پیش تفسیر

1 – استخراج عصاره محتوای سوره و پاراگراف (راه اول)

اول (چنانکه بارها و بارها دیده اید) عصاره محتوای سوره را استخراج میکنیم: 

طرز استخراج عصاره محتوای سوره (یعنی «درس» سوره) مطابق ذیل است:

 (جدول1)

آيه	عنوان اصلی	عنوان فرعی	شرح	تعداد کلمه
1	حروف مقطعه	حم		1
3-2	خداوند	صفات	عزيز- عليم- بخشنده گناه- توبه پذير- نيرومند	14
ق4	مردم	کافران	در آيات خدا جدال ميکنند	8
ق4	پيغمبر	دلداری	رفت و آمد آنان گولت نزند	5
5	مردم	گذشتگان	تکذيب کردند- سعی کردند رسولشان را دستگير کنند- نابود شدند	21
6	حکمت	قانون الهی	کافران اهل جهنم هستند	10
ق7	ساير	حاملان عرش	تسبيح - ايمان- استغفار برای مومنان	13
ق7	ساير	دعا	برای توبه کاران و کسانی که راه خدا را دنبال می کنند	14
9-8	ساير	دعا	بهشت را نصیب آنان کن و از بدیها دورشان بدار	28
10	آخرت	قيامت	نکوهش کافران	15
11	آخرت	قيامت	کافران- عذر خواهی- سئوال چاره جويی	13
12	آخرت	قيامت	کافران- ادامه نکوهش- اعلان حکم الهی	15
13	خداوند	افعال	آياتش را به شما می نمايد و از آسمان رزقی می فرستد	14
14	مردم	مومنان	ارشاد- اورا به اخلاص بخوانيد	14
15	خداوند	افعال	القای وحی از امرش بر کسی که ميخواهد	16
17-16	آخرت	قيامت	ذکر چند تا از قوانين الهی	28
18	آخرت	قيامت	بعضی از حالات مردم	16
19	خداوند	صفات	علم نافذ	6
20	خداوند	صفات	قضاء به حق- سميع- بصير	15
22-21	مردم	کافران	نکوهش- چرا در زمين سير نمی کنند تا عاقبت مکذبان قبلی را ببينند	44
45-23	مردم	گذشتگان	قوم فرعون- تکذيب- محاجه - مومن آل فرعون	403
50-46	آخرت	جهنم	کافران و تشريح ناراحتی های آنها	85
51	حکمت	قوانين الهی	ما رسولانمان و مومنان را در دنيا و آخرت کمک ميکنيم	11
52	آخرت	قيامت	صفات آن روز- در آن روز معذرت فايده ای ندارد	9
54-53	پيامبران	موسی	به او هدايت و کتاب داديم که...	12
55	پيامبر	ارشاد	صبر کن - استغفار کن- تسبيح کن	11
ق56	مردم	کافران	تعليل رفتاری آنان	17
ق56	پيامبر	ارشاد	به خدا پناه بر	17
ق56	خدا	صفات	سميع - بصير	4
57	حکمت	ساير	آفرينش آسمانها و زمين از آفرينش مردم مهم تر است	11
58	حکمت	ساير	کور و بينا مساوی نيستند- مومن عامل و کافر بدکار مساوی نيستند	13
59	حکمت	قيامت	حتمأ می آيد ولی اکثر مردم ايمان نمی آورند	10
60	خداوند	دعوت	دعوت مردم به دعا و دوری از استکبار	13
61	خداوند	صفات و افعال	چند نمونه از لطف و رحمت او نسبت به مردم	21
62	خداوند	آفرينش	همه چیز	12
63	مردم	کافران	آنانکه عناد ميورزند به دروغ رانده ميشوند	7
65-64	خداوند	افعال- صفات	زمين - آسمان - آفرينش شما- رزق	35
66	پيامبر	دستور رفتاری	بگو من نهی شده ام غير از خداوند را بپرستم	18
68-67	خداوند	افعال	آفرينش انسان- ميراندن و زنده داشتن....	42
70-69	مردم	کافران	رفتارشان	24
76-71	آخرت	جهنم	کافران - عذاب	61
77	پيامبر	ارشاد	صبر کن	14
78	حکمت	پيامبران	آوردن معجزات به اختیار پیامبران نیست	36
80-79	خداوند	افعال	نعمتهايی که برای انسان تدارک ديده	21
85-81	مردم	کافران	رفتار شناسی آنان	85
جمع				1287

 

جدول درج ها

شماره	عنوان اصلی	عنوان فرعی	شرح	درصد
1/4	مردم	کافران و گذشتگان	رفتار کافران اعم از معاصران و گذشتگان، جدال با حق، تکذيب حق، عناد با حق، هجوم به حق	6/48
2/4	آخرت	جهنم	عذاب کافران در جهنم و ناراحتی آنها در قيامت	8/18
3/4	خداوند	افعال و صفات	صفات رحمت الهی- نعمات الهی	4/16
4/4	حکمت	قوانین الهی	راجع به قیامت-راجع به پیروزی مومنان و...	1/7
5/4	سایر	ملائکه	دعا برای مومنان	3/4
6/4	پیامبر	دلداری و ارشاد	به خدا پناه بر – گول نخور	8/3
7/4	پیامبران	موسی	به او هدایت و کتاب دادیم	9/0
8/4	حروف مقطعه	حم		08/0

 

درس: نکوهش کافران که علیرغم الطاف و نعمت های الهی با اصرار و لجبازی با حق مخالفت می کنند.

البته دو جدول فوق اول و آخرِ جدول هاست، جدول های وسط را برای رعایت اختصار حذف کرده ایم، اما کسانی که حوصله دارند میتوانند موردِ سوره فجر را که در کتاب «آموزش تفسیر قرآن» با تمام جدول هایش ملاحظه فرمایند.

برآیند درسِ فوق و متن پاراگراف درب خواهد بود، به شرح ذیل:

درب: ای پیامبر! توجه به مطالب این قرآن، و صفات ذکر شده الهی، رافع لجبازی و کفر می شود، و تکذیب پیامبران مطلب جدیدی نیست، اما از حد که بگذرد سبب نابودی در دنیا و عذاب آخرت می شود، و کارگزاران جهان خواهان موفقيت نهايي مومنان اند، و توجه نکردن به عاقبت آخرتی سبب بروز رفتار قابل نکوهش است و نکوهش شدیدتر هنگامی خواهد بود که جهان آخرت برپا شود و آنها ببینند چه بر سر خود آورده اند.

 

2 - استخراج عصاره محتوای پاراگراف (راه دوم)

ریز کردن پاراگراف تا حد امکان:

1

حم ﴿1﴾

ریزدرب:

2

تَنزِيلُ الْكِتَابِ مِنَ اللَّهِ الْعَزِيزِ الْعَلِيمِ ﴿2﴾ غَافِرِ الذَّنبِ وَقَابِلِ التَّوْبِ شَدِيدِ الْعِقَابِ ذِي الطَّوْلِ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ إِلَيْهِ الْمَصِيرُ ﴿3﴾

ریزدرب: مطالب این قرآن بطور مطلق صحیح است

3

مَا يُجَادِلُ فِي آيَاتِ اللَّهِ إِلَّا الَّذِينَ كَفَرُوا فَلَا يَغْرُرْكَ تَقَلُّبُهُمْ فِي الْبِلَادِ ﴿4﴾

ریزدرب: ای پیامبر! در باره قرآن فقط کافران مجادله میکنند (چندان اهمیتی مده)

4

كَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ وَالْأَحْزَابُ مِن بَعْدِهِمْ وَهَمَّتْ كُلُّ أُمَّةٍ بِرَسُولِهِمْ لِيَأْخُذُوهُ وَجَادَلُوا بِالْبَاطِلِ لِيُدْحِضُوا بِهِ الْحَقَّ فَأَخَذْتُهُمْ فَكَيْفَ كَانَ عِقَابِ ﴿5﴾ وَكَذَلِكَ حَقَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ عَلَى الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّهُمْ أَصْحَابُ النَّارِ ﴿6﴾

ریزدرب: ای پیامبر! کافران اگر از حد معینی بگذرانند به عذاب هلاکت دچار میشوند و البته عذاب اخروی هم سر جایش هست

5

الَّذِينَ يَحْمِلُونَ الْعَرْشَ وَمَنْ حَوْلَهُ يُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَيُؤْمِنُونَ بِهِ وَيَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِينَ آمَنُوا رَبَّنَا وَسِعْتَ كُلَّ شَيْءٍ رَّحْمَةً وَعِلْمًا فَاغْفِرْ لِلَّذِينَ تَابُوا وَاتَّبَعُوا سَبِيلَكَ وَقِهِمْ عَذَابَ الْجَحِيمِ ﴿7﴾ رَبَّنَا وَأَدْخِلْهُمْ جَنَّاتِ عَدْنٍ الَّتِي وَعَدتَّهُم وَمَن صَلَحَ مِنْ آبَائِهِمْ وَأَزْوَاجِهِمْ وَذُرِّيَّاتِهِمْ إِنَّكَ أَنتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴿8﴾ وَقِهِمُ السَّيِّئَاتِ وَمَن تَقِ السَّيِّئَاتِ يَوْمَئِذٍ فَقَدْ رَحِمْتَهُ وَذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ ﴿9﴾

ریزدرب: ای مومنان! کل سیستم جهانی خواهان رشد و موفقیت شماها است

6

إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا يُنَادَوْنَ لَمَقْتُ اللَّهِ أَكْبَرُ مِن مَّقْتِكُمْ أَنفُسَكُمْ إِذْ تُدْعَوْنَ إِلَى الْإِيمَانِ فَتَكْفُرُونَ ﴿10﴾ قَالُوا رَبَّنَا أَمَتَّنَا اثْنَتَيْنِ وَأَحْيَيْتَنَا اثْنَتَيْنِ فَاعْتَرَفْنَا بِذُنُوبِنَا فَهَلْ إِلَى خُرُوجٍ مِّن سَبِيلٍ ﴿11﴾ ذَلِكُم بِأَنَّهُ إِذَا دُعِيَ اللَّهُ وَحْدَهُ كَفَرْتُمْ وَإِن يُشْرَكْ بِهِ تُؤْمِنُوا فَالْحُكْمُ لِلَّهِ الْعَلِيِّ الْكَبِيرِ ﴿12﴾ هُوَ الَّذِي يُرِيكُمْ آيَاتِهِ وَيُنَزِّلُ لَكُم مِّنَ السَّمَاء رِزْقًا وَمَا يَتَذَكَّرُ إِلَّا مَن يُنِيبُ ﴿13﴾

ریزدرب: ای کافران! با این نوع رفتار چنین عاقبتی خواهید داشت

7

فَادْعُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ ﴿14﴾

ریزدرب: ای مومنان! در دین تان خالص باشید و به کافران اهمیتی مدهید

8

رَفِيعُ الدَّرَجَاتِ ذُو الْعَرْشِ يُلْقِي الرُّوحَ مِنْ أَمْرِهِ عَلَى مَن يَشَاء مِنْ عِبَادِهِ لِيُنذِرَ يَوْمَ التَّلَاقِ ﴿15﴾

ریزدرب: ای مومنان! قیامت آنقدر مهم است که چنین خداوندی چنان کسانی را برای هشدار دادنش مامور میکند

9

يَوْمَ هُم بَارِزُونَ لَا يَخْفَى عَلَى اللَّهِ مِنْهُمْ شَيْءٌ لِّمَنِ الْمُلْكُ الْيَوْمَ لِلَّهِ الْوَاحِدِ الْقَهَّارِ ﴿16﴾ الْيَوْمَ تُجْزَى كُلُّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ لَا ظُلْمَ الْيَوْمَ إِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسَابِ ﴿17﴾

ریزدرب: ای مردم! لا اقل این دو مشخصه از قیامت را بشناسید

10

وَأَنذِرْهُمْ يَوْمَ الْآزِفَةِ إِذِ الْقُلُوبُ لَدَى الْحَنَاجِرِ كَاظِمِينَ مَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ حَمِيمٍ وَلَا شَفِيعٍ يُطَاعُ ﴿18﴾

ریزدرب: ای پیامبر! مردم را هشدار ده که چنین روزی را بزودی در پیش خواهند داشت

11

يَعْلَمُ خَائِنَةَ الْأَعْيُنِ وَمَا تُخْفِي الصُّدُورُ ﴿19﴾ وَاللَّهُ يَقْضِي بِالْحَقِّ وَالَّذِينَ يَدْعُونَ مِن دُونِهِ لَا يَقْضُونَ بِشَيْءٍ إِنَّ اللَّهَ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ﴿20﴾

ریزدرب: ای پیامبر! مردم را هشدار ده که چنین روزی را بزودی در پیش خواهند داشت

تقطیع:

در فوق دیده اید که ما پاراگراف را به تعدادی «ریزپاراگراف» تجزیه کرده ایم.

اصلی-فرعی

قسمت هایی را که می بینید فوقا با حروف پر رنگ (بولد) کار کرده ایم، اصلی است.

لُبّ مطلب:

با توجه به ریزپاراگراف ها، و ریزدربها، و جمع بندیِ ریزدرب ها، همان درب پاراگراف که فوقا می بینید حاصل خواهد شد و البته توجه دارید که درب مذکور از راه محاسبه استخراج شده است.

3 - سوالات

1 – با توجه به کلمه «یغررک» (آیه4)، پیامبر(ص) ممکن بود چه فریب هایی بخورد؟

2 – منظور از «احزاب» (آیه5) چیست؟

3 – با توجه به آیه5 ، «گرفتن» خداوند درچه شرایطی اتفاق می افتاد؟

4 - «جدال درآیات خدا» (آیه4) یعنی چه؟ (چندمثال بزنید)

5 - «بالباطل» (آیه5) یعنی چه؟ (به روش باطل؟ با طرق و وسایل باطل؟ یا..؟)

6 – سوالِ «فکیف کان عقاب» ازچه کسی است؟ (ازپیامبر؟ از خوانندگان قرآن؟  ازکافران؟)

7 - «کلمه» (آیه6) یعنی چه؟

8 – در باره « رَبَّنَا وَسِعْتَ كُلَّ شَيْءٍ رَّحْمَةً وَعِلْمًا » شرحی بنویسید .

9 - «سیئات» (آیه9) به چه معنی است؟ (دقت کنید)

10 – چرا بجای « الذین کفروا» در آیه 10 ، نفرموده «للذین کفروا»؟

11 - «ذلکم» به چه اشاره دارد؟

12 – در ابتدای آیه 15، چرا از بین صفات ممکن ، آن صفات ذکرشده؟

13 – منظور از «روح» (آیه15) چیست؟ (شرح - توضیح- استدلال)

14 – آیا «روح من امره» (آیه15) فقط درجهت «لینذریوم التلاق» عمل میکند؟

15 – با توجه به آیه16 ، آیا فرماندهی خداوند فقط منحصر به آن روز است؟

16 – از کلمه «آزفه» (آیه18) چه سابقه ای دارید؟

17 - «القلوب لدی الحناجر» مطابق کدام شیوه سخن گفتن است؟

18-کلمه «یقضی» (آیه20) در اینجا به چه معنی است؟

19-کلمه «خائنه» (آیه19) چطور؟

4 - حدسیاتی از اوضاع واحوال آن روزها

از آیه4 فهمیده میشود سران مخالفان پیامبر(ص) درجهت مخالفت با آن حضرت خیلی به این در و آن در می زدند و خیلی فعال بودند و حتی برای (هماهنگی های لازم) دست به مسافرت هائی هم میزده اند .

از آیه 5 هم فهمیده میشود که آنها در این مرحله آرزوی نابود کردن آن حضرت را هم در دل می پروراندند .

از آیه 6 که وعده عذاب اخروی داده شده ، فهمیده میشود درجهت حذف فیزیکی آن حضرت- فعلا تا زمان نزول این آیات - به جمع بندیی نرسیده بودند .

5 – زاویه با تفاسیر رایج

1 : (المیزان) : اين سوره پيرامون بلندپروازيهاى كفار، و جدالشان به باطل به منظور از بين بردن حقى كه بر آنان نازل شده، سخن مى گويد،

المیزان هیچگاه برای طرز استخراج عصاره محتوای سوره که آن را غرض سوره مینامد روشی ارائه نداده، و چنین تلقی میکنیم که آن را بطور گمانی ذکر میکند، در حالیکه آنچه ما درس سوره می نامیم بر اساس استخراج از راه محاسبه به دست می آید که در مورد این سوره این است : نکوهش کافران که علیرغم الطاف و نعمت های الهی با اصرار و لجبازی باحق مخالفت میکنند.

6 - پیشگوئی های تحقق یافته

در آیه های 4 و 5 ضمن تایید آنحضرت به او دلگرمی میدهد که خداوند نمیگذارد فعالان مخالفانش از حدمعینی جلوتر بروند، و چنین نیز شد.

7 - آیات مشکل

آیه های 7 تا 9 از آیات «مشکل» قرآنی است و دلیل مشکل بودن آنها نیز این است که ببینید مفسران گوناگون در طول تاریخ اسلام چه مطالب مختلف و بعضا متضادی در تفسیر آنها گفته اند.

8 - در این پاراگراف کدام فقرات فوق ذهنیات مخاطبان اولیه است؟

(این قسمت جواب سروش و شبستری است که گفته اند قرآن فوق ذهنیات مخاطبان اولیه ندارد)

آیه 1 از حروف مقطعه است، و چنانکه قبلا عرض شد، چون تاکنون به نحو مقنعی رمزگشائی نشده، بالاتر از ذهنیات ما نیز میباشد، چه رسد به مخاطبان اولیه.

آیه 5 از این لحاظ که به اقوامِ درگذشته اشاره دارد، از آنجا که علم باستان شناسی هنوز در مراحل ابتدائی است، و جزئیاتی از زندگی آنان در دست نیست، بالاتر از ذهنیات ما میباشد، چه رسد به عرب 1400 سال قبل.

آیه 7 از این لحاظ که به مخلوقاتی اشاره کرده که حتی مانیز به آنها دسترسی نیافته و ذهنیتی از آنها نداریم، بالاتر از ذهنیات ما و طبعا مخاطبان اولیه نیز، هست.

آیات 8 تا 18 از آنجا که «قیامتی» است، کلا بالاتر از ذهنیات هر بنی بشری است، و طبعا در مورد مخاطبان اولیه نیز همچنین.

9 - مخاطبان اولیه از این پاراگراف چه تلقیی  میداشتند؟

در باره برخی آیات این پاراگراف، حتی امروز نیز، با توجه به معانی والای آن، حتی برخی مفسران هم، درک مقبولی از آن ندارند، چه رسد به مخاطبان اولیه!

در عین حالیکه کلماتی که در این پاراگراف بکار رفته، در این هزار و چند صد سال، از لحاظ تحت اللفظی، تغییر معنای قابل توجهی نیافته اند!

10 - چه عناصر فرا زمانی و فرا مکانی در این پاراگراف هست؟

توجیه آنحضرت که توجه مخالفانش را به چند نکته اساسی جلب کند:

1 - مطالب این قرآن، و صفات ذکر شده الهی، رافع لجبازی و کفر می شود،

2 -تکذیب پیامبران مطلب جدیدی نیست، اما از حد که بگذرد سبب نابودی در دنیا و عذاب آخرت می شود،

3 -کارگزاران جهان (ملائکه و . . ) خواهان موفقيت نهايي مومنان اند،

4 - توجه نکردن به عاقبت آخرتی سبب بروز رفتار قابل نکوهش است و نکوهش شدیدتر هنگامی خواهد بود که جهان آخرت برپا شود و آنها ببینند چه بر سر خود آورده اند.

11 – کدام عناصر این پاراگراف «برای اولین بار» است؟

با توجه به ترتیب نزول سوره ها، آیات 7 تا 11 و 15 و 18 و 19 «برای اولین بار» است.

شرح مختصر

کلیدهای تفسیری

بحث متنی

1 – آیات 7 تا 9 «پرانتزی» است ، دلیلش هم اینکه اگرقبل و بعدش را به یکدیگروصل کنید می بینید روال سخن صاف ویکدست میماند.

2 – در اواسط آیه 16 تغییر مخاطب (التفات) اتفاق افتاده است.

3 - به زبان مخاطب

در آیه 12 «کفرتم» (کافر می شدید) یعنی اعلام و اظهار کفر می کردید و «تومنوا» (مؤمن می شدید) یعنی اعلام و اظهار قبول می کردید.

بر عهده مخاطب

در آیه 16 بین کلمه «شیء» و کلمه «لمن» از لحاظ روال سخن جای چنین جمله ای خالیست: «آنگاه به آنها خطاب و از آنها پرسش می شود»

و همچنین است بین کلمه «الیوم» و«الله» که جای چنین جمله ای خالیست «و همه با هم جواب خواهند داد»

واضح است که خداوند خودش میتوانست چنین جمله هائی بگذارد اما بنظر می آید نگذاشتن آن برای تحریک ذهن مخاطب می باشد.

درباره حروف مقطعه

در بخش «مبانی» - که مقدمه اول این تفسیر باشد و در ابتدای جلد اول قرار دارد -  بحثی درباره حروف مقطعه آمده ، ضمن آنکه دعوت به مطالعه آن میکنیم ، توصیه داریم که به مقاله «سخن نو در ترتیب و زمان نزول سوره ها و حروف مقطعه» (درسایت) نیز مراجعه بفرمائید.

حاملان عرش

«عرش» نماد فرماندهی است، وما درسوره های حاقه ومدثر به مناسبت خود این کلمه و نیز مفاهیم مرتبط به آن بحثی کرده ایم که میتوانید با نگاهی به تیترهای «شرح مختصر» در آنها بسهولت پیداکنید. توصیه اکید به مراجعه به آنها داریم.

«خشم بر خویشتن» یعنی چه؟

با توجه به آیه 10 پس از پدیدار شدن قیامت، پرده از جلوی چشم های کافران کنار می رود و آنها می بینند که موقعیت جهنمی بودن را خودشان برای خویش بوجود آورده اند و بر خویش خشمناک می شوند و رفتارهای شخص خشمناک را علیه خویش بروز می دهند، مثلاً خودشان را می زنند، یا به خویش دشنام می دهند و غیره.

دو بار ما را میراندی

در آیه 11 «دوبار ما را میراندی»، یکی همان مرگ در زندگی دنیا و دیگری مرگ در زندگی برزخی، و «دو بار زنده مان کردی» نیز با توجه به آن، مفهوم است.

«وحی» و « رزق»

با توجه به آیه های 13 و 15 وحی نیز نوع والا و بالای رزق است.

 راجع به جهان انسانیت، وحی همان نقش رزق را نسبت به جهان حیوانیت دارد. انسان بدون تأثیرپذیری از وحی مانند حیوان است.

آیا فرماندهی خداوند فقط در قیامت است؟

با توجه به تیتر فوق، سئوال را اینطور هم میتوان مطرح کرد: «آیا خداوند در این جهان فرماندهی ندارد؟»

جواب این است که واضح است فرماندهی خداوند در همه جا و همه  زمانها است اما ذکر آن در آیه 16 به این خاطر است که دست اداره کننده خداوند در این جهان آشکار و واضح نیست اما در قیامت این حقیقت برای همگان آشکار و واضح میگردد.

ترجمه تفسیریِ آزاد

بسم الله الرحمن الرحيم

حم (1) فرو فرستادن این کتاب از جانب خداوند عزتمند داناست (2) که آمرزشگر گناه و توبه پذير است، در پيگيري شديد و صاحب قوت است، خدائي جز او نيست و سرانجامِ همه چیز و همه کس بسوي اوست (3) جز كافران در آيات الهي مجادله نمي کنند، پس ای پیامبر رفت و آمدشان در شهرها فريبت ندهد (4) قبل از آنها نيز قوم نوح و گروه هاي بعدشان  تکذيب کردند و هر گروهي براي پيغمبرشان توطئه کردند تا بگيرندش و او و پیروانش را نابود کنند، و به باطل مجادله کردند تا حق را از بين ببرند، پس بگرفتمشان و ببينيد پيگيريم چگونه بود؟ (5) حكم پروردگارت بر کافران اینگونه فرود میآید و آنها علاوه بر عقوبت این دنیائی اهل  آن آتش هم هستند (6) ملائکه ای که در مرکز کنترل و هدایت جهان خدمت میکنند، و اطرافيانشان، پروردگارشان را به حمد تسبيح ميکنند و به او ايمان دارند و براي مومنان درخواست رشد مي کنند و ميگويند پروردگارا! وسعت علم و رحمت تو همه چيز را فرا گرفته، پس توبه کاران را که راه تو را ميروند ببخش و آنها را از عذاب جهنم حفظ فرما (7) پروردگارا! آنها و شايستگانِ پدران و همسران و فرزندانشان را به آن بهشتهاي هميشگي که وعده شان دادي درآر که عزتمند حکيمي (8) و از بديها حفظشان کن و کسي را که تو از بديها حفظش کني در آنروز مورد لطف و رحمتت است و آن همان پيروزي بزرگ است (9)  در قیامت کافران را ندا میدهند: اي کسانيکه کفر ورزيديد البته خشم خداوند از خشمتان برخودتان بزرگتر است، زيرا به ايمان دعوت ميشديد اما کفر می ورزيديد (10) ميگويند پروردگارا! دوبار ما را ميراندي و دوبار زنده مان کردي. به گناهانمان معترفيم. آيا براي خروج از این موقعیت راهي داریم؟ (11) به آنان گفته میشود اين موقعیت تان به آن سبب است که وقتي خداوند به تنهائي خوانده ميشد کفر میورزیدید و اگر با او شريک قرار میدادند قبول مي كرديد. اينك، همانطور که می بینید حکم ازآنِ خداوند بلند مرتبه است (12) ای مردم! از کسانی که به چنان وضعیتی دچار خواهند شد مباشید و همواره توجه کنید که اوست که آياتش را به شما مينماياند و از آسمان برايتان روزيي ميفرستد، و البته فقط کساني که جز توبه و بازگشت ميکنند پند نمیگیرند (13) پس ای مردم! خداوند را در حاليکه دين خويش را براي او خالص کرده ايد بخوانيد حتي اگر کافران بدشان بيايد (14) خداوند همان کسی است که بلند مرتبه صاحب عرش است که روح را از امر خويش به هر کس از بندگانش که لیاقت داشته باشد به وحی القا ميكند، تا به آن روزِ ديدار هشدار دهد (15) روزي که همه چیز ها نمايان شود، چيزي از آنها بر خداوند پوشيده نيست. در آن روز به همگی خطاب میشود که امروز فرمانروايي از آن کيست؟ و همگی جواب خواهند داد از آنِ خداوند يگانه مقتدر است (16) و در آن روز اعلام میشود امروز هر کسي به آنچه که کرده پاداش داده ميشود و امروز هیچ ظلمي نخواهد بود، که خداوند تند حساب است (17) ای پیامبر! راجع به آن روز که نزديک خواهد شد  هشدارشان ده. هنگامي که جان به گلوگاه ميرسد، خشم خود را فرو ميخورند، در آن موقعیت ظالمان هيچ حمايت کننده اي و هیچ شفاعت کننده اي که سخنش پذيرفته شود نخواهند داشت (18)  ای مردم! بدانید که خداوند حتي به نگاه هاي زير چشمي تان و آنچه در دلها ميگذرانید نيز آگاه است (19)  خداوند به حق قضاوت ميکند ولی آنهائی که برخی از مردم به خطا غیر از او عبادتشان میکنند هیچگونه تاثیری ندارند، ای مردم! بدانید که خداوند شنواي بيناست (20)