X

﴿ بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ ﴾

يَا أَيُّهَا الْمُدَّثِّرُ ﴿1﴾ قُمْ فَأَنذِرْ ﴿2﴾ وَرَبَّكَ فَكَبِّرْ ﴿3﴾ وَثِيَابَكَ فَطَهِّرْ ﴿4﴾ وَالرُّجْزَ فَاهْجُرْ ﴿5﴾ وَلَا تَمْنُن تَسْتَكْثِرُ ﴿6﴾ وَلِرَبِّكَ فَاصْبِرْ ﴿7﴾

 

بسم الله الرحمن الرحيم

اي جامه به خويش پيچيده! (1) برخيز و هشدار ده (2) و پروردگارت را به بزرگي ياد کن (3) و جامه ات را پاکيزه دار (4) و از پليدي دوري کن (5) و بخششی مکن که بيش بگيري (6) و بخاطر پروردگارت پايداري نما (7)


بعدی:  سوره مدثر سوره مدثر
Print
60 بار مطالعه شده است

پیش تفسیر

1 استخراج عصاره محتوای سوره و پاراگراف (راه اول)

اول (چنانکه بارها و بارها دیده اید) عصاره محتوای سوره را استخراج میکنیم: 

(جدول1)

آيه

عنوان اصلی

عنوان

 فرعی

شرح

تعداد کلمه

7-1

پيامبر

دستورات ارشادی

انذار- تکبير- تطهير- اعطا

16

10- 8

آخرت

قيامت

شيپور- سختی آن روز

12

14-11

خداوند

نعمت

(که به آن مخالف اسلام داد)

13

25-15

مردم

کافران

رفتار- تکذيب

40

30-26

آخرت

جهنم

کافران

15

31

حکمت

جهنم

تعداد کارگزاران جهنم ...

58

34-32

قسم

عناصر طبيعی

ماه، رفتن شب، آمدن صبح

8

37-35

آخرت

اهميت آن

(يکی از چيزهای بزرگ است)

13

38

حکمت

انسان

هر کسی رهین اعمالش است

5

41-39

آخرت

بهشت

اصحاب يمين

8

47-42

مردم

کافران

اعمال (که آنها را جهنمی ميکند)

24

48

آخرت

قيامت

شفاعت فايده ای برای کافران ندارد

4

53-49

مردم

کافران

انتقاد از رفتارشان

25

56-54

حکمت

قرآن

تذکره- برای کسی که بخواهد پند گيرد و اگر خدا نخواهد نخواهند خواست

17

جمع

258

 

جدول درج ها

شماره

عنوان اصلی

عنوان فرعی

شرح

درصد

1/4

مردم

کافران

رفتار- تکذيب- شرح اعمالی که جهنمی شان ميکند- شرح توصيف رفتار نامناسب آنها (حق گريزی - توقع بيجا)

5/34

2/4

حکمت

جهنم

عده شان 19 نفر است تا کافرو مسلمان و اهل کتاب امتحان شوند و...

31

3/4

آخرت

قيامت- جهنم

شيپور- سختی ان روز- پوست را ميکند

2/20

4/3

پيامبر

دستورات عبادی

انذار- تکبير- تطهير- دهش

2/6

5/3

خداوند

نعمت

که حتی به منکران و مخالفان هم نعمت ميدهد

5

6/3

قسم

عناصر طبيعی

مربوط به قيامت

1/3

 

البته دو جدول فوق، اول و آخرِ جدول هاست، جدول های وسط را برای رعایت اختصار حذف کردیم، اما کسانی که حوصله دارند میتوانند موردِ سوره فجر را که در کتاب "آموزش تفسیر قرآن"  با تمام جدول هایش ملاحظه فرمایند.

 

درس: نکوهش تکذيب کافرانه و روي گرداني از حق و عناد نسبت به آن.

 

برآیند درسِ فوق و متن پاراگراف درب خواهد بود، به شرح ذیل:

درب: اي پيامبر! با چنين رفتارهايي ظرفيت خويش را بالا ببر.

 

2 - سوالات

1 - «ف» ها، در آیات 2 و 3 و 4 و 5 و 7 چه نقشی دارند؟

2 – طرز خطاب الهی، در آیه 2 را چگونه می بینید؟ (صمیمانه؟ توبیخی؟ هردو همزمان؟ یا....؟)

3 – چرا پیامبر(ص) پتو برخویش پیچیده بود؟ (رفتارمعمولی او بود؟ رفتارخاصی بود؟)

4 - آیات این قسمت را اصلی وفرعی کنید وبه کمک نتیجه، لبّ مطلب را استخراج کنید.

5 - حالت کلی این پاراگراف چگونه است؟ (آموزش پیامبر؟ یا...؟)

6 - کلمه « رُجز» به معنی لغوی آمده یا اصطلاحی؟

7 - چرا از میان صفات الهی «ربک» ترجیح داده شده؟

3 - حدسیاتی از اوضاع و احوال آن روزها

از آیه 1 – چنانکه در سوره مزمل، که قبلا نازل شده بود، دیدیم - فهمیده میشود نزول وحی بر آن حضرت سنگین بود و پس از اتمام آن نیاز به استراحت پیدا میکرد.

از آیات 2 تا 7 فهمیده میشود دوره پیامبریِ کاملا جدیِ آنحضرت با نزول این سوره شروع میشود.

4 زاویه با تفاسیر رایج

(المیزان) : اين سوره مشتمل بر مطالب زير است: اول اينكه رسول خدا (ص) را دستور مى دهد به اينكه مردم را انذار كند، و اين دستور را با لحنى و در سياقى بيان  كرده كه از آن پيداست جزو دستورهاى اوائل بعثت است. دوم اينكه اشاره مى كند به عظمت شان قرآن و جلالت قدرش. سوم اينكه كسانى را كه منكر قرآن شوند و نسبت سحر به آن دهند تهديد، و كسانى را كه از دعوت قرآن سر بتابند مذمت كرده است.

«غرض» سوره (یعنی همان خلاصه محتوای سوره)  ، باید دو مشخصه داشته باشد:

 1 – کوتاه باشد، 2 - قابلیت پیگیری در قسمتهای مختلف سوره را داشته باشد، و «غرض» المیزان این هردو را ندارد و ظنّی هم هست. ولی ما عصاره سوره را بر یک مبنای شفاف تعریف شده و محاسبه ای استخراج کرده ایم که این است: نکوهش تکذیب کافرانه و روی گردانی از حق، و عناد نسبت به آن.

5 - آیات برجسته این پاراگراف

آیات 1 تا 7 به دلایلی که بارها گفته ایم (اقبال هنرمندان و وعاظ و . . ) از آیات برجسته قرآنی است.

6 - پیشگوئی های تحقق یافته

با آن توصیه هایِ فردیِ مفصلی که به آنحضرت میدهد، کاملا واضح است که دارد ایشان را برای موقعیت فوق العاده مهمی آماده میکند، و در این، تلویحا پیشگوئیِ مهمی نهفته است که ای پیامبر! کارَت بالا خواهد گرفت و الگوی کسانِ زیادی خواهی بود، و تاریخ بشری نشان داد که این پیشگوئی تحقق یافت.

7 - معاصران نزول این سوره از این پاراگراف چه تلقیی  میداشتند؟

از آنجا که کلماتی که در این متن قرآنی بکار رفته، در این چهارده قرن، تغییرِ معنائی نیافته، معاصران نزول نیز، از لحاظ تحت اللفظی، همان تلقی را میداشته اند که ما.

8 - چه عناصر فرا زمانی و فرا مکانی در این پاراگراف هست؟

کسی که میخواهد تبلیغ دین کند نمی باید چشمداشت منافعی برای خویش داشته باشد و خودش باید از پلیدی ها دور و درون و بیرونش پاکیزه و روشش شناساندن خداوند و هشدار دادن نسبت به امکانِ بدعاقبتی و درگیر شدن با مشکلات این مسیر باشد .

9 کدام عنصر این پاراگراف «برای اولین بار» است؟

تمام فقرات این پاراگراف، صرفنظر از اینکه برخی از مطالب (مانند آیه 1 که تقریبا هم معنی با آیه 1 سوره مزمل است)، «برای اولین بار» است.

شرح مختصر

کلیدهای تفسیری

ترتیب نزول

مقایسه فقرات تناظر در این دو سوره (این سوره و مدثر) کاملا نشان میدهد که این پیامبر، همان پیامبرِ سوره مزمل نیست!

در سوره مزمل یک «محمدبن عبدالله» داریم که مکلف است به عباداتی سنگین بپردازد تا ظرفیت هایش برای قبول مسئولیتی بسیار سنگین تناسب یابد، و در این سوره با «محمد رسول الله»ی مواجهیم که به کف ظرفیت های لازم برای قبول این مسئولیت فوق العاده سنگین دست یافته، و اینک حکم ماموریت دریافت نموده که «به پا خیز و هشدار ده» و شوائب را از خویش دور کن.

اخلاق رهبری

در این آیات شرحی از اخلاق و رفتارهائی که متناسب با رهبری اجتماعی است و پیغمبر(ص) باید به آنها بپردازد داده می شود که بطور خلاصه عبارت است از:

 

ردیف

شرح مختصر

آیه مأخذ

1

نگران نشدن از قبول مسئولیت و مواجه شدن با مشکلات آن

1

2

رو کردن بسوی اجتماع انسانی و دلسوزی نسبت به آنان

2

3

اعلام روشن مواضع

3

4

خوشایند نگهداشتن وضع ظاهر و پرهیز از چیزهای ناپسند

4 و 5

5

چشم داشتی از مردم نداشتن

6

6

پایداری – ادامه دادن به عناصر فوق

7

 

عناصر همسنخ و ناهمسنخ

آیه های 4 و 5 هم می تواند همانطور معنی شود که در ترجمه آمده و هم می تواند معنی متعالی تر آن ها در نظر گرفته شود.

 بعبارت دیگر واضح است که یک رهبر اجتماعی باید لباس نظیف به بر کند و از پلیدی ها دوری کند اما اگر اینطور معنی شود با سایر آیات نا همسنخ می شود.

«لباست را پاکیزه  دار» کنایه است از اینکه کاملاً مراقب رفتارهای ظاهری خویش باش، و «از پلیدی دوری کن» تفسیرِ نصفه منفی آن است، یعنی در رفتارهای ظاهری تو چیز ناپسندی نباشد و نصفه مثبت آن که مطرح نشده می تواند این باشد: «به رفتارهای ظاهری پسندیده رو کن»

ترجمه تفسیریِ آزاد

بسم الله الرحمن الرحيم

اي پیامبر که در اثر دریافت وحی طاقت از کف داده و جامه خواب به خويش پيچيده ای! (1) برخيز و مردم را نسبت به عاقبت ناخوشایندی که ممکن است دچارش شوند هشدار ده (2) و پروردگارت را به بزرگي ياد کن (3) و جامه ات را پاکيزه دار (4) و خویشتنِ خویش را از پليدي دور کن (5) و بخششی مکن که بيشتر بگيري (6) و بخاطر پروردگارت بر مشکلات راهت پايداري کن (7)

 

دی ان ان