X

إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا ﴿56﴾ إِنَّ الَّذِينَ يُؤْذُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَأَعَدَّ لَهُمْ عَذَابًا مُّهِينًا ﴿57﴾ وَالَّذِينَ يُؤْذُونَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ بِغَيْرِ مَا اكْتَسَبُوا فَقَدِ احْتَمَلُوا بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُّبِينًا ﴿58﴾ يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُل لِّأَزْوَاجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَاء الْمُؤْمِنِينَ يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِن جَلَابِيبِهِنَّ ذَلِكَ أَدْنَى أَن يُعْرَفْنَ فَلَا يُؤْذَيْنَ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِيمًا ﴿59﴾ لَئِن لَّمْ يَنتَهِ الْمُنَافِقُونَ وَالَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ وَالْمُرْجِفُونَ فِي الْمَدِينَةِ لَنُغْرِيَنَّكَ بِهِمْ ثُمَّ لَا يُجَاوِرُونَكَ فِيهَا إِلَّا قَلِيلًا ﴿60﴾ مَلْعُونِينَ أَيْنَمَا ثُقِفُوا أُخِذُوا وَقُتِّلُوا تَقْتِيلًا ﴿61﴾ سُنَّةَ اللَّهِ فِي الَّذِينَ خَلَوْا مِن قَبْلُ وَلَن تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدِيلًا ﴿62﴾ يَسْأَلُكَ النَّاسُ عَنِ السَّاعَةِ قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِندَ اللَّهِ وَمَا يُدْرِيكَ لَعَلَّ السَّاعَةَ تَكُونُ قَرِيبًا ﴿63﴾ إِنَّ اللَّهَ لَعَنَ الْكَافِرِينَ وَأَعَدَّ لَهُمْ سَعِيرًا ﴿64﴾ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا لَّا يَجِدُونَ وَلِيًّا وَلَا نَصِيرًا ﴿65﴾ يَوْمَ تُقَلَّبُ وُجُوهُهُمْ فِي النَّارِ يَقُولُونَ يَا لَيْتَنَا أَطَعْنَا اللَّهَ وَأَطَعْنَا الرَّسُولَا ﴿66﴾ وَقَالُوا رَبَّنَا إِنَّا أَطَعْنَا سَادَتَنَا وَكُبَرَاءنَا فَأَضَلُّونَا السَّبِيلَا ﴿67﴾ رَبَّنَا آتِهِمْ ضِعْفَيْنِ مِنَ الْعَذَابِ وَالْعَنْهُمْ لَعْنًا كَبِيرًا ﴿68﴾ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ آذَوْا مُوسَى فَبَرَّأَهُ اللَّهُ مِمَّا قَالُوا وَكَانَ عِندَ اللَّهِ وَجِيهًا ﴿69﴾ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَقُولُوا قَوْلًا سَدِيدًا ﴿70﴾ يُصْلِحْ لَكُمْ أَعْمَالَكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَمَن يُطِعْ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ فَازَ فَوْزًا عَظِيمًا ﴿71﴾ إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمَانَةَ عَلَى السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالْجِبَالِ فَأَبَيْنَ أَن يَحْمِلْنَهَا وَأَشْفَقْنَ مِنْهَا وَحَمَلَهَا الْإِنسَانُ إِنَّهُ كَانَ ظَلُومًا جَهُولًا ﴿72﴾ لِيُعَذِّبَ اللَّهُ الْمُنَافِقِينَ وَالْمُنَافِقَاتِ وَالْمُشْرِكِينَ وَالْمُشْرِكَاتِ وَيَتُوبَ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِيمًا ﴿73﴾


ای مسلمانان! خداوند و ملائکه اش بر پيامبر صلوات ميفرستند. شما نيز بر او صلوات فرستيد و به خوبي یر او سلام کنید (56) آنانکه خدا ورسولش را مي آزارند خداوند در دنيا و آخرت لعنتشان مي کند و برايشان عذابي خوار کننده تهيه نموده است (57) و کساني که مردان و زنان مومن را بدون اينکه گناهي کرده باشند اذيت کنند مرتکب بهتان و گناهي بزرگ شده اند (58) اي پيامبر! به همسرانت و دخترانت و زنان مسلمانان بگو ، قسمتي از چادرهايشان را برروی خود پيش بکشند، اين نزديک تر است به اينکه به اين وسيله به مسلماني شناخته شوند ، و اذيت نشوند، و خداوند آمرزگار مهربان است (59) اگر منافقان ، و آنانکه در قلبشان مرض است ، و نيز شايعه سازان مدينه دست برندارند، البته تو را عليه آنان برمي انگيزيم ، آنگاه آنها جز مدت کمي مجاورت نخواهند بود (60) و از رحمت خدا بدور و هر جا که يافته شوند گرفتار باشند،  و بسختي کشته شوند (61) اين سنت خدا است که درباره پيشينيان نيز جاري شد ، و هرگز براي سنت خدا تغييري نخواهي ديد (62) ای پیامبر! مردم از تو درباره قيامت ميپرسند. بگو جز اين نيست که علم آن نزد خداست و چه ميداني شايد قيامت نزديک باشد (63) البته خداوند کافران را از رحمت خويش دور ميکند و برايشان آتش سوزان مهيا نموده است (64) که در آن جاودان خواهند بود، نه دوستی و سرپرستي و نه ياريگري خواهند یافت (65) روزي که چهره شان در آتش دگرگون ميشود، ميگويند اي کاش اطاعت خدا و رسولش را کرده بوديم (66) و ميگويند پروردگارا! اطاعت بزرگانمان کرديم اما ما را گمراه کردند (67) پروردگارا! عذابشان را دو برابر کن و آنها را کاملا از رحمت خويش دور ساز (68) اي مسلمانان! مانند کساني نباشيد که موسي را اذيت کردند اما خدا از آنچه ميگفتند تبرئه اش کرد و همو نزد خداوند آبرومند است (69) اي مسلمانان! از خدا پروا کنيد و سخني گوئيد که مانند سد محکم باشد (70)  تا خداوند اعمالتان را اصلاح کند و گناهانتان را بيامرزد و هر کس که اطاعت خدا و رسولش کند البته به پيروزي بزرگي دست يافته است (71) ای انسانها! ما آن امانت را به آسمانها و زمين و کوه ها عرضه نموديم، اما آنها زير بارش نرفتند، و از آن ترسيدند، و انسان آن را برداشت، که البته انسان بسيار نادان ظلم پيشه است (72)  تا خداوند منافقان و مشرکان را عذاب کند، و مومنان را بيامرزد، و خداوند آمرزگار مهربان است (73)

قبلی:  سوره احزاب سوره احزاب
بعدی:  سوره نساء سوره نساء
Print
5 بار مطالعه شده است

پیش تفسیر

1 – استخراج عصاره محتوای سوره و پاراگراف (راه اول)

اول (چنانکه بارها و بارها دیده اید) عصاره محتوای سوره را استخراج میکنیم: 

طرز استخراج عصاره محتوای سوره را (یعنی «درس» سوره را)  در قسمت اول ارائه کرده ایم که مطابق ذیل است:

درس: اي مسلمانان! ايمان و تقواي واقعي داشته باشيد و مبادا مانند منافقين شويد.

برآیند درسِ فوق و متن پاراگراف درب خواهد بود، به شرح ذیل:

درب: ای مسلمانان! حرمت سایر مسلمانان نیز بسیار بالاست، در رفتارتان نسبت به آنان دقت بیشتری کنید و هشدار به کافران راجع به عذاب اخروي و اینکه ای مسلمانان! در مقابل خداوند و پیامبرتان بهتر رفتار کنید و اینکه مسلمان واقعي باشيد نه اسمي!

2 - استخراج عصاره محتوای پاراگراف (راه دوم)

ریز کردن پاراگراف تا حد امکان:

1

إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا ﴿56﴾

ریزدرب: ای مسلمانان! پیامبر بسیار قابل احترام است

2

 إِنَّ الَّذِينَ يُؤْذُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَأَعَدَّ لَهُمْ عَذَابًا مُّهِينًا ﴿57﴾ وَالَّذِينَ يُؤْذُونَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ بِغَيْرِ مَا اكْتَسَبُوا فَقَدِ احْتَمَلُوا بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُّبِينًا ﴿58﴾

ریزدرب: ای مسلمانان! آزردن پیامبر و آزردن بیجای مومنان بسیار هولناک است

3

يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُل لِّأَزْوَاجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَاء الْمُؤْمِنِينَ يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِن جَلَابِيبِهِنَّ ذَلِكَ أَدْنَى أَن يُعْرَفْنَ فَلَا يُؤْذَيْنَ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِيمًا ﴿59﴾ لَئِن لَّمْ يَنتَهِ الْمُنَافِقُونَ وَالَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ وَالْمُرْجِفُونَ فِي الْمَدِينَةِ لَنُغْرِيَنَّكَ بِهِمْ ثُمَّ لَا يُجَاوِرُونَكَ فِيهَا إِلَّا قَلِيلًا ﴿60﴾ مَلْعُونِينَ أَيْنَمَا ثُقِفُوا أُخِذُوا وَقُتِّلُوا تَقْتِيلًا ﴿61﴾ سُنَّةَ اللَّهِ فِي الَّذِينَ خَلَوْا مِن قَبْلُ وَلَن تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدِيلًا ﴿62﴾

ریزدرب: ای پیامبر! مقرر کن زنان مسلمان پوشش خاصی داشته باشند تا به مسلمانی شناخته شوند و از آزرده شدن دور بمانند

4

يَسْأَلُكَ النَّاسُ عَنِ السَّاعَةِ قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِندَ اللَّهِ وَمَا يُدْرِيكَ لَعَلَّ السَّاعَةَ تَكُونُ قَرِيبًا ﴿63﴾

ریزدرب: ای پیامبر! در پاسخِ «قیامت کی خواهد بود» بگو خدا میداند

5

إِنَّ اللَّهَ لَعَنَ الْكَافِرِينَ وَأَعَدَّ لَهُمْ سَعِيرًا ﴿64﴾ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا لَّا يَجِدُونَ وَلِيًّا وَلَا نَصِيرًا ﴿65﴾ يَوْمَ تُقَلَّبُ وُجُوهُهُمْ فِي النَّارِ يَقُولُونَ يَا لَيْتَنَا أَطَعْنَا اللَّهَ وَأَطَعْنَا الرَّسُولَا ﴿66﴾ وَقَالُوا رَبَّنَا إِنَّا أَطَعْنَا سَادَتَنَا وَكُبَرَاءنَا فَأَضَلُّونَا السَّبِيلَا ﴿67﴾ رَبَّنَا آتِهِمْ ضِعْفَيْنِ مِنَ الْعَذَابِ وَالْعَنْهُمْ لَعْنًا كَبِيرًا ﴿68﴾

ریزدرب: ای مسلمانان! از کافران فاصله بگیرید

6

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ آذَوْا مُوسَى فَبَرَّأَهُ اللَّهُ مِمَّا قَالُوا وَكَانَ عِندَ اللَّهِ وَجِيهًا ﴿69﴾ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَقُولُوا قَوْلًا سَدِيدًا ﴿70﴾ يُصْلِحْ لَكُمْ أَعْمَالَكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَمَن يُطِعْ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ فَازَ فَوْزًا عَظِيمًا ﴿71﴾

ریزدرب: ای مسلمانان! با پیامبرتان مانند رفتار یهودیان عمل نکنید

7

 إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمَانَةَ عَلَى السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالْجِبَالِ فَأَبَيْنَ أَن يَحْمِلْنَهَا وَأَشْفَقْنَ مِنْهَا وَحَمَلَهَا الْإِنسَانُ إِنَّهُ كَانَ ظَلُومًا جَهُولًا ﴿72﴾ لِيُعَذِّبَ اللَّهُ الْمُنَافِقِينَ وَالْمُنَافِقَاتِ وَالْمُشْرِكِينَ وَالْمُشْرِكَاتِ وَيَتُوبَ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِيمًا ﴿73﴾

ریزدرب: ای مسلمانان! احترام به پیامبر و مومنان امانتی است که خداوند به شما سپرده، پس، در حفظ و ادای این امانت بسیار کوشا باشید

تقطیع:

در فوق دیده اید که ما پاراگراف را به تعدادی «ریزپاراگراف» تجزیه کرده ایم.

اصلی-فرعی

قسمت هایی را که می بینید فوقا با حروف پر رنگ (بولد) کار کرده ایم، اصلی است.

لُبّ مطلب:

با توجه به ریزپاراگراف ها، و ریزدربها، و جمع بندیِ ریزدرب ها، همان درب پاراگراف که فوقا می بینید حاصل خواهد شد و البته توجه دارید که درب مذکور از راه محاسبه استخراج شده است.

3 – از اول تا اینجا

در پاراگراف 1 می فرماید : ای پیامبر ! با این موقعیتی که به لطف الهی یافته ای لازم نیست به کافران ومنافقان توجه ویژه ای کنی و از این پس نیز مانند سابق چشمت دنبال وحی باشد و اینکه «احکامِ "ظهار" و "فرزند خواندگی" و رابطه با پیامبر(ص) و رابطه با مؤمنان چنین است و ای پیامبر ! توشخص عادی نیستی ، توپیامبری ، وملزم به رعایت الزامات سنگین آن می باشی .

در پاراگراف  2 می فرماید : ای مسلمانان ! نعمت های خداوند رابر خویش بیادآورید وحساب خویش را از کفار و منافقان جدا کنید .

در پاراگراف3 می فرماید : ای پیامبر! نگذار زنانت ونزدیکانت مانع انجام وظیفه ات  گردند و ای پیامبر! درباره ابلاغ رسالاتت کاملا قاطع و بی تعارف باش و ای مومنان ! خداوند راکه اینقدرنسبت به شما مهربان است بسیاریادکنید.

در پاراگراف 4 می فرماید : ای پیامبر! چنین موقعیتی داری، پس چنین کن و احکام درباره زنانت این است و به مسلمانان توصیه می فرماید احترام پیامبر را بیشتر رعایت کنند .

در این پاراگراف می فرماید : ای پیامبر! به مردم بگو شاید قیامت نزدیک باشد و کافران در آن روز لعنت و عذاب خواهند داشت و اینکه ای مسلمانان ! حرمت سایر مسلمانان نیز  بالااست آن را نیز به دقت رعایت کنید و تقوا پیشه کنید و سخن درست بگویید و نسبت به پیامبر(ص) از روی تقوا رفتار کنید و اینکه در شرافت انسان همین بس که حامل چیزیست که آسمان­ها و زمین از حمل آن عاجزند ، و ای مردم ! مسلمانِ واقعی باشید نه اسمی ، و به عهدی که با خدا کرده­اید وفا کنید.

4 - سوالات

1-با توجه به مطالب آیه56 ، نحوه سلام و صلوات ما به پیامبر(ص) که معلوم است، سوال این است که نحوه صلوات خداوند متعال و ملائکه به آن حضرت چگونه است؟ (درمورد خداوند علوّدرجات آنحضرت و در مورد ملائکه اجرای منویات خداوند در قلمروهای اجرائی هر گروه از آنها ؟ یا....؟)

2-درآیه 59 به دو دلیل برای صدورحکم حجاب اشاره شده است ، ازاین موضوع دو سوال جدید در میآید :

1/2-آیا دلایل منحصر به همان دو دلیل است؟

2/2-اگر در اثر عللی آن دو دلیل حذف شد خود مطلب «سالبه به انتفای موضوع» میشود؟

3 – منظور آیه 57 چه کسانی است؟

4 – از آیه های 58 و 60  چه حدسیاتی از اوضاع و احوال آن روزها میتوان زد؟

5 - «سنّت»ی که در آیه 62 اشاره شده کدام است؟

6-منظوراز «انسان» در آیه 72 چیست؟ (تمام انسان ها؟ اکثریت انسان ها؟ یا....؟)

7-مطلب آیه72 چه نوعی ازسخن است؟ (استعاره؟ کنایه؟یا.....؟)

8-در آیه72 از عالم انسانیت تمجید شده یا نکوهش؟

9-«ل» در ابتدای آیه73 از لحاظ دستورزبان چه حالتی دارد؟

10-اگر «ل» مذکور حالت «تعلیل» داشته باشد درآن صورت چه ربطی است بین مطالب دو آیه 72 و73وجود دارد؟

5 - حدسیاتی از اوضاع و احوال آن روزها

از آیه 57 معلوم میشود کسانی آنحضرت را می آزرده اند،

و چون آنحضرت در زمان نزول این سوره در سه جنگ بسیار مهم تاب آورده بودند و در مدینه هم ریاست داشتند اذیت شدن آنحضرت چه توضیحی میتواند داشته باشد؟

آیا انحضرت کسانی را نداشتند که از ایشان دفاع کنند؟ این فرض را نمیتوان پذیرفت.

باید موضوع را اینطور دید که آنحضرت از اذیت شدن دیگران اذیت میشدند، چنانکه از موضوع آیه 59 استنباط میشود.

بنابر این توضیح مطلب این میشود که آنحضرت مقید به قیود الهی بود که نمیتوانست مانند سلاطین خودکامه «هرکاری» بکند، اما، منافقان خود را مقید به قیودی نمیدیدند و به خود اجازه میدادند «هرکاری» بکنند، و آنحضرت میدیدند عده ای از یهودیان و منافقان بطور سازماندار به آزار و اذیت مسلمانان می پردازند و این کارها را طوری انجام میدهند که گیر نمی افتند و اخبار این نوع خرابکاری ها به آنحضرت میرسید و ایشان نمیتوانستند جلوگیری موثری بکنند، و اینطور بود که ایشان اذیت میشدند.

از آیه 59 فهمیده می­شود که یکی از علل دستور حجاب در آن زمان این بود که زنان مسلمان از سایر زنان (مثلاً کفار و یهودیان و غیره) مشخص شده و آنها جرأت نکنند آزارشان نمایند.

آیه 69 به وضوح و صراحت بما میگوید در آن روزها آنحضرت را می آزرده اند، و آیه های 70 و 71 میگویند قول و فعل آنان نا صحیح و دور از تقوا و اطاعت خدا و رسول بوده است.

آنها چه کسانی بوده اند؟

به قرینهء نامی که از موسی (ع) برده، آنها از داخل امت اسلام بوده اند، یعنی آنها منافقان بوده اند.

6 - پیشگوئی های تحقق یافته

در آیه 56 باز هم پیشگوئی بلند آوازگی آنحضرت به وجه پررنگ تری تکرار شده است.

در آیه 60 پیشگوئی عجیبی در مورد منافقان دیده میشود که در سوره های بعدی تحقق آنها از متن آیاتی فهمیده میشود.

در آیه 69 پیشگوئی میکند که مسلمانان نیز به همان رفتارهائی که در مقابل حضرت موسی میکردند گرایش خواهند یافت.

7 - آیات برجسته این پاراگراف

آیه 56 علاوه بر آن دلیل های مکرر پیشگفته، دائما در پسِ نماز های جماعت ذکر، و پس از آن بر پیامبر (ص) صلوات فرستاده میشود و از این لحاظ، در برجستگی بی نظیر است.

آیه 59، مشهور به جلابیب اولین آیه از دو آیه نازله در باب حجاب است، و چون حجاب در این 40 ساله اخیر خیلی زیاد و بیش از حد درشت نمائی شده، و فوقِ فوقترین تاکیدات و حساسیت های قرآنی قرار گرفته، بالتبع، این آیه نیز برجستگی خاصی یافته است.

آیه 72 که به آیه امانت معروف است از آیه های بسیار مشهور است و هم از لحاظ دلایل پیشگفته مکرر و هم از لحاظ استفاده زیاد اهل منبر و اهل تریبون از آن برجستگی خاصی دارد.

8 - آیات مشکل

کافی است ببینید مفسران در 1400 سال راجع به آیه 72 چه ها گفته اند گفته هایشان چه تعارض و تخالف و تضاد و تنافری با یکدیگر دارد تا بدانید آیه مذکور را از چه لحاظ از آیات مشکل قلمداد کرده ایم.

البته این قلم با روش تفسیری خویش مطلب را با سهولت دیده و شرح نموده است.

9 - در این پاراگراف کدام فقرات فوق ذهنیات مخاطبان اولیه است؟

(این قسمت جواب سروش و شبستری است که گفته اند قرآن فوق ذهنیات مخاطبان اولیه ندارد)

آیه 56 از این لحاظ که به مخلوقاتی اشاره کرده که ما به آنها دسترسی نیافته و ذهنیتی از آنها نداریم، بالاتر از ذهنیات ما و طبعا مخاطبان اولیه نیز، هست.

آیه های 64 تا 68 از آنجا که «قیامتی» است، کلا بالاتر از ذهنیات هر بنی بشری است، و طبعا در مورد مخاطبان اولیه نیز همچنین.

آیه 72 چون «تمثیلی» است و جزئیاتی را مشخص نفرموده، فعلا که بالاتر از ذهنیات ما میباشد و گرچه ممکن است در آینده بهتر مفهوم شود، اما هرچه باشد بالاتر از ذهنیات مخاطبان 1400 سال پیش بوده.

10 - مخاطبان اولیه از این پاراگراف چه تلقیی  میداشتند؟

کلماتی که در این پاراگراف بکار رفته ، در طول این مدت طولانی ، از نزول این سوره تا به امروز ، تغییر معناییِ چندانی نیافته ، و لذا مخاطب های اولیه نیز از این پاراگراف همان تلقی را میداشته اند که ما .

11 - چه عناصر فرا زمانی و فرا مکانی در این پاراگراف هست؟

1 - ای مسلمانان! حرمت سایر مسلمانان نیز بسیار بالاست، در رفتارتان نسبت به آنان دقت بیشتری کنید.

2 - هشدار به کافران راجع به عذاب اخروي.

3 - ای مسلمانان! در مقابل خداوند و پیامبرتان بهتر رفتار کنید.

4 - اي مسلمانان!  مسلمان واقعي باشيد نه اسمي!

12 – کدام عناصر این پاراگراف «برای اولین بار» است؟

غیر از آیه های 62 تا 66 ، بقیه آیه های این پاراگراف «برای اولین بار» است.

13 – در این پاراگراف کدام آیات حاوی «محورهای ثابت کلام وحی» است؟

ارزش تفسیریِ این بخش از دو لحاظ زیاد است:

1 – از لحاظ تفسیر موضوعی، چون آیات هر موضوع از ابتدای نزول وحی به ترتیب در یک فایل جمع آوری خواهد شد، یک گنجینه بسیار با ارزش خواهد شد که مورد نیاز هر قرآن پژوه خواهد بود.

2 – از لحاظ تفسیرِ معروف به «تفسیر قرآن به قرآن» نیز، از آنجا که در هر عنوان، تقریبا تمام آیاتِ هم محتوا جمع آوری شده اند، هر قسمت میتواند از لحاظ هم افزائیِ فهمِ قسمت های دیگر کمک باشد، و مغز تفسیرِ قرآن به قرآن هم همین است.

احکام

إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا ﴿56﴾

منافقان

إِنَّ الَّذِينَ يُؤْذُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَأَعَدَّ لَهُمْ عَذَابًا مُّهِينًا ﴿57﴾ وَالَّذِينَ يُؤْذُونَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ بِغَيْرِ مَا اكْتَسَبُوا فَقَدِ احْتَمَلُوا بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُّبِينًا ﴿58﴾ يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُل لِّأَزْوَاجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَاء الْمُؤْمِنِينَ يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِن جَلَابِيبِهِنَّ ذَلِكَ أَدْنَى أَن يُعْرَفْنَ فَلَا يُؤْذَيْنَ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِيمًا ﴿59﴾ لَئِن لَّمْ يَنتَهِ الْمُنَافِقُونَ وَالَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ وَالْمُرْجِفُونَ فِي الْمَدِينَةِ لَنُغْرِيَنَّكَ بِهِمْ ثُمَّ لَا يُجَاوِرُونَكَ فِيهَا إِلَّا قَلِيلًا ﴿60﴾ مَلْعُونِينَ أَيْنَمَا ثُقِفُوا أُخِذُوا وَقُتِّلُوا تَقْتِيلًا ﴿61﴾ سُنَّةَ اللَّهِ فِي الَّذِينَ خَلَوْا مِن قَبْلُ وَلَن تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدِيلًا ﴿62﴾

گردشِ کار در روز قیامت

يَسْأَلُكَ النَّاسُ عَنِ السَّاعَةِ قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِندَ اللَّهِ وَمَا يُدْرِيكَ لَعَلَّ السَّاعَةَ تَكُونُ قَرِيبًا ﴿63﴾

إِنَّ اللَّهَ لَعَنَ الْكَافِرِينَ وَأَعَدَّ لَهُمْ سَعِيرًا ﴿64﴾ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا لَّا يَجِدُونَ وَلِيًّا وَلَا نَصِيرًا ﴿65﴾ يَوْمَ تُقَلَّبُ وُجُوهُهُمْ فِي النَّارِ يَقُولُونَ يَا لَيْتَنَا أَطَعْنَا اللَّهَ وَأَطَعْنَا الرَّسُولَا ﴿66﴾ وَقَالُوا رَبَّنَا إِنَّا أَطَعْنَا سَادَتَنَا وَكُبَرَاءنَا فَأَضَلُّونَا السَّبِيلَا ﴿67﴾ رَبَّنَا آتِهِمْ ضِعْفَيْنِ مِنَ الْعَذَابِ وَالْعَنْهُمْ لَعْنًا كَبِيرًا ﴿68﴾

احکام

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ آذَوْا مُوسَى فَبَرَّأَهُ اللَّهُ مِمَّا قَالُوا وَكَانَ عِندَ اللَّهِ وَجِيهًا ﴿69﴾ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَقُولُوا قَوْلًا سَدِيدًا ﴿70﴾ يُصْلِحْ لَكُمْ أَعْمَالَكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَمَن يُطِعْ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ فَازَ فَوْزًا عَظِيمًا ﴿71﴾

مَثَل ها

إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمَانَةَ عَلَى السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالْجِبَالِ فَأَبَيْنَ أَن يَحْمِلْنَهَا وَأَشْفَقْنَ مِنْهَا وَحَمَلَهَا الْإِنسَانُ إِنَّهُ كَانَ ظَلُومًا جَهُولًا ﴿72﴾ لِيُعَذِّبَ اللَّهُ الْمُنَافِقِينَ وَالْمُنَافِقَاتِ وَالْمُشْرِكِينَ وَالْمُشْرِكَاتِ وَيَتُوبَ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِيمًا ﴿73﴾

شرح مختصر

کلیدهای تفسیری

بحث متنی

آیات 65 تا 68 فرع بر آیه 64 است و این واضح است.

آیه 71 فرع بر آیه 70 است.

به قرینه «لِ» در ابتدای آیه 73 ، آیه مذکور فرع بر آیه قبلی است.

بار امانت

بطور قطع این آیه یکی از آیات برجسته قرآنی است که توسط مفسران محترم به تفسیرهای مختلف و متنوعی تفسیر شده است.

اما ما با کمک «درس» و «درب» معنی آن را به آسانی می­یابیم و نیاز به توجیهات شاذ و نادر نمی­بینیم.

با توجه به «درس» و «درب»، و آیات قبل و بعدش، آن «امانت» ، «صداقتِ واقـعی با خدا و رسولش و ارائه رفتاری متناسب با آن» است.

یعنی ای مردم مسلمانِ واقعی باشید نه اسمی، و به عهدی که با خدا کرده­اید وفا کنید.

آیه اول از دو آیه حجاب

از آیه های 57 و 58 فهمیده میشود عده ای سبب آزار و اذیت برخی از مسلمانان را فراهم میکردند و از آیه 59 فهمیده میشود بیشتر این آزار و اذیت ها متوجه زنان مسلمان بوده، و از همین آیه فهمیده میشود حجاب گرفتن زنان مسلمان سبب رفع آن آزار و اذیت میشده،

توضیح روشنِ مطلب این است که تعلق به «خانواده بزرگ اسلام» (از این لحاظ که موذیان بدانند که اذیت آنان بی پاسخ نخواهد ماند) برای اعضاء این خانواده بزرگ نوعی حاشیه امنیتیِ موثر ایجاد میکرد، و قاعدتا همین هم می باید سبب صدور این حکم بوده باشد.

ظاهرا این حکم موثر هم بوده، زیرا پس از مدتی که سوره نور نازل شد، این حکم با صدور «آیه خِمار» (. . ولیضربن بخمرهن علی جیوبهن . . ) رقیق تر شده است.

ترجمه تفسیریِ آزاد

ای مسلمانان! خداوند و ملائکه اش بر پيامبر صلوات ميفرستند. شما نيز بر او صلوات فرستيد و به خوبي یر او سلام کنید (56) آنانکه خدا ورسولش را مي آزارند خداوند در دنيا و آخرت لعنتشان مي کند و برايشان عذابي خوار کننده تهيه نموده است (57) و کساني که مردان و زنان مومن را بدون اينکه گناهي کرده باشند اذيت کنند مرتکب بهتان و گناهي بزرگ شده اند (58) اي پيامبر! به همسرانت و دخترانت و زنان مسلمانان بگو ، قسمتي از چادرهايشان را برروی خود پيش بکشند، اين نزديک تر است به اينکه به اين وسيله به مسلماني شناخته شوند ، و اذيت نشوند، و خداوند آمرزگار مهربان است (59) اگر منافقان ، و آنانکه در قلبشان مرض است ، و نيز شايعه سازان مدينه دست برندارند، البته تو را عليه آنان برمي انگيزيم ، آنگاه آنها جز مدت کمي مجاورت نخواهند بود (60) و از رحمت خدا بدور و هر جا که يافته شوند گرفتار باشند،  و بسختي کشته شوند (61) اين سنت خدا است که درباره پيشينيان نيز جاري شد ، و هرگز براي سنت خدا تغييري نخواهي ديد (62) ای پیامبر! مردم از تو درباره قيامت ميپرسند. بگو جز اين نيست که علم آن نزد خداست و چه ميداني شايد قيامت نزديک باشد (63) البته خداوند کافران را از رحمت خويش دور ميکند و برايشان آتش سوزان مهيا نموده است (64) که در آن جاودان خواهند بود، نه دوستی و سرپرستي و نه ياريگري خواهند یافت (65) روزي که چهره شان در آتش دگرگون ميشود، ميگويند اي کاش اطاعت خدا و رسولش را کرده بوديم (66) و ميگويند پروردگارا! اطاعت بزرگانمان کرديم اما ما را گمراه کردند (67) پروردگارا! عذابشان را دو برابر کن و آنها را کاملا از رحمت خويش دور ساز (68) اي مسلمانان! مانند کساني نباشيد که موسي را اذيت کردند اما خدا از آنچه ميگفتند تبرئه اش کرد و همو نزد خداوند آبرومند است (69) اي مسلمانان! از خدا پروا کنيد و سخني گوئيد که مانند سد محکم باشد (70)  تا خداوند اعمالتان را اصلاح کند و گناهانتان را بيامرزد و هر کس که اطاعت خدا و رسولش کند البته به پيروزي بزرگي دست يافته است (71) ای انسانها! ما آن امانت را به آسمانها و زمين و کوه ها عرضه نموديم، اما آنها زير بارش نرفتند، و از آن ترسيدند، و انسان آن را برداشت، که البته انسان بسيار نادان ظلم پيشه است (72)  تا خداوند منافقان و مشرکان را عذاب کند، و مومنان را بيامرزد، و خداوند آمرزگار مهربان است (73)

 

دی ان ان