پیش تفسیر

1 – استخراج عصاره محتوای سوره و پاراگراف (راه اول)

اول (چنانکه بارها و بارها دیده اید) عصاره محتوای سوره را استخراج میکنیم: 

طرز استخراج عصاره محتوای سوره را (یعنی «درس» سوره را)  در قسمت اول ارائه کرده ایم که مطابق ذیل است:

درس: اي مسلمانان! ايمان و تقواي واقعي داشته باشيد و مبادا مانند منافقين شويد.

برآیند درسِ فوق و متن پاراگراف درب خواهد بود، به شرح ذیل:

درب: اي پيامبر! صراحت و قاطعيت بيشتري از جانب تو مورد انتظار است. به منافقان و دشمني آنها اعتنايي نکن و اي همسران پيامبر! مبادا نسبت تان به رسول خدا (ص) شما را درباره خويش بفريبد. شما بايد خود را در ايمان به درجات بالاتر بکشانيد و اي مسلمانان! اين عبادات را انجام دهيد تا ارتقاء يابيد.

2 - استخراج عصاره محتوای پاراگراف (راه دوم)

ریز کردن پاراگراف تا حد امکان:

1

يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُل لِّأَزْوَاجِكَ إِن كُنتُنَّ تُرِدْنَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا وَزِينَتَهَا فَتَعَالَيْنَ أُمَتِّعْكُنَّ وَأُسَرِّحْكُنَّ سَرَاحًا جَمِيلًا ﴿28﴾ وَإِن كُنتُنَّ تُرِدْنَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَالدَّارَ الْآخِرَةَ فَإِنَّ اللَّهَ أَعَدَّ لِلْمُحْسِنَاتِ مِنكُنَّ أَجْرًا عَظِيمًا ﴿29﴾ يَا نِسَاء النَّبِيِّ مَن يَأْتِ مِنكُنَّ بِفَاحِشَةٍ مُّبَيِّنَةٍ يُضَاعَفْ لَهَا الْعَذَابُ ضِعْفَيْنِ وَكَانَ ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرًا ﴿30﴾ وَمَن يَقْنُتْ مِنكُنَّ لِلَّهِ وَرَسُولِهِ وَتَعْمَلْ صَالِحًا نُّؤْتِهَا أَجْرَهَا مَرَّتَيْنِ وَأَعْتَدْنَا لَهَا رِزْقًا كَرِيمًا ﴿31﴾ يَا نِسَاء النَّبِيِّ لَسْتُنَّ كَأَحَدٍ مِّنَ النِّسَاء إِنِ اتَّقَيْتُنَّ فَلَا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَيَطْمَعَ الَّذِي فِي قَلْبِهِ مَرَضٌ وَقُلْنَ قَوْلًا مَّعْرُوفًا ﴿32﴾ وَقَرْنَ فِي بُيُوتِكُنَّ وَلَا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِيَّةِ الْأُولَى وَأَقِمْنَ الصَّلَاةَ وَآتِينَ الزَّكَاةَ وَأَطِعْنَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا ﴿33﴾ وَاذْكُرْنَ مَا يُتْلَى فِي بُيُوتِكُنَّ مِنْ آيَاتِ اللَّهِ وَالْحِكْمَةِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ لَطِيفًا خَبِيرًا ﴿34﴾

ریزدرب: ای زنان پیامبر! شاءن پیامبر را با رفتارتان محترم بدارید

2

إِنَّ الْمُسْلِمِينَ وَالْمُسْلِمَاتِ وَالْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَالْقَانِتِينَ وَالْقَانِتَاتِ وَالصَّادِقِينَ وَالصَّادِقَاتِ وَالصَّابِرِينَ وَالصَّابِرَاتِ وَالْخَاشِعِينَ وَالْخَاشِعَاتِ وَالْمُتَصَدِّقِينَ وَالْمُتَصَدِّقَاتِ وَالصَّائِمِينَ وَالصَّائِمَاتِ وَالْحَافِظِينَ فُرُوجَهُمْ وَالْحَافِظَاتِ وَالذَّاكِرِينَ اللَّهَ كَثِيرًا وَالذَّاكِرَاتِ أَعَدَّ اللَّهُ لَهُم مَّغْفِرَةً وَأَجْرًا عَظِيمًا ﴿35﴾

ریزدرب: ای مسلمانان! سعی دائمی کنید که خود را با اتّصاف به این صفات بالا بکشید

3

وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ وَلَا مُؤْمِنَةٍ إِذَا قَضَى اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَمْرًا أَن يَكُونَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ وَمَن يَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالًا مُّبِينًا ﴿36﴾

ریزدرب: ای مسلمانان! پس از حکم خدا و رسول، چون و چرا نیست

4

وَإِذْ تَقُولُ لِلَّذِي أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَأَنْعَمْتَ عَلَيْهِ أَمْسِكْ عَلَيْكَ زَوْجَكَ وَاتَّقِ اللَّهَ وَتُخْفِي فِي نَفْسِكَ مَا اللَّهُ مُبْدِيهِ وَتَخْشَى النَّاسَ وَاللَّهُ أَحَقُّ أَن تَخْشَاهُ فَلَمَّا قَضَى زَيْدٌ مِّنْهَا وَطَرًا زَوَّجْنَاكَهَا لِكَيْ لَا يَكُونَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ حَرَجٌ فِي أَزْوَاجِ أَدْعِيَائِهِمْ إِذَا قَضَوْا مِنْهُنَّ وَطَرًا وَكَانَ أَمْرُ اللَّهِ مَفْعُولًا ﴿37﴾ مَّا كَانَ عَلَى النَّبِيِّ مِنْ حَرَجٍ فِيمَا فَرَضَ اللَّهُ لَهُ سُنَّةَ اللَّهِ فِي الَّذِينَ خَلَوْا مِن قَبْلُ وَكَانَ أَمْرُ اللَّهِ قَدَرًا مَّقْدُورًا ﴿38﴾ الَّذِينَ يُبَلِّغُونَ رِسَالَاتِ اللَّهِ وَيَخْشَوْنَهُ وَلَا يَخْشَوْنَ أَحَدًا إِلَّا اللَّهَ وَكَفَى بِاللَّهِ حَسِيبًا ﴿39﴾

ریزدرب: ای پیامبر! نگران افکار عمومی مباش، بلکه نگران انجام وظیفه باش

5

مَّا كَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِّن رِّجَالِكُمْ وَلَكِن رَّسُولَ اللَّهِ وَخَاتَمَ النَّبِيِّينَ وَكَانَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمًا ﴿40﴾

ریزدرب: ای مسلمانان! پیامبر درسطح شما نیست، شاءن رسالت را منظور دارید

6

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا اللَّهَ ذِكْرًا كَثِيرًا ﴿41﴾ وَسَبِّحُوهُ بُكْرَةً وَأَصِيلًا ﴿42﴾ هُوَ الَّذِي يُصَلِّي عَلَيْكُمْ وَمَلَائِكَتُهُ لِيُخْرِجَكُم مِّنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَكَانَ بِالْمُؤْمِنِينَ رَحِيمًا ﴿43﴾ تَحِيَّتُهُمْ يَوْمَ يَلْقَوْنَهُ سَلَامٌ وَأَعَدَّ لَهُمْ أَجْرًا كَرِيمًا ﴿44﴾

ریزدرب: ای مسلمانان! شاءن بالای خودتان در نزد خداوند (در صورتیکه مومن واقعی باشید) را در نظر گرفته و رفتارتان را با آن متناسب کنید

تقطیع:

در فوق دیده اید که ما پاراگراف را به تعدادی «ریزپاراگراف» تجزیه کرده ایم.

اصلی-فرعی

قسمت هایی را که می بینید فوقا با حروف پر رنگ (بولد) کار کرده ایم، اصلی است.

لُبّ مطلب:

با توجه به ریزپاراگراف ها، و ریزدربها، و جمع بندیِ ریزدرب ها، همان درب پاراگراف که فوقا می بینید حاصل خواهد شد و البته توجه دارید که درب مذکور از راه محاسبه استخراج شده است.

3 – از اول تا اینجا

در پاراگراف 1 می فرماید : ای پیامبر ! با این موقعیتی که به لطف الهی یافته ای لازم نیست به کافران ومنافقان توجه ویژه ای کنی و از این پس نیز مانند سابق چشمت دنبال وحی باشد و اینکه «احکامِ "ظهار" و "فرزند خواندگی" و رابطه با پیامبر(ص) و رابطه با مؤمنان چنین است و ای پیامبر ! توشخص عادی نیستی ، توپیامبری ، وملزم به رعایت الزامات سنگین آن می باشی .

در پاراگراف  2 می فرماید : ای مسلمانان ! نعمت های خداوند رابر خویش بیادآورید وحساب خویش را از کفار و منافقان جدا کنید .

در این پاراگراف می فرماید : ای پیامبر! نگذار زنانت ونزدیکانت مانع انجام وظیفه ات  گردند و ای پیامبر! درباره ابلاغ رسالاتت کاملا قاطع و بی تعارف باش و ای مومنان ! خداوند راکه اینقدرنسبت به شما مهربان است بسیاریادکنید.

4 - سوالات

1-حالت کلی پاراگراف چگونه است؟ (نکوهش؟ نکوهش زنان پیامبر-ص-؟ نکوهش بعضی از زنان پیامبر-ص-؟ یا....؟)

2-« وَاللَّهُ أَحَقُّ أَن تَخْشَاهُ » (آیه37) باکدام کلیدفهم قرآن مطابقت دارد؟

3-« وَتُخْفِي فِي نَفْسِكَ مَا اللَّهُ مُبْدِيهِ وَتَخْشَى النَّاسَ وَاللَّهُ أَحَقُّ أَن تَخْشَاهُ » چطور؟

جامعی برای امر الهی برشمارید .

4-درهمین پاراگراف عبارت کوتاهی هست که به تنهائی مبنای این حکم الهی است که در گیومه زیر آمده ، آن عبارت را مشخص کنید .

« لِكَيْ لَا يَكُونَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ حَرَجٌ فِي أَزْوَاجِ أَدْعِيَائِهِمْ إِذَا قَضَوْا مِنْهُنَّ وَطَرًا »

5-منظوراز « مَّا كَانَ عَلَى النَّبِيِّ مِنْ حَرَجٍ فِيمَا فَرَضَ اللَّهُ لَهُ » چیست؟

6-با استفاده ازمطالب همین پاراگراف برخی ازخصوصیات رسول اکرم(ص) را بیان نمایید .

7-« سُنَّةَ اللَّهِ فِي الَّذِينَ خَلَوْا مِن قَبْلُ » (آیه38) باکدام کلیدفهم قرآن مطابقت دارد؟

8-دوجمله انتهائی آیه های37و38 بامحتوای دوآیه مذکور چه ارتباطی دارد؟ (با توضیح کافی و مقنع )

9 – صلوات خداوند بر مومنان (آیه 43) چگونه است؟

10 - «سلام» (آیه 44) چه توضیحی دارد؟

5 - حدسیاتی از اوضاع و احوال آن روزها

از آیات این پاراگراف (28 تا 35) چه احساسی به خواننده دست میدهد؟

مجموعه ای از تاسف نسبت به برخی از زنان آنحضرت و دلسوزی به حال خود آنحضرت که در داخل خانه خویش چه مشکلاتی داشته است !

در خانه آنحضرت زنانی بوده اند که از آنحضرت میخواسته اند زندگیی مانند زنان پادشاهان (ریخت و پاش و زر و سیم و جواهرات و چه و چه) برای آنها تهیه کند (آیه های 28 و 29) و نیز از میان آنان زنانی بوده اند که از نزدیک شدن به گناهان بزرگ اِبائی نداشته اند ، و چنین می اندیشیده اند که همینکه زن آنحضرت هستند کافی است که از عذاب الهی در مورد گناهانشان مصون باشند (آیه 30)

ببینید قرآن چه می­گوید ، و روایات چه می­گویند !

در رابطه با آیه­های 37و38 صرفنظر از زید و پسرخواندگی او و زینب بنت جحش که بعداً یکی از زنان رسول خدا گردید و اینکه چه چیزهائی درباره آن موضوع روایت شده، بیان قرآن آنقدر روشن و آنقدر واضح هست که برای بیان کامل و روشن واقعه کاملاً کفایت می­کند.

 واقعیات مربوط بر اساس قرآن بشرح زیر است:

1- پیامبر پسرخوانده­ای داشت (آیه 37)

2- اسم پسرخوانده او زید بود (آیه 37)

3- خداوند می­خواست که مسلمانان برای ازدواج با همسران پسرخوانده­هایشان پس از اینکه آنها از آنان کام گرفته و طلاقشان داده­اند اشکالی نباشد (آیه 38)

4- خداوند انجام این امر را بر پیامبر واجب کرد (آیه 38)

5- پیامبر چیزی را در نزد خویش پنهان می­داشت که خداوند آشکار شدنش را
می­خواست (آیه 37) (ظاهراً آن چیزی که پیامبر در نزد خویش پنهان می­داشت می­باید عدم تمایلش به این کار بوده باشد، اما اراده خداوند به انجام این کار تعلق گرفته بود)

6- پیامبر به زید سفارش می­کرد که زنش را نگهدارد (وطلاق ندهد) (آیه 37) (شاید به این خاطر باشد که این موضوع منتفی شود و از همینجا معلوم است که طلاق دادن زید را می­باید یک موضوع معمولی خانوادگی دانست زیرا که طلاق زن در آن روزها آسان­ترین و معمولی­ترین کار بود)

7- پیامبر از افکار عمومی (که این کار را ناپسند می­دانستند) نگران بود (آیه 37)

8- خداوند آنحضرت را مورد عتاب قرار داد که خداوند سزاوارتر است که از او نگران باشی (آیه 37)

9- خداوند زن زید را به همسری پیامبر در آورد (آیه 37)

ببینید قرآن چقدر روشن و واضح مطلب را بیان نموده (و آنهم در چند سطر قلیل) و ببینید در این خصوص چه روایات عجیب و غریبی وارد شده و چطور با هم مخالف و معارض می­باشند و در آنها چه مطالب سخیف و زشتی هست که موجب وهن ساحت مقدس رسول اکرم (ص) است و بطور قطع از القائات منافقان و کفار میباشد و چقدر ما وقتی که به قرآن متکی باشیم از آنها بی­نیازیم.

غیر از یک اقلیت از مومنان واقعی که در بین مسلمانان بودند ، مجموعه مسلمانان در جنگ دفاعی احزاب ، چنانکه در پاراگراف مربوطه قبلا دیدیم ، کیفیت قابل قبولی ارائه ندادند ، و لذا در اینجا (آیات 41 تا 44) توجه آنها را باز هم به خداوند و آخرت جلب مینماید و ارتقاء کیفی آنها را به زیاد به یاد آوردن این دو مقوله ذکر میکند .

6 - آیات برجسته این پاراگراف

آیه 33 که نزد شیعیان به آیه تطهیر معروف میباشد فوق العاده مشهور و مورد اقبال هنرمندان مختلف و اهل منبر و اهل محاجّات واقع و از این لحاظ جزء آیات بسیار برجسته قرآنی است.

آیه 39 از این لحاظ که بر سربرگِ یا سردرِ موسسات دینی استفاده میشود جزء آیات برجسته قرآنی محسوب است.

7 - آیات مشکل

از «مشکل» بودن آیه 33 چه عرض کنیم جز اینکه ببینید مفسران گوناگون در طول تاریخ اسلام و در پهنه جغرافیائی آن چه مطالب مختلف و متنوع و بعضا متضادی در تفسیرش گفته اند .

8 - در این پاراگراف کدام فقرات فوق ذهنیات مخاطبان اولیه است؟

(این قسمت جواب سروش و شبستری است که گفته اند قرآن فوق ذهنیات مخاطبان اولیه ندارد)

آیه 44 از این لحاظ که به مخلوقاتی اشاره کرده که حتی بشر به آنها دسترسی نیافته و ذهنیتی از آنها نداریم، بالاتر از ذهنیات ما و طبعا مخاطبان اولیه نیز، هست.

9 - مخاطبان اولیه از این پاراگراف چه تلقیی  میداشتند؟

کلماتی که در این پاراگراف بکار رفته ، در طول این مدت طولانی ، از نزول این سوره تا به امروز ، تغییر معناییِ چندانی نیافته ، و لذا مخاطب های اولیه نیز از این پاراگراف همان تلقی را میداشته اند که ما .

10 - چه عناصر فرا زمانی و فرا مکانی در این پاراگراف هست؟

1 - اي پيامبر! صراحت و قاطعيت بيشتري از جانب تو مورد انتظار است. به منافقان و دشمني آنها اعتنايي نکن

2 -اي همسران پيامبر! مبادا نسبت تان به رسول خدا (ص) شما را درباره خويش بفريبد. شما بايد خود را در ايمان به درجات بالاتر بکشانيد و اي مسلمانان! اين عبادات را انجام دهيد تا ارتقاء يابيد.

11 – کدام عناصر این پاراگراف «برای اولین بار» است؟

با توجه به ترتیب نزول سوره ها ، تقریبا تمام عناصر این پاراگراف «برای اولین بار» است .

شرح مختصر

کلیدهای تفسیری

بحث متنی

آیه 44 فرع بر آیه 43 است و این واضح است.

آیه 43 نیز فرع بر مجموع دو آیه 41 و 42 است و این نیز واضح است.

دریافت­های کوتاه مستقیم

آیه 30: یعنی که زن پیامبر بودن برای شما حقی ایجاد نمی­کند که مانع خداوند در عذاب شما ، در صورت ارتکاب افعال عذاب آور ، باشد.

آیه 31: عبارت «دو چندان» شاید به این معنی است که یک عذاب برای خود آن عمل زشت و یک عذاب هم برای هتک حرمت رسول خدا خواهید داشت.

آیه تطهیر

انتهای آیه 33، یعنی جمله «انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرهم تطهیرا» (جز این نیست که خداوند خواسته که آن پلیدی را از شما خانواده بزداید و شما را بسیار پاک نماید) بنا به قرائت شیعه، یکی از نصوصی است که شیعیان آن را به عنوان یکی از اسناد قطعی حقانیت خویش میگیرند، و این نگارنده، که خود را شیعه اثنی عشری حساب میکنم، در موضع تفسیر قرآن باید الزامات این کار (یعنی الزامات علم تفسیر قرآن) را رعایت کنم و سخن به ضوابط بگویم و قرآن را خرج مذهب متبوع خویش نکنم و لذا در اینجا عرایضی به شرح ذیل ارائه میکنم:

1 – جمله مذکور یک جمله «پرانتزی» است

2 – قرآن ظاهر و باطن دارد و موضوع کار مفسر ظاهر قرآن است

3 – قول تفاسیری که جمله مذکور را فقط به زنان پیامبر مربوط میکنند قطعا اشتباه است، زیرا خداوند در سوره تحریم دو نفر از زنان آنحضرت را به شدید ترین وجه مورد نکوهش قرار داد

4 – اگر بخواهیم مطابق ضوابط تفسیری خویش به جمله مذکور بپردازیم باید این نکته ها را خاطر نشان کنیم :

1/4 – معنی کلمه «یرید» وقتیکه به خداوند مربوط شود گاهی معادل «می پسندد» فارسی است، به دلیل آیه 57 ذاریات و آیه 5 قصص و آیه 185 بقره و آیه 6 مائده و آیه 67 انفال و آیات زیاد دیگر. 

2/4 - در آیات اشاره شده، «یرید» به معنی «یقضی» و «یقدّر» نیست (که حتمی الوقوع باشد)

3/4 - در جمله مورد بحث هم همینطور است، یعنی اینکه خداوند برای (همسران محترم پیامبر) این را (یعنی مدلول جمله مورد بحث را) می پسندد اما واقعیت این است که برخی از آنها لیاقتش را نداشته و رفتارهائی کردند که مورد نکوهش شدید الهی واقع شدند (مانند آن دو زن مورد اشاره سوره تحریم)

4/4 – بنا بر 1/4 و 2/4 و 3/4 با توجه به اینکه قبل و بعد جمله مورد بحث راجع به زنان آنحضرت است، معنی جمله مذکور این میشود که ای خانم های محترمه، خداوند برای شما رفتار عالی و متعاقب آن درجات عالی می پسندد (پس شما هم سعی تان را بکنید که رفتاری در خورِ پسند خداوند داشته باشید)

5/4 – اما از لحاظ باطن قرآن (نه علم تفسیر قرآن که موضوعش ظاهر قرآن است) تطبیق جمله مذکور بر حضرت فاطمه زهراء سلام الله علیها و امیر المومنین علیه السلام و فرزندان گرامی شان علیهما السلام واضح است،

زیرا در تاریخ اسلام صحت آن به ثبوت رسیده است (یعنی مفهوم «پاک» و «پاک شده» بطوری که عملاً در تاریخ واقع و ظاهر شده باشد بر آنها تطبیق یافت)

لذا، بنا بر آنچه مجموعا گفته ایم، از لحاظ ظاهر قرآن (که علم تفسیر قرآن هم به ظاهر قرآن مربوط است) آیه مذکور، به زنان آنحضرت مربوط میشود و معنی اش این است که ای زنان پیامبر! مبادا در رفتارتان شئون آنحضرت را مورد کم توجهی قرار دهید.

اما، اینک که بیش از 1400 سال از زمان نزول این سوره گذشته، معلوم شده که کسانی که وفق «انمایرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا» زندگی کرده اند، کسانی غیر از اهل بیت خاص پیامبر (ص) (حضرت زهراء و امام علی -ع- و فرزندانش) نبوده اند، و این از باب معنی کردن قرآن به باطنِ آن است که در بستر تاریخ بشر ظهور یافته است.

ترجمه تفسیریِ آزاد

اي پيامبر! به زنانت بگو اگر زندگي دنيا و زينتش را ميخواهيد بيائيد چيزي به شما بدهم و به خوبي رهايتان کنم (28) اما اگر خدا و رسولش و خانه آخرت را ميخواهيد خداوند براي نيکو کارانتان پاداشي عظيم آماده کرده است (29) اي زنان پيامبر! هر يک از شما که به زشتكاريِ آشكار دست زند عذابش دو چندان خواهد بود و اين براي خداوند آسان است (30) و هر يك از شما که براي خدا و رسولش تواضع نمايد و عمل صالح کند ، پاداشش دو چندان خواهد بود و برايش روزيي گرامي تهيه ديده ايم (31) اي زنان پيامبر! اگر شما تقوا پيشه کنيد مانند هيچ زن ديگري نيستيد ، پس هنگام سخن به فروتني نگرائيد ، مبادا آنکس که در دل او بيماريي هست به طمع بيفتد ، و سخنِ شايسته گوئيد (32) و در خانه خويش بمانيد ، و مانند زمان جاهليتِ نخست خودنمائي نکنيد ، و نماز بپاداريد و زکات دهيد و اطاعت خدا و رسولش کنيد . جز اين نيست که خداوند چنین می پسندد  که پليدي ها را از اهل بيت پیامبر بزدايد و شما را بخوبي پاکيزه کند (33) و از آنچه در خانه هاي شما از آيات خدا و حکمت تلاوت ميشود ياد کنيد که خداوند آگاه و دقيق است (34) البته خداوند براي زن و مرد مسلمان ، و مومن ، و متواضع، و راستگو ، و صابر ، و فروتن ، و دهنده صدقه ، وروزه دار ، و از لحاظ جنسي عفيف، و بسيار ياد کننده خدا ، مغفرت و پاداش عظيم تهيه ديده است (35) مردان و زنان مومن را نرسد که وقتي خدا و رسولش به امري حکم نمودند خود را صاحب اختيار حساب کنند، و هر کس که نسبت به خدا و رسولش نافرماني کند البته به گمراهيي آشکار افتاده است (36) ای پیامبر! آن هنگام که به آنکسي که خداوند نعمتش داده بود ، و تو نيز نعمتش داده بودي ، ميگفتي زنت را نگهدار و از خدا پروا کن ، و چيزي را در نزد خود پنهان ميداشتي که خداوند آشکار کننده اش بود ، و از مردم احتراز میکردی در حاليکه خداوند سزاوارتر به آن بود ، چنين بود تا هنگامي که زيد کامش را از او برگرفت و طلاقش داد، او را به همسري تو در آورديم تا براي مسلمانان درباره ازدواج با همسران پسرخوانده هايشان پس از کام گيري آنها از آنان اشکالي نباشد. و سرانجام ، امر خدا شدني است (37) براي پيامبر درباره چيزي که خداوند براو واجب نموده اشکالي نيست . اين سنت الهي است که درباره گذشتگان نيز جاري است و امر خداوند اندازه دار و سنجيده است (38) کساني که رسالت هاي خداوند را تبليغ مي کنند ، و از خدا ميترسند و از غير او نميترسند خداوند پناهگاهشان است و خداوند براي حسابرسي کافي است (39) محمد پدر هيچکدام از مردان شما نيست ، وليکن رسول خدا و آخرين پيامبر است ، و خداوند به هر چيزي داناست (40) اي مسلمانان! بسيار زياد ياد خدا کنيد (41) و صبحگاهان و غروب ها تسبيحش نماييد (42)  هم او و هم ملائکه اش بر شما درود ميفرستند تا شما را از ظلمات بسوي نور در آورند و او به مومنان مهربان است (43) درودشان در روزي که ملاقاتش کنند «سلام» است و برايشان پاداشي گرامي تهيه نموده است (44)