پیش تفسیر

1 – استخراج عصاره محتوای سوره و پاراگراف (راه اول)

اول (چنانکه بارها و بارها دیده اید) عصاره محتوای سوره را استخراج میکنیم: 

طرز استخراج عصاره محتوای سوره (یعنی «درس» سوره) مطابق ذیل است:

 (جدول1)

تعداد کلمه	شرح	عنوان فرعی	عنوان اصلی	آیه
51	مورد تسبیح - مُلک - قدرت-  خلق - بصیرت - علم	صفات	خداوند	4- 1
47	گذشتگان کفر ورزیدند - تصور کردند دوباره زنده نمی شوند...	مردم	حکمت	7- 5
10	دعوت به ایمان	ارشاد	مردم	8
7	دو تا از اسامی قیامت	قیامت	آخرت	ق9
20	وصف کلی (عمل مومن و نتیجه بهشتی آن)	بهشت	آخرت	ق9
11	وصف کلی (عمل کافر و نتیجه جهنمی آن)	جهنم	آخرت	10
16	مصیبتی به کسی نمیرسد مگر اینکه به اذن خدا باشد	تقدیرات	حکمت	11
11	اطاعت خدا و رسول کنند...	ارشاد	مردم	12
9	شایسته است مردم به خدا توکل کنند.	ارشاد	مردم	13
27	اولاد و اموال فتنه است و اجر عظیم نزد خداست	امتحان	حکمت	15- 14
24	تقوا کنید - اطاعت کنید - انفاق کنید - قرض الحسنه دهید	ارشاد	مردم	17- 16
5	علم - عزت  - حکمت	صفات	خداوند	18
238	جمع

جدول درج­ها

شماره	عنوان اصلی	عنوان فرعی	شرح	درصد
1/ 4	حکمت	مردم	ای مسلمانان به مصائب اهمیت ندهید و به دلبستگی های عادی پابند نشوید و هدف بزرگ را مطمح نظر قرار دهید.	8/37
2/ 4	خداوند	صفات	مورد تسبیح و احترام - مُلک - قدرت - خلق - بصیرت - علم-  عزت - حکمت	5/23
3/ 4	مردم	ارشاد	دعوت به ایمان و اطاعت خدا و رسول و توکل به خدا و تقوا و انفاق و قرض الحسنه	7/22
4/ 4	آخرت	بهشت	این اعمال شما را به بهشت میرساند	16

درس: اي مسلمانان! همت خويش را بلند داريد، و بهشت را هدف قرار دهيد، و با ايمان و تقوا و انفاق و..... بدستش آوريد.

البته دو جدول فوق اول و آخرِ جدول هاست، جدول های وسط را برای رعایت اختصار حذف کرده ایم، اما کسانی که حوصله دارند میتوانند موردِ سوره فجر را که در کتاب «آموزش تفسیر قرآن» (که به عنوان نمونه و الگو است) در سایت:

http://jamal-ganjei.com

با تمام جدول هایش ملاحظه فرمایند.

2 - استخراج عصاره محتوای سوره (راه دوم)

ریز کردن پاراگراف تا حد امکان:

1

يُسَبِّحُ لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿1﴾ هُوَ الَّذِي خَلَقَكُمْ فَمِنكُمْ كَافِرٌ وَمِنكُم مُّؤْمِنٌ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ ﴿2﴾ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بِالْحَقِّ وَصَوَّرَكُمْ فَأَحْسَنَ صُوَرَكُمْ وَإِلَيْهِ الْمَصِيرُ ﴿3﴾ يَعْلَمُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَيَعْلَمُ مَا تُسِرُّونَ وَمَا تُعْلِنُونَ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ ﴿4﴾

ریزدرب: ای مردم! خدایتان چنین است

2

أَلَمْ يَأْتِكُمْ نَبَأُ الَّذِينَ كَفَرُوا مِن قَبْلُ فَذَاقُوا وَبَالَ أَمْرِهِمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ ﴿5﴾ ذَلِكَ بِأَنَّهُ كَانَت تَّأْتِيهِمْ رُسُلُهُم بِالْبَيِّنَاتِ فَقَالُوا أَبَشَرٌ يَهْدُونَنَا فَكَفَرُوا وَتَوَلَّوا وَّاسْتَغْنَى اللَّهُ وَاللَّهُ غَنِيٌّ حَمِيدٌ ﴿6﴾

ریزدرب: ای مردم! علت فرود آمدن عذاب هلاکت بر امت های سابق این بود که رفتاری تکذیب آمیز در پیش گرفتند

3

زَعَمَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَن لَّن يُبْعَثُوا قُلْ بَلَى وَرَبِّي لَتُبْعَثُنَّ ثُمَّ لَتُنَبَّؤُنَّ بِمَا عَمِلْتُمْ وَذَلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرٌ ﴿7﴾ فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَالنُّورِ الَّذِي أَنزَلْنَا وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ ﴿8﴾ يَوْمَ يَجْمَعُكُمْ لِيَوْمِ الْجَمْعِ ذَلِكَ يَوْمُ التَّغَابُنِ وَمَن يُؤْمِن بِاللَّهِ وَيَعْمَلْ صَالِحًا يُكَفِّرْ عَنْهُ سَيِّئَاتِهِ وَيُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ ﴿9﴾ وَالَّذِينَ كَفَرُوا وَكَذَّبُوا بِآيَاتِنَا أُوْلَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ خَالِدِينَ فِيهَا وَبِئْسَ الْمَصِيرُ ﴿10﴾

ریزدرب: ای مردم! وقوع قیامت و متمایز شدن کافر و مومن و یافتنِ زندگیِ متناسب با وضعیتِ ایمانی شان، حتمی است

4

مَا أَصَابَ مِن مُّصِيبَةٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ وَمَن يُؤْمِن بِاللَّهِ يَهْدِ قَلْبَهُ وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ ﴿11﴾

ریزدرب: ای مردم! مصائب جز به اذن خدا نمیرسد و ایمان سبب هدایت است

5

وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ فَإِن تَوَلَّيْتُمْ فَإِنَّمَا عَلَى رَسُولِنَا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ ﴿12﴾ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ وَعَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ ﴿13﴾

ریزدرب: ای مردم! با توجه به حقایق پیشگفته، ایمان را انتخاب کنید و از فرستاده خدایتان اطاعت کنید

6

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّ مِنْ أَزْوَاجِكُمْ وَأَوْلَادِكُمْ عَدُوًّا لَّكُمْ فَاحْذَرُوهُمْ وَإِن تَعْفُوا وَتَصْفَحُوا وَتَغْفِرُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ ﴿14﴾ إِنَّمَا أَمْوَالُكُمْ وَأَوْلَادُكُمْ فِتْنَةٌ وَاللَّهُ عِندَهُ أَجْرٌ عَظِيمٌ ﴿15﴾ فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ وَاسْمَعُوا وَأَطِيعُوا وَأَنفِقُوا خَيْرًا لِّأَنفُسِكُمْ وَمَن يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ﴿16﴾ إِن تُقْرِضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا يُضَاعِفْهُ لَكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ وَاللَّهُ شَكُورٌ حَلِيمٌ ﴿17﴾ عَالِمُ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴿18﴾

ریزدرب: ای مسلمانان! راجع به علائقتان محتاط و حساس باشید و تقوا پیشه کنید

تقطیع:

در فوق دیده اید که ما پاراگراف را به تعدادی «ریزپاراگراف» تجزیه کرده ایم.

اصلی-فرعی

قسمت هایی را که می بینید فوقا با حروف پر رنگ (بولد) کار کرده ایم، اصلی است.

لُبّ مطلب:

با توجه به ریزپاراگراف ها، و ریزدربها، و جمع بندیِ ریزدرب ها، همان درس سوره که فوقا می بینید حاصل خواهد شد، و البته توجه دارید که درس مذکور از راه محاسبه استخراج شده است.

3 - سوالات

1 – چرا در آیه 2 مردم را فقط به دو دسته مومن و کافر تقسیم بندی فرموده؟

2 – در آیات 1 تا 4 خداوند را چگونه توصیف فرموده؟

3 – چرا در آیه 1 بجای «ما» نفرموده «من» ؟

4 – صفاتی که در اینجا از خداوند می بینیم برخی زیرمجموعه برخی دیگرند ، چرا؟

5 – عداوتی که در آیه 14 به وجودش اشاره شده ، از چه طریقی عمل میکند؟

6 – همین سوال را در باره کلمه فتنه در آیه 15 ، پاسخ دهید .

7 - قید «ما استطعتم» در آیه 16 چه فکر هایی به ذهن می آورد و چه آیه بسیار مشهوری را تداعی میکند؟

4 - حدسیاتی از اوضاع و احوال آن روزها

در این تقریبا چهار سالی که از هجرت میگذرد ، دو «اتفاق عظیم» (بدر و احد) و بسیار «خرده اتفاق» افتاد ، اینک مدتی از جنگ احد میگذرد و مردم از گیجی آن در آمده اند و برخی از منافقان به مومنان واقعی تبدیل شده و برخی از مسلمانان به شرک برگشته و برخی دیگر به دین های اهل کتاب در آمده اند ، خلاصه اینکه وضعیت جدیدی پیش آمده و حالت های التهاب دوره جنگی فروکش کرده و پیامبر (ص) کسوت فرمانده دفاعی را کنار گذاشته و دوباره به کسوت مالوف موعظه گر و هشدار دهنده و ترغیب کننده و هدایتگر در آمده است .

 این سوره ، چندان «جنگی» نیست و بیشتر شبیه سوره های قبل از هجرت است ، اما ، اگر نیک بنگریم ، در اینجا و آنجا اشاراتی هست که نشان دهد این سوره با سوره های قبل از هجرت که مخاطبان هنوز این وقایع عظیم را ندیده و درک نکرده بودند فرق دارد ، که در آتی اشاره خواهد شد .

هنوز مشکلات حاصل از جنگ دفاعی احد در بین مردم احساس میشود عده ای در جنگ کشته شده اند (گرچه خودشان به قله بلند شهادت نائل شده اند ،اما ، مشکلات فقدانشان باز ماندگانشان را در سختی گذاشته) عده ای معلول وعده ای نیز مجروحند و مشکلات مربوط به این وقایع «مصیبت» هایی است که در آیه 11 به آن اشاره شده ، عده ای هم به علت علائقی از قبیل زنان و فرزندان و اموال «سنگین» شده و در جهاد دفاعی شرکت نکرده بودند ، و حالا سرشکسته و نادم و ناراحت اند ، و در آیه های 14 تا 17 مشکلشان را برایشان تعریف و راهکار حلش را نیز ارائه میکند .

و ، امّ امهات راهکار حل مشکلات متنوع صاحبان مشکل را در ایمان و تقوا و اطاعت از خدا و رسول معرفی مینماید .

5 - آیات برجسته این پاراگراف

آیه 1 به دلیلی که قبلا بارها توضیح داده ایم، از آیات برجسته قرآنی است.

6 - در این پاراگراف کدام فقرات فوق ذهنیات مخاطبان اولیه است؟

(این قسمت جواب سروش و شبستری است که گفته اند قرآن فوق ذهنیات مخاطبان اولیه ندارد)

آیه های 5 و 6 از این لحاظ که به اقوامِ درگذشته اشاره دارد، از آنجا که علم باستان شناسی هنوز در مراحل ابتدائی است، و جزئیاتی از زندگی آنان در دست نیست، بالاتر از ذهنیات ما میباشد، چه رسد به عرب 1400 سال قبل.

آیه های 9 و 10 از آنجا که «قیامتی» است، کلا بالاتر از ذهنیات هر بنی بشری است، و طبعا در مورد مخاطبان اولیه نیز همچنین.

7 - مخاطبان اولیه از این پاراگراف چه تلقیی  میداشتند؟

کلماتی که در این پاراگراف بکار رفته ، در طول این مدت طولانی ، از نزول این سوره تا به امروز ، تغییر معناییِ چندانی نیافته ، و لذا مخاطب های اولیه نیز از این پاراگراف همان تلقی را میداشته اند که ما .

8 - چه عناصر فرا زمانی و فرا مکانی در این پاراگراف هست؟

اي مسلمانان! همت خويش را بلند داريد، و بهشت را هدف قرار دهيد، و با ايمان و تقوا و انفاق و..... بدستش آوريد.

9 – کدام عناصر این پاراگراف «برای اولین بار» است؟

غیر از آیه های 1 و 3 تا 7 و 10 و 12 و 13 و 18 ، بقیه آیه های این پاراگراف «برای اولین بار» است.

10 – در این پاراگراف کدام آیات حاوی «محورهای ثابت کلام وحی» است؟

ارزش تفسیریِ این بخش از دو لحاظ زیاد است:

1 – از لحاظ تفسیر موضوعی، چون آیات هر موضوع از ابتدای نزول وحی به ترتیب در یک فایل جمع آوری خواهد شد، یک گنجینه بسیار با ارزش خواهد شد که مورد نیاز هر قرآن پژوه خواهد بود.

2 – از لحاظ تفسیرِ معروف به «تفسیر قرآن به قرآن» نیز، از آنجا که در هر عنوان، تقریبا تمام آیاتِ هم محتوا جمع آوری شده اند، هر قسمت میتواند از لحاظ هم افزائیِ فهمِ قسمت های دیگر کمک باشد، و مغز تفسیرِ قرآن به قرآن هم همین است.

شئون الهی

يُسَبِّحُ لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿1﴾

آیات الهی

هُوَ الَّذِي خَلَقَكُمْ فَمِنكُمْ كَافِرٌ وَمِنكُم مُّؤْمِنٌ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ ﴿2﴾ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بِالْحَقِّ وَصَوَّرَكُمْ فَأَحْسَنَ صُوَرَكُمْ وَإِلَيْهِ الْمَصِيرُ ﴿3﴾ يَعْلَمُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَيَعْلَمُ مَا تُسِرُّونَ وَمَا تُعْلِنُونَ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ ﴿4﴾

سنن الهی

أَلَمْ يَأْتِكُمْ نَبَأُ الَّذِينَ كَفَرُوا مِن قَبْلُ فَذَاقُوا وَبَالَ أَمْرِهِمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ ﴿5﴾ ذَلِكَ بِأَنَّهُ كَانَت تَّأْتِيهِمْ رُسُلُهُم بِالْبَيِّنَاتِ فَقَالُوا أَبَشَرٌ يَهْدُونَنَا فَكَفَرُوا وَتَوَلَّوا وَّاسْتَغْنَى اللَّهُ وَاللَّهُ غَنِيٌّ حَمِيدٌ ﴿6﴾

حتمیت وقوع قیامت

زَعَمَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَن لَّن يُبْعَثُوا قُلْ بَلَى وَرَبِّي لَتُبْعَثُنَّ ثُمَّ لَتُنَبَّؤُنَّ بِمَا عَمِلْتُمْ وَذَلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرٌ ﴿7﴾

گردشِ کار در روز قیامت

فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَالنُّورِ الَّذِي أَنزَلْنَا وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ ﴿8﴾ يَوْمَ يَجْمَعُكُمْ لِيَوْمِ الْجَمْعِ ذَلِكَ يَوْمُ التَّغَابُنِ وَمَن يُؤْمِن بِاللَّهِ وَيَعْمَلْ صَالِحًا يُكَفِّرْ عَنْهُ سَيِّئَاتِهِ وَيُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ ﴿9﴾ وَالَّذِينَ كَفَرُوا وَكَذَّبُوا بِآيَاتِنَا أُوْلَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ خَالِدِينَ فِيهَا وَبِئْسَ الْمَصِيرُ ﴿10﴾

شئون الهی

مَا أَصَابَ مِن مُّصِيبَةٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ وَمَن يُؤْمِن بِاللَّهِ يَهْدِ قَلْبَهُ وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ ﴿11﴾

 احکام اخلاقی

وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ فَإِن تَوَلَّيْتُمْ فَإِنَّمَا عَلَى رَسُولِنَا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ ﴿12﴾ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ وَعَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ ﴿13﴾ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّ مِنْ أَزْوَاجِكُمْ وَأَوْلَادِكُمْ عَدُوًّا لَّكُمْ فَاحْذَرُوهُمْ وَإِن تَعْفُوا وَتَصْفَحُوا وَتَغْفِرُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ ﴿14﴾ إِنَّمَا أَمْوَالُكُمْ وَأَوْلَادُكُمْ فِتْنَةٌ وَاللَّهُ عِندَهُ أَجْرٌ عَظِيمٌ ﴿15﴾ فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ وَاسْمَعُوا وَأَطِيعُوا وَأَنفِقُوا خَيْرًا لِّأَنفُسِكُمْ وَمَن يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ﴿16﴾ إِن تُقْرِضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا يُضَاعِفْهُ لَكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ وَاللَّهُ شَكُورٌ حَلِيمٌ ﴿17﴾

شئون الهی

عَالِمُ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴿18﴾

شرح مختصر

کلیدهای تفسیری

بحث متنی

آیه 6 فرع بر آیه 5 است.

آیه 10 فرع بر آیه 9 است.  

توصیف خداوند

توصیفی که از خداوند در این پاراگراف می بینیم ، به شرح ذیل است :

1 – لایق تسبیح توسط همه موجودات اعم از ذیروح و غیر آن و اعم از اینکه در کجا و کی و چگونه باشند .

2 – فرماندهی مطلق

3 – لایق شکر و سپاس مطلق

4 – قدرت مطلق

5 – آفرینشگری مطلق

6 – علم مطلق نسبت به رفتارهای مخلوقات

7 – اهل «حق» بودن در رفتارهای خویش

8 – اهل زیبائی در تصویرگری

9 – مطلقا بسوی او بودن حرکت وجودی همه چیز

10 – علم مطلق به همه چیز در تمام عالَم مخلوقات

11 – علم به رفتارهای آشکار و پنهان آدمی

12 – علم به آنچه در اذهان آدمیان میگذرد

مغبونی متقابل

مغبون شدن یعنی اینکه آدمی بفهمد در فلان معامله کلاه سرش رفته است.

مغبون شدن متقابل یعنی اینکه فرضاً دو نفر با هم معامله­ای داشته باشند بعداً هر یک احساس کند طرف مقابل سرش کلاه گذاشته یعنی هر دو طرف احساس مغبون شدگی کنند.

 در دنیا اینطور است که مستکبران عده­ای را دور خودشان جمع می­کنند و از نیروی آنها کمک می­گیرند تا در راه خلاف خود پیشرفت کنند و اگر کمک آنها نباشد آنها تنها می­مانند و در راه خلافشان پیشرفت نمی­کنند.

 طرف مقابل هم که به آن مستکبر کمک می­کند از کمک متقابل او (مثلاً جیره و مواجب و مال و جاه و ...) استفاده می­کند.

 وقتیکه قیامت می­شود هر دو طرف می­بینند طرف مقابل به آنها خدمت نکرده بلکه آنها را به ضرر و جهنم و بدبختی ابدی انداخته و لذا هر دو طرف احساس فریب­خوردگی و حسرت می­کنند (نقل به مضمون از المیزان)

پوشاندن زشتی­های مؤمنان

از جمله «زشتی­هایش را می­پوشاند» فهمیده می­شود که گناه در آدمی آثاری بجا می­گذارد که جسم آخرتی آدمی را از زیبائی شایسته دور می­کند.

البته اینها گناهانی است که اهل ایمان و عمل صالح بعضاً انجام می­دهند.

 اما چون ایمان و عمل صالح بر وجود آنها غلبه دارد، گناهان، آنها را از شکـــل انسانی خارج نمی­کند فقط آنها را از زیبائی می­اندازد و زشت می­کند و در این آیه می­فرمایـد خداوند آن زشتیها را برطرف می­نماید.

برخی صفات دیگر از خداوند

در پاراگراف اول این سوره برخی از صفات خداوند را برشمرده بود ، در اینجا نیز به برخی دیگر اشاره میکند (البته از تکرار احتراز کرده ایم) :

کنترل داشتن خداوند بر وقوع مصائب

هدایت درونی در صورت وجود ایمان

برئ بودن از همانند داشتن

لایق توکل بودن

برطرف کننده موانع رشد

مهربانی خاص

مالک جایزه و پاداش بزرگ

لایق پروا نمودن از او

صاحب عمل عمل متقابل و زیادت ، در صورتیکه کسی عمل نیکی کند

 مطلقا قدردان

صاحب حلم

دست نیافتنی

صاحب حکمت

اینقدر نازک نارنجی نباشید

«هیچ مصیبتی نمی­رسد مگر به اذن خدا»، با توجه به توصیفی که در سوره از خداوند شده، این معنی را به مخاطب القاء می­کند که اگر بعضی چیزهای ناخوشایند هم می­بینید، چون به اذن خداست ، بدانید حتماً حکمت و منظور حکیمانه­ای در ورای آن هست.

ترجمه تفسیریِ آزاد

بسم الله الرحمن الرحيم

هر آنچه در آسمانها و زمين است خداوند را به پاكي مي ستايد . همو که فرمانروائي از آن او و ستايش مخصوص اوست ، که بر هر کاري تواناست (1) اوست کسي که شما را آفريده ، آنگاه بعضي از شما کافر و بعضي مومن هستيد ، و خداوند بر آنچه ميکنيد بينا است (2) آسمان ها و زمين را مطابق حق آفريده ، و شما را صورتگري کرده و صورتهايتان را زيبا نموده ، و سرانجام همه تان بسوي اوست (3) علم آنچه را که در آسمانها و زمين است دارد ، و آنچه را که پنهان ميداريد يا آشکار مي کنيد ميداند ، و به آنچه در دل هايتان هست داناست (4) آيا داستان کافراني که قبلا مي زيسته اند به شما نرسيده؟ که چگونه فرجامِ بدِ كارهایشان را چشيدند و در آخرت نیز عذابي دردناک خواهند داشت؟ (5) علت آن نيز اين بود که فرستادگان خداوندشان با دلايل و نشانه هاي روشن بسويشان آمدند، اما آنها گفتند آيا يک بشر هدايتمان کند؟ و کفر ورزيدند و به حق پشت کردند و از خداوند نیز بي نيازي جستند، و خداوند بي نياز ستوده است و به عبادت آنها نیازی نداشت (6) این کافران نیز چنین می پندارند که هرگز برانگيخته نخواهند شد، بگو بلي و قسم به پروردگارم که حتما برانگيخته خواهيد شد ، سپس از حقیقتِ آنچه انجام میداده ايد آگاهتان خواهند كرد ، و اين براي خداوند آسان است (7) پس، ای مردم! به خدا و رسولش و نوري که با او فرستاده ايم ايمان بياوريد ، و بدانید که خداوند به آنچه ميکنيد آگاه است (8) هنگامي که در روزِ گردآوري جمعتان کند ، آن روز روزِ افسوس خوردن است. و کساني که به خداوند ايمان بياورند و عمل شايسته کنند او نیز زشتي هايشان را مي پوشاند، و آنها را به بهشتهائي که نهرها از کف آن جاري است وارد مي نمايد، که در آن براي هميشه جاودان خواهند بود، و اين پيروزيی بزرگ است (9)  و كساني که کفر ورزيده و آيات ما را تکذيب کرده اند اهل آتشند که در آن جاودان خواهند بود، که بد سرانجامي است (10) ای مردم! بدانید که هيچ مصيبتي جز به اذن خدا به کسی نمي رسد، و کسي که به خداوند ايمان بياورد او نیز دلش را هدايت مي کند ، زیرا که او خداوند به هر چيزي داناست (11) ای مردم!  اطاعت خدا و اطاعت پيامبر کنيد، و اگر به این توصیه پشت کرديد، بدانید که که رسولمان فقط موظف به رساندنِ آشکار پيامِ ما است (12) خداوند که خدائي جز او نيست ، شايسته است که مومنان بر او توکل کنند (13) اي مسلمانان! البته بعضي از همسرانتان و اولادتان، در حقیقت، دشمنان شما هستند ، پس از آنها احتياط کنيد ، و اگر از رفتارهایشان درگذريد و ببخشيدشان ، خداوند نيز بخششگری مهربان است (14) جز اين نيست که اموالتان و اولادتان مايه آزمايش شما هستند ، درحاليکه نزد خداوند پاداشي بزرگ هست (15) پس تا ميتوانيد تقوا پيشه کنيد ، و به سخن حق گوش فرادارید ، و اطاعتش کنيد ، و مالي براي آخرتِ خودتان خرج کنيد ، و کسي که موفق شود خود را از بخل خويش حفظ کند رستگار است (16) اگر به خداوند قرضي نيکو دهيد برايتان چند برابرش مي کند ، و مي بخشدتان ، و خداوند سپاسگزاری با وقار است (17) همو داناي نهان و آشکار و پيروزمند فرزانه است (18)