پیش تفسیر

1 – استخراج عصاره محتوای سوره و پاراگراف (راه اول)

اول (چنانکه بارها و بارها دیده اید) عصاره محتوای سوره را استخراج میکنیم: 

طرز استخراج عصاره محتوای سوره را (یعنی «درس» سوره را)  در قسمت اول ارائه کرده ایم که مطابق ذیل است:

درس: تاکيد بر عفت جنسي و مقررات مرتبط با تحکيم بنيان خانوادگي.

برآیند درسِ فوق و متن پاراگراف درب خواهد بود، به شرح ذیل:

درب: مقررات مربوط به خانه هاي مسلمانان و پوشش زنان و ازدواج جوانان.

2 - استخراج عصاره محتوای پاراگراف (راه دوم)

ریز کردن پاراگراف تا حد امکان:

1

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَدْخُلُوا بُيُوتًا غَيْرَ بُيُوتِكُمْ حَتَّى تَسْتَأْنِسُوا وَتُسَلِّمُوا عَلَى أَهْلِهَا ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ ﴿27﴾ فَإِن لَّمْ تَجِدُوا فِيهَا أَحَدًا فَلَا تَدْخُلُوهَا حَتَّى يُؤْذَنَ لَكُمْ وَإِن قِيلَ لَكُمُ ارْجِعُوا فَارْجِعُوا هُوَ أَزْكَى لَكُمْ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ عَلِيمٌ ﴿28﴾ لَّيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ أَن تَدْخُلُوا بُيُوتًا غَيْرَ مَسْكُونَةٍ فِيهَا مَتَاعٌ لَّكُمْ وَاللَّهُ يَعْلَمُ مَا تُبْدُونَ وَمَا تَكْتُمُونَ ﴿29﴾

ریزدرب: ای مسلمانان! متمدن تر شوید

2

قُل لِّلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَيَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذَلِكَ أَزْكَى لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا يَصْنَعُونَ ﴿30﴾ وَقُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُيُوبِهِنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاء بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاء بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائِهِنَّ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِينَ غَيْرِ أُوْلِي الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِينَ لَمْ يَظْهَرُوا عَلَى عَوْرَاتِ النِّسَاء وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِن زِينَتِهِنَّ وَتُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِيعًا أَيُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ ﴿31﴾

ریزدرب: ای مسلمانان! نجیب تر شوید

3

وَأَنكِحُوا الْأَيَامَى مِنكُمْ وَالصَّالِحِينَ مِنْ عِبَادِكُمْ وَإِمَائِكُمْ إِن يَكُونُوا فُقَرَاء يُغْنِهِمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ ﴿32﴾ وَلْيَسْتَعْفِفِ الَّذِينَ لَا يَجِدُونَ نِكَاحًا حَتَّى يُغْنِيَهُمْ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ وَالَّذِينَ يَبْتَغُونَ الْكِتَابَ مِمَّا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ فَكَاتِبُوهُمْ إِنْ عَلِمْتُمْ فِيهِمْ خَيْرًا وَآتُوهُم مِّن مَّالِ اللَّهِ الَّذِي آتَاكُمْ وَلَا تُكْرِهُوا فَتَيَاتِكُمْ عَلَى الْبِغَاء إِنْ أَرَدْنَ تَحَصُّنًا لِّتَبْتَغُوا عَرَضَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَمَن يُكْرِههُّنَّ فَإِنَّ اللَّهَ مِن بَعْدِ إِكْرَاهِهِنَّ غَفُورٌ رَّحِيمٌ ﴿33﴾ وَلَقَدْ أَنزَلْنَا إِلَيْكُمْ آيَاتٍ مُّبَيِّنَاتٍ وَمَثَلًا مِّنَ الَّذِينَ خَلَوْا مِن قَبْلِكُمْ وَمَوْعِظَةً لِّلْمُتَّقِينَ ﴿34﴾

ریزدرب: ای مسلمانان! بلندنظر تر شوید

تقطیع:

در فوق دیده اید که ما پاراگراف را به تعدادی «ریزپاراگراف» تجزیه کرده ایم.

اصلی-فرعی

قسمت هایی را که می بینید فوقا با حروف پر رنگ (بولد) کار کرده ایم، اصلی است.

لُبّ مطلب:

با توجه به ریزپاراگراف ها، و ریزدربها، و جمع بندیِ ریزدرب ها، همان درب پاراگراف که فوقا می بینید حاصل خواهد شد و البته توجه دارید که درب مذکور از راه محاسبه استخراج شده است.

3 – از اول تا اینجا

در پاراگراف 1 می فرماید : ای مردم ! خداوندتان به استحکام بنیان خانواده ، و سلامت و پاکی ارتباطات جنسی ، بسیار اهمیت میدهد و راجع به آبروی سایر مسلمانان بسیار حســاس باشید ، و منافقانی را که بین شما هستند بشناسید و خرابکاری هایشان راخنثی کنید .

در این پاراگراف می فرماید : ای مسلمانان !  حرمت حریم خصوصی سایر مسلمانان را نگهدارید و خودتان عفیف باشید و در عفت اجتماعتان نیز بکوشید .

4 - سوالات

1- این پاراگراف رابصورت یک متن حقوقی بنویسید .

2-« ذَلِكَ أَزْكَى لَهُمْ » (آیه30) مطابق کدام کلید فهم قرآن است؟

5 - حدسیاتی از اوضاع و احوال آن روزها

از آیه 33 فهمیده میشود کسانی کنیزهایشان را برای زنا اجاره میدادند،

و از همان آیه فهمیده میشود برخی از برده ها بطور قسطی آزادی خویش را از مالکان خویش بازخرید میکرده اند.

6 - در این پاراگراف، کدام فقرات، فوق ذهنیات معاصران نزول است؟

(این قسمت جواب سروش و شبستری است که گفته اند قرآن فوق ذهنیات مخاطبان اولیه ندارد)

آیه 34 از این لحاظ که به اقوامی اشاره کرده که در قبل از تاریخ بوده اند، و علم باستان شناسی آنقدر رشد نکرده که ما از اوضاع و احوال آنها مطلع باشیم، برای ما نیز روشن نیست، چه رسد به مخاطبان اولیه این آیات.

7 - مخاطبان اولیه از این پاراگراف چه تلقیی  میداشتند؟

کلماتی که در این پاراگراف بکار رفته ، در طول این مدت طولانی ، از نزول این سوره تا به امروز ، تغییر معناییِ چندانی نیافته ، و لذا مخاطب های اولیه نیز از این پاراگراف همان تلقی را میداشته اند که ما.

8 - چه عناصر فرا زمانی و فرا مکانی در این پاراگراف هست؟

مقررات مربوط به خانه هاي مسلمانان و پوشش زنان و ازدواج جوانان.

9 – کدام عناصر این پاراگراف «برای اولین بار» است؟

با توجه به ترتیب نزول سوره ها ، تقریبا تمام عناصر این پاراگراف «برای اولین بار» است .

شرح مختصر

آیات تمدنی

کلّ آیات 27 تا 34 «تمدنی» است، از قبیل اینکه همینطور سرتان را پائین نیاندازید و به هر خانه ای که خواستید داخل نشوید، و اینکه به دیگران زُل نزنید، و راجع به موضوعات جنسی و اطفاء شهوت تان خوددار باشید، و زنان در ارائه زینت هایشان اعم از زیور آلات یا زیبائی های خدادادی دست و دل باز نباشند، و حل مشکل اطفاء شهوت را از راه ازدواج انجام دهند، نه اینکه تا نیاز جنسی احساس کردند فورا به سراغ یکی از کنیزانی که برای این کار قابل اجاره بودند بروند، و موضوع جوانان و عزوبت آنان بطور اجتماعی (مثلا از طریق تسهیل امر و توافق کلی برای جایگزینیِ ازدواج با جفت شدن موقت با کنیزان اجاره ای) حل شود، و بساط بردگی تدریجا برچیده شود، و . . .

به نظر این قلم جمله «فلیضربن بخمرهن علی جیوبهن» را باید در این چارچوب دید.

تنها حکم حجاب در قرآن

در سوره احزاب آیه حاویِ «. . یدنین علیهن من جلابیبهن . . » آیه ای بود که به آن استنادِ وجوب حجاب میشود، و البته چون مسبوق به علتی بوده که در « ذلک ادنی ان یُعرفن فلا یوذین» ذکر شده، و اینک آن علت موجود نیست، سالبه به انتفاء موضوع میباشد.

لذا تنها حکم حجاب موکول است به آیه 31 سوره نور با متن «. . . وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُيُوبِهِنَّ . . .» که مابین چندین حکم اخلاقی آمده، است.

لذا حکم حجاب در کل قرآن، مستند به یک حکم موقت است که اینک سالبه به انتفاء موضوع شده، و یک حکم اخلاقی.

ترجمه تفسیریِ آزاد

اي مسلمانان! به خانه هائي غير از خانه هاي خودتان داخل نشويد مگر اينکه با آنها آشنائي برقرارکنید و بر اهلش سلام کنيد، اين براي شما بهتر است . باشد كه پند گيريد (27) و اگر کسي را در آن نيافتيد داخلش نشويد مگر اينکه به شما اجازه دهند و اگر گفتند برگرديد، برگرديد ، که براي شما پاکيزه تر است و خداوند به آنچه ميکنيد داناست (28) برايتان گناهي نيست که داخل خانه هاي غير مسکون که چيزي در آن داريد بشويد  و خداوند آنچه را که آشکار و پنهان مي­کنيد ميداند (29) به مردان مومن بگو قسمتي از نگاه هاي خويش را فرو پوشند و اندام جنسي خويش حفظ کنند، اين برايشان پاکتر است ، که خداوند به آنچه مي کنند آگاه است (30) و به زنان مومن بگو قسمتي از نگاه هاي خويش را فروپوشند و دامن خويش حفظ کنند و زينت خويش غير از آنچه ظاهر است آشكار نكنند، و بايد روپوش هاي خود را بر گريبان هايشان بياندازند، و زينت خويش را آشکار نکنند مگر براي شوهرانشان ، يا پدرانشان ، يا پدران شوهرانشان ، يا پسرانشان ، يا پسران شوهرانشان ، يا برادرانشان ، يا پسران برادرانشان ، يا پسران خواهرانشان ، يا زنهايشان ، يا بردگانشان ، يا مردان تابعي که خواسته اي نسبت به زنان ندارند ، يا اطفالي که متوجه عورت هاي زنان نيستند ، و نيز نبايد پاهايشان را بکوبند كه قسمتي از زينت هاي آنها شناخته شود ، و همگي بسوي خدا توبه کنيد اي مومنان شايد رستگارشويد (31) و عزب هاتان و غلامان و کنيزان شايسته تان را به ازدواج در آوريد . اگر فقير باشند خداوند از فضل خويش بي نيازشان ميکند . و خداوند وسعت دهنده داناست (32) و آنهائي که امکان مالی برای ازدواجي نمي يابند بايد عفاف پيشه کنند تا اينکه خداوند از فضل خويش بي نيازشان کند . و کساني از بندگان شما که ميخواهند بتدريج خود را باز خريد کنند در صورتيکه خيري در آنان يافتيد قبول کنيد و از مال خدا که به شما داده به آنها بدهيد . و اگر کنيزان شما خواستار پاکدامني بودند آنها را به بدکاري وادار نکنيد تا چيزي از ظاهر زندگي دنيا بدست آوريد و کسي که آنها را مجبور کند خداوند پس از مجبور شدنشان آمرزنده مهربان است (33) و البته آيات روشنگري بسويتان نازل کرديم که مَثَلی از پيشينيانتان كه در گذشتند نيز هست ، و همچنين موعظه اي براي تقوا پيشگان است (34)