه به «منی» تعبیر میکرده اند و آیه مذکور تقریبا هزار سال بعد مفهوم شد.
8 - مخاطبان اولیه از این پاراگراف چه تلقیی میداشتند؟
مخاطب های اولیه نیز از این پاراگراف همان تلقی را میداشته اند که ما .
9 - چه عناصر فرا زمانی و فرا مکانی در این پاراگراف هست؟
1 - فضيلت و عفاف و نماز و زکات و ياد خدا از نوع نور است و کفر از نوع ظلمت است.
2 - مقررات مربوط به حفظ عفاف جنسي و بنيان خانواده از طرف همان خدايي صادره شده که اين آيات و نعمت ها هم از اوست.
10 – کدام عناصر این پاراگراف «برای اولین بار» است؟
غیر از آیه های 42 و 46 ، بقیه آیه های این پاراگراف «برای اولین بار» است.
11 – در این پاراگراف کدام آیات حاوی «محورهای ثابت کلام وحی» است؟
ارزش تفسیریِ این بخش از دو لحاظ زیاد است:
1 – از لحاظ تفسیر موضوعی، چون آیات هر موضوع از ابتدای نزول وحی به ترتیب در یک فایل جمع آوری خواهد شد، یک گنجینه بسیار با ارزش خواهد شد که مورد نیاز هر قرآن پژوه خواهد بود.
2 – از لحاظ تفسیرِ معروف به «تفسیر قرآن به قرآن» نیز، از آنجا که در هر عنوان، تقریبا تمام آیاتِ هم محتوا جمع آوری شده اند، هر قسمت میتواند از لحاظ هم افزائیِ فهمِ قسمت های دیگر کمک باشد، و مغز تفسیرِ قرآن به قرآن هم همین است.
شئون الهی
اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ كَمِشْكَاةٍ فِيهَا مِصْبَاحٌ الْمِصْبَاحُ فِي زُجَاجَةٍ الزُّجَاجَةُ كَأَنَّهَا كَوْكَبٌ دُرِّيٌّ يُوقَدُ مِن شَجَرَةٍ مُّبَارَكَةٍ زَيْتُونِةٍ لَّا شَرْقِيَّةٍ وَلَا غَرْبِيَّةٍ يَكَادُ زَيْتُهَا يُضِيءُ وَلَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نَارٌ نُّورٌ عَلَى نُورٍ يَهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ مَن يَشَاء وَيَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ ﴿35﴾
انسان های مطلوب
فِي بُيُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَن تُرْفَعَ وَيُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ يُسَبِّحُ لَهُ فِيهَا بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ ﴿36﴾ رِجَالٌ لَّا تُلْهِيهِمْ تِجَارَةٌ وَلَا بَيْعٌ عَن ذِكْرِ اللَّهِ وَإِقَامِ الصَّلَاةِ وَإِيتَاء الزَّكَاةِ يَخَافُونَ يَوْمًا تَتَقَلَّبُ فِيهِ الْقُلُوبُ وَالْأَبْصَارُ ﴿37﴾ لِيَجْزِيَهُمُ اللَّهُ أَحْسَنَ مَا عَمِلُوا وَيَزِيدَهُم مِّن فَضْلِهِ وَاللَّهُ يَرْزُقُ مَن يَشَاء بِغَيْرِ حِسَابٍ ﴿38﴾
مَثَل ها
وَالَّذِينَ كَفَرُوا أَعْمَالُهُمْ كَسَرَابٍ بِقِيعَةٍ يَحْسَبُهُ الظَّمْآنُ مَاء حَتَّى إِذَا جَاءهُ لَمْ يَجِدْهُ شَيْئًا وَوَجَدَ اللَّهَ عِندَهُ فَوَفَّاهُ حِسَابَهُ وَاللَّهُ سَرِيعُ الْحِسَابِ ﴿39﴾ أَوْ كَظُلُمَاتٍ فِي بَحْرٍ لُّجِّيٍّ يَغْشَاهُ مَوْجٌ مِّن فَوْقِهِ مَوْجٌ مِّن فَوْقِهِ سَحَابٌ ظُلُمَاتٌ بَعْضُهَا فَوْقَ بَعْضٍ إِذَا أَخْرَجَ يَدَهُ لَمْ يَكَدْ يَرَاهَا وَمَن لَّمْ يَجْعَلِ اللَّهُ لَهُ نُورًا فَمَا لَهُ مِن نُّورٍ ﴿40﴾
شئون الهی
أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يُسَبِّحُ لَهُ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالطَّيْرُ صَافَّاتٍ كُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلَاتَهُ وَتَسْبِيحَهُ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِمَا يَفْعَلُونَ ﴿41﴾ وَلِلَّهِ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَإِلَى اللَّهِ الْمَصِيرُ ﴿42﴾
آیات الهی
أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يُزْجِي سَحَابًا ثُمَّ يُؤَلِّفُ بَيْنَهُ ثُمَّ يَجْعَلُهُ رُكَامًا فَتَرَى الْوَدْقَ يَخْرُجُ مِنْ خِلَالِهِ وَيُنَزِّلُ مِنَ السَّمَاء مِن جِبَالٍ فِيهَا مِن بَرَدٍ فَيُصِيبُ بِهِ مَن يَشَاء وَيَصْرِفُهُ عَن مَّن يَشَاء يَكَادُ سَنَا بَرْقِهِ يَذْهَبُ بِالْأَبْصَارِ ﴿43﴾ يُقَلِّبُ اللَّهُ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَعِبْرَةً لِّأُوْلِي الْأَبْصَارِ ﴿44﴾ وَاللَّهُ خَلَقَ كُلَّ دَابَّةٍ مِن مَّاء فَمِنْهُم مَّن يَمْشِي عَلَى بَطْنِهِ وَمِنْهُم مَّن يَمْشِي عَلَى رِجْلَيْنِ وَمِنْهُم مَّن يَمْشِي عَلَى أَرْبَعٍ يَخْلُقُ اللَّهُ مَا يَشَاء إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿45﴾
ماهیت قرآن
لَقَدْ أَنزَلْنَا آيَاتٍ مُّبَيِّنَاتٍ وَاللَّهُ يَهْدِي مَن يَشَاء إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ ﴿46﴾
شرح مختصر
کلیدهای تفسیری
دریافتهای کوتاه مستقیم
هنگام مطالعۀ موضوع آیه 41 اگر به بحث پاراگراف قبل توجه فرمائید یادتان خواهد آمد که این «تسبیح کردن» همان «نور»ی است که در آن «خانههائی که به اذن خدا بر پا شده» مطرح بود که به این ترتیب این موضوع را به «کل جهان» تعمیم میدهد و «خداوند نور آسمانها و زمین است» را بار دیگر تداعی میکند.
آیه 43: درباره موضوع «به هر کس که خواهد» قبلاً بسیار توضیح داده شده است، و تیتر پرتکرار «خواست خداوند قانونمند است» موضوع را مفهوم میکند.
آیه نور
آیه 35 که به «آیه نور» معروف است نه تنها یکی از آیات برجسته این سوره بلکه کل قرآن است و ملاحظه آن در بسیاری از کاشیکاریهای محرابها و سردرهای مساجد امری عادی است.
خواندن آن شیرین است. هر بار که آن را میخوانیم معنی جدیدی آشکار میکند. هنگام خواندن و باز هم خواندن آن، ذهن آدمی متوجه مرکزیتی در کل جهان میشود که همهاش نور و وجود و خیر و برکت و حقیقت است و جز او همه چیز خالی و تاریک و بیحقیقت و سراب است.
اول «چراغدان» را میگوید که گوئی به عالم وجود اشاره میکند و سپس در یک اشاره درونیتر به خود «چراغ» اشاره میکند.
اینکه چراغ در شیشه است و ما شیشه را میبینیم و شیشه مانع از دیدن خود چراغ میشود، در حقیقت گوئی که بیننده شیشه را با خود چراغ اشتباه میگیرد، و بعبارت دیگر «آیات» خدا مانع از درک «ذات» او میشود و فقط با کمک قوه عقل است که میتوان از آیات عبور و ذات را درک کرد.
اینکه خداوند خودش را نور نامیده، از انجا که در جای دیگر فرموده «هیچ چیز مانند او نیست» باید به این نکته منتقل شویم که خداوند به «زبان ما» و «به زبان مخاطب» صحبت کرده و چگونه میتوان بینهایت را در محدود جا داد و چگونه ذهن ما کشش درک خداوند را دارد؟
اما آیا به این علت ، ما باید هیچ درکی از خداوند نداشته باشیم؟
البته که اینطور نیست و باید درکی از خداوند پیدا بکنیم و پس از اینکه پیدا کردیم با خویش بگوئیم خداوند از آنکه ما تصور کردهایم بالاتر است زیرا که فرموده «هیچ چیز مانند او نیست»
لذا وقتیکه فرموده «خداوند نور آسمانها و زمین است» باید توجهی به مفهوم نور کنیم و فکر کنیم که آیا زندگی و عقل و فهم و قدرت و هنر و علم و صنعت و شجاعت و عدالت و سخاوت و غیره و غیره که از خواصِ زندگیِ عالی و متعالیِ بشری است بدون رشحات فضلالهی اساساً امکان مییافت؟ و باز هم باید ذهنمان را از «نور» به «چیزهای خوب دیگر» منتقل کنیم مثلاً، فهم و علم و قدرت و زیبائی و خیر و برکت و غیره و بیاد بیاوریم که جهانِ بدون آنها چه جهان نامطلوب و ناپسندی میشود. تازه اگر بتواند بدون آنها وجود داشته باشد.
از عبارت «آسمانها و زمین» فهمیده میشود زمین که در آن اینهمه موجودات و زیبائیها و آفرینشها و چیزهای حیرتانگیز هوش ربا هست، آسمانها هم همینطور است و اگر غیر از این بود میفرمود «خداوند نور زمین و آنچه در آنست میباشد».
چیزی را که قبلاً عرض کردیم که خداوند «به زبان مخاطب» صحبت کرده از عبارت «مثال نورش» تأیید میشود.
وقتیکه میگوید «نورش» یعنی خودش نور نیست بلکه «خودش» چیز دیگری است و از خواص آن «خودش» این است که نور دارد و دارد «مثال نورش» را برای من و شما مثال میزند.
«چرا غدان، چراغ، شیشه، ستاره درخشان» در مجموعۀ این مفاهیم استعاراتی هست که توجه به آن کمک به درک مفاهیم عمیقتری میکند.
چراغ به مرکزیت وجود نور، و ستاره درخشان به در دسترس نبودن و ثابت بودن و عظمت اشاره دارد.
چراغ، نور دادن و شیشه حفظ و انعکاس نور را تداعی میکند و در مجموع این نکته را به ذهن ما میآورد که نور مورد بحث ثابت و قطع نشدنی است و بر محیط خویش نیز تأثیر انعکاسی دارد و ایجاد نور مجازی میکند و بعبارت دیگر زیاد شدنی و زاینده بودن را تداعی میکند.
یعنی نور خدا، اصیل و خودجوش است اما سبب ایجاد نورهای وابسته دیگر هم میشود که از مرکز وجود و حقیقت عالم منشاء دارد، که آن تحت تأثیر چیزی نیست و از دسترسی و تسلط دیگران دور است، گرچه میتواند منعکس کننده آن باشد و از آن تأثیر بپذیرد.
چون در آن زمانها چراغها را با روغن روشن مینمودند، با ذکر جمله «نزدیک است روغنش مشتعل شود گرچه آتشی به آن نرسیده باشد» خودش بودن، خودجوش بودن، تحت تأثیر عوامل دیگر نبودن، و این نوع مفاهیم را منتقل میکند.
عبارت «نوری، رویِ نوری» مفهوم تمام نشدن، زیادتر شدن، بالندگی، توسعهیابی و این نوع مفاهیم رو به تعالی را به ذهن میآورد.
عبارت «نه شرقی و نه غربی» مفاهیمی مانند مرکز و تمرکز و وسط و مستقیم و امثال آنها را به ذهن میآورد و این مفاهیم ما را به مفهوم وحدت منتقل میکند، و همچنین ما را به مفهوم «احد» در سوره توحید که در اوایل وحی نازل شده نزدیک میکند
مفهوم «نزدیک است روغنش روشن شود ولو اینکه آتشی به آن نرسیده باشد» قسمتی از مفهوم «صمد» را که «بینیاز بودن به غیر خویش» میباشد و مفهوم «نور آسمانها و زمین است» قسمت دیگری از مفهوم صمد را میرساند که «نیازمند بودن همه چیز به او» است.
اینهمه را که عرض کردیم و اگر رعایت اختصار نبود میتوانستیم دهها برابر آن را نیز عرض کنیم باز هم مبهوتیم که چرا آنطور که دلمان راضی شود این آیه را درک نکردهایم.
نمودِ عینیِ چنان وجودی در روی زمین
آیههای 37-36 نمودِ چنان وجودی را در صحنه زندگی نشان میدهد.
خانهای که در آن ایمان و عبادت هست، یعنی نور هست، یعنی حقیقت هست، یعنی وجود هست، اما برعکسِ آنها کسانی که خالی از ایمان و عبادتند، خودشان و صحنههای زندگی و اجتماعشان، آن نور و آن حقیقت و آن وجود و آن زندگی را ندارند.
این چیزیست که این پاراگراف میگوید و در این گفتن خود بلیغ و رساست و بنظر نمیرسد در کلیات خویش نیازی به شرحی که امثال ما بدهیم داشته باشد.
ما میتوانیم آنرا بارها و بارها بخوانیم و بخوانیم و هر بار لذت جدیدی ببریم و فهم جدیدی پیدا کنیم.
ملاحظه فرمائید همان «مثالِ نورش» را در آیههای 36 و 37 میبینیم:
در اینجا «خانه»، بجای چراغدان در آن مثال قرار گرفته و «تسبیحگوئی» بجای آن «چراغ» و «اشخاص تسبیحگو» بجای آن «شیشه» و بعداً چراغ را در آن خانه بیشتر توضیح داده که همان ایمانی است که مانع میشود امور عادی زندگی، آنها را از یاد خدا و انجام عبادات غافل نمیکند.
بعبارت دیگر آن ایمانی که مانع این غفلت میشود بجای همان چراغ در آن مثال است. و این همان چیزیست که در مدلول آیههای 39 و 40 غایب است. خانه، هست. اشخاص هم هستند اما آن ایمان که نباشد ، ظلمت حاکم است.
ترجمه تفسیریِ آزاد
خداوند نور آسمانها و زمين است . مثال نورش مانند چراغداني است که در آن چراغي است . آن چراغ در شيشه اي است ، و شيشه گوئي که ستاره اي درخشان است كه از درختي پر برکتِ روغن دار که نه شرقي و نه غربي است مشتعل گشته، نزديک است روغنش مشتعل شود گرچه آتشي هم به آن نرسيده باشد، نوري برفراز نوري است، خداوند هر کس را که خواهد به نور خويش هدايت ميکند و براي مردم مثل ها ميزند و خداوند به همه چيز داناست (35) در خانه هائي که خداوند اجازه داده که بر پا شده و نام او ياد شود، براي او در آنها صبحها و شبها تسبيح ميكنند (36) كساني که تجارتي و خريد و فروشي آنها را از ياد خدا و برپائي نماز و دادن زکات غافل نمي کند، و از روزي که دلها و چشم ها در آن ميچرخند مي ترسند (37) تا خداوند پاداش کاري را که ميکردند به بهتر از آن به آنها بدهد، و از فضل خويش نيز به آن بيفزايد، و خداوند هر که را خواهد بدون حساب روزي ميدهد (38) و آنانکه کافرند اعمالشان مانند سرابي است در بياباني که تشنه آنرا آب مي پندارد، ولی هنگامی که به آن ميرسد چيزي نمي يابد ، و خداوند را نزد آن اعمال خويش مي يابد که حسابش را به تمامي ميدهد و خداوند تند حساب است (39) يا چون تاريکي هائي در دريائي عميق که موجي آنرا مي پوشاند که بالاي آن نيز موج ديگري است و روي آن ابري است، تاريکي هائي که پشت بر پشت يكديگرند، اگر دستش را در آوَرَد ممکن است از شدت تاريکي آنرا نبيند، و کسي که خداوند برايش نوري قرار نداده، نوري ندارد (40) آيا نمي بيني که هر که در آسمانها و زمين است، و نيز پرندگان بال گشاده، او را تسبيح مي کنند؟ همگي نماز و تسبيح خويش را ميدانند، و خداوند به آنچه مي کنند داناست (41) و فرمانروائي آسمانها و زمين از آن خدا و بازگشت بسوي اوست (42) آيا نمي بيني خداوند ابرها را ايجاد کرده و سپس بين آنها پيوستگي برقرار ميکند سپس آنها را فشرده کرده و آنگاه مي بيني که باران از بين آنها بيرون مي آيد؟ و از آسمان از کوههائي از ابر تگرگ نازل مي کند و به هر کس که خواهد ميزند و از هر کس خواهد باز مي دارد، آنطور که نزديک است برقش چشم ها را ببرد (43) خداوند شب و روز را ميگرداند، که در اين براي صاحبان بصيرت عبرت هایی است (44) و خداوند است که همه جنبندگان را از آبي آفريده . برخي از آنها بر شكم مي خزند، و برخي از آنها بردو پا و برخي بر چهارپا راه ميروند. خداوند هر چه بخواهد مي آفريند که خداوند به هر چيزي تواناست (45) البته آياتي بيان کننده فرستاده ايم و خداوند هر که را خواهد بسوي صراطي مستقيم هدايت مي کند (46)