X

﴿ بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ ﴾

الم ﴿1﴾ أَحَسِبَ النَّاسُ أَن يُتْرَكُوا أَن يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ ﴿2﴾ وَلَقَدْ فَتَنَّا الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ فَلَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ صَدَقُوا وَلَيَعْلَمَنَّ الْكَاذِبِينَ ﴿3﴾ أَمْ حَسِبَ الَّذِينَ يَعْمَلُونَ السَّيِّئَاتِ أَن يَسْبِقُونَا سَاء مَا يَحْكُمُونَ ﴿4﴾ مَن كَانَ يَرْجُو لِقَاء اللَّهِ فَإِنَّ أَجَلَ اللَّهِ لَآتٍ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ ﴿5﴾ وَمَن جَاهَدَ فَإِنَّمَا يُجَاهِدُ لِنَفْسِهِ إِنَّ اللَّهَ لَغَنِيٌّ عَنِ الْعَالَمِينَ ﴿6﴾ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَنُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَحْسَنَ الَّذِي كَانُوا يَعْمَلُونَ ﴿7﴾ وَوَصَّيْنَا الْإِنسَانَ بِوَالِدَيْهِ حُسْنًا وَإِن جَاهَدَاكَ لِتُشْرِكَ بِي مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا إِلَيَّ مَرْجِعُكُمْ فَأُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿8﴾ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَنُدْخِلَنَّهُمْ فِي الصَّالِحِينَ ﴿9﴾ وَمِنَ النَّاسِ مَن يَقُولُ آمَنَّا بِاللَّهِ فَإِذَا أُوذِيَ فِي اللَّهِ جَعَلَ فِتْنَةَ النَّاسِ كَعَذَابِ اللَّهِ وَلَئِن جَاء نَصْرٌ مِّن رَّبِّكَ لَيَقُولُنَّ إِنَّا كُنَّا مَعَكُمْ أَوَلَيْسَ اللَّهُ بِأَعْلَمَ بِمَا فِي صُدُورِ الْعَالَمِينَ ﴿10﴾ وَلَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَلَيَعْلَمَنَّ الْمُنَافِقِينَ ﴿11﴾ وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا اتَّبِعُوا سَبِيلَنَا وَلْنَحْمِلْ خَطَايَاكُمْ وَمَا هُم بِحَامِلِينَ مِنْ خَطَايَاهُم مِّن شَيْءٍ إِنَّهُمْ لَكَاذِبُونَ ﴿12﴾ وَلَيَحْمِلُنَّ أَثْقَالَهُمْ وَأَثْقَالًا مَّعَ أَثْقَالِهِمْ وَلَيُسْأَلُنَّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَمَّا كَانُوا يَفْتَرُونَ ﴿13﴾

بسم الله الرحمن الرحيم

الم (1) آيا مردم گمان کرده اند که به صِرف اينکه بگويند ايمان آورده ايم رهايشان مي کنيم و امتحان نميشوند؟ (2) و البته پيشينيانشان را آزموديم و خداوند آنان را که راست ميگويند از آنانکه دروغ ميگويند مشخص خواهد کرد (3) آيا آنآنکه کارهاي زشت مي کنند گمان کرده اند از ما جلو مي افتند؟ چه بد حکم مي کنند (4) هر کس که آرزوي ملاقات خداوند را دارد بداند که سرآمد خداوند حتما مي آيد و همو شنواي داناست (5) و کسي که کوشش کند جز اين نيست که بنفع خويش کرده، که خداوند از جهانيان بي نياز است (6) و کساني که ايمان آورده و کارهاي شايسته کرده اند بديهايشان را ميپوشانيم و پاداش آنها را براي بهترين کاري که ميکرده اند ميدهيم (7) و به انسان سفارش والدينش را کرده ايم که به آنان نيکي کند، و اگر کوشيدند چيزي را که به آن علم ندارد با خداوند شريک کند مبادا در این مورد اطاعتشان کند ، زیرا که بازگشتگاه شان بسوي خداوند است، که آنگاه آنان را به حقیقتِ آنچه انجام ميدادند آگاه ميكند (8) و کساني را که ايمان آورده و عمل صالح کرده اند در گروه صالحان داخلشان مي کند (9) و از مردم کساني هستند که ميگويند به خداوند ايمان آورده ايم اما هنگامي که درباره خداوند دچار اذيتي شدند ، اذيت مردم را همطراز عذاب خدا ميگيرند، اگر ياريي از جانب پروردگارت بيايد خواهند گفت با شما بوديم ، آيا خداوند درباره آنچه که در دل جهانيان ميگذرد دانا تر نيست؟ (10) و خداوند مومنان را از منافقان مشخص خواهد کرد (11) و آنانکه کفر ورزيدند به مومنان خواهند گفت راه ما را پيروي کنيد و ما نيز حتما بار خطاهاي شما را حمل خواهيم کرد.آنها حمل کننده هيچ بار خطائي از آنان نخواهند بود والبته آنها دروغگويند (12) و حتما بارهاي سنگين خودشان و بارهاي سنگين ديگر را با مال خودشان حمل خواهند کرد و روز قيامت درباره آن افترائي که ميزدند باز خواست خواهند شد (13)


قبلی:  سوره لقمان سوره لقمان
بعدی:  سوره عنکبوت سوره عنکبوت
Print
10 بار مطالعه شده است

پیش تفسیر

1 – استخراج عصاره محتوای سوره و پاراگراف (راه اول)

اول (چنانکه بارها و بارها دیده اید) عصاره محتوای سوره را استخراج میکنیم: 

طرز استخراج عصاره محتوای سوره (یعنی «درس» سوره) مطابق ذیل است:

(جدول1)

تعداد کلمه

شرح

عنوان فرعی

عنوان اصلی

آیه

1

 

الم

حروف مقطعه

1

66

مردم فکر میکنند همینکه بطور زبانی اعتراف به ایمان کردند کافی است اما امتحان میشوند تا فرق بدکار و نیکوکار معلوم شود.

انسان

مردم

7-2

21

احکام-  نیکی به پدر و مادر-  اما تا حدی که به شرک منجر نشود

انسان

مردم

8

38

بعضی از مردم فکر میکنند اعتراف زبانی کافیست اما امتحان می شوند تا فرق مومن و منافق معلوم شود.

انسان

مردم

11-9

29

میگویند پیرویمان کنید گناهتان با ما. اینطور نیست، در قیامت نسبت به این افترا هم باز خواست میشوند

کافران

مردم

13-12

22

950 سال در میان قومی بود. تکذیبش کردند. طوفان آنها را در گرفت. نوح و یارانش را در کشتی نجات دادیم و آنها را نشانه ای برای جهانیان نمودیم

نوح

پیامبران

15-14

40

دعوت قومش به عبادت خدا و تقوا و انتقاد از بت پرستی آنان

ابراهیم

پیامبران

17-16

84

تکذیب پیامبران چیز تازه ای نیست. بگو در زمین بگردند تا با آثار آفرینش و قوانین الهی آشنا شوند

دلداری

پیامبر

23-18

47

قومش تصمیم به اعدامش گرفتند - بوسیله آتش-  خدا نجاتش داد و او دوباره قومش را به همان مطالب قبلی موعظه میکرد.

ابراهیم

پیامبران

25-24

30

لوط به او ایمان آورد و اسحاق و یعقوب را به او دادیم و در فرزندانش  نبوت و کتاب قرار دادیم و..

ابراهیم

پیامبران

27-26

114

تکذیب قوم- اصرار بر عمل شنیع - هلاک جمعی و نجات لوط و پیروانش

لوط

پیامبران

35-28

24

دعوت به خدا-  تکذیب قوم-  هلاک جمعی و نجات او و پیروانش

شعیب

پیامبران

37-36

57

تکذیب و نافرمانی قوم-  هلاکت شاخصین آنها...

مختلف

پیامبران

40-38

19

حکمت-  آنها که به غیر خدا تکیه کردند، مانند عنکبوت، خانه سست دارند

کافران

مردم

41

12

علم-  عزت-  حکمت

صفات

خداوند

42

8

حکمت-  مَثَل های قرآنی-  عالمان پند میگیرند

انسان

مردم

43

5

آفرینش آسمان و زمین به حق

افعال

خداوند

ق44

5

نشانه-  برای مومنان

مومنان

مردم

ق44

21

تلاوت آیات کن-  نماز بپادار- زیرا که نماز از فحشاء باز میدارد- و یاد خدا مهمتر است.

دستورات عبادی و تعلیل

پیامبر

45

25

با اهل کتاب جزبه بهترین وجه مجادله نکنید...

مسلمانان

مردم

46

47

قبلا نمیدانستی کتاب چیست و ایمان چیست-  آیاتی است روشن- اهل کتاب هم به آن ایمان دارند...

دلداری- ارشاد- تبیین

پیامبر

49-47

17

میگویند چرا بعضی از آیات پروردگارش بر او نازل نمیشود - بگو...

کافران

مردم

50

16

انتقاد-  آیا همین آیاتی که برتو خوانده میشود برایشان کافی نیست

کافران

مردم

51

19

بگو... خدا گواه است بین من و شما-   عالم است به آنچه بین آسمانها و زمین است...

ارشاد

پیامبر

52

33

انتقاد از آنان-  که عذاب را به تعجیل میخواهند-  که اگر بیاید، به ضررشان خواهد بود

کافران

مردم

55-53

9

حکمت- زمین من بزرگ است-  فقط مرا عبادت کنید

مومنان

مردم

56

7

همه میمیرند-  سپس بسوی ما برمیگردید

انسان

حکمت

57

17

مومنان

بهشت

آخرت

58

5

توصیف-  صبر-  توکل

مومنان

مردم

59

13

رزاقیت-  شنوائی-  دانائی

صفات

خداوند

60

13

انتقاد- علیرغم اعتقاد به آفرینش خدا، دیگر به کجا منحرف میشوند ؟

کافران

مردم

61

14

رازقیت-  تقدیر-علم کامل

افعال

خداوند

62

23

انتقاد-  علیرغم اعتقاد به تدبیر جهان توسط خدا

کافران

مردم

63

15

انتقاد-  مشغول به لهو و لعب میشوند و از آخرت غافل اند

کافران

مردم

64

23

انتقاد- وقتی که مشکل دارند بسوی خدا رو می کنند اما وقتی که به حال عادی بازگشتند کفر میورزند

کافران

مردم

66-65

32

انتقاد-  بی توجهی به نعمت ها-  تکذیب حق که بسویشان آمد

کافران

مردم

68-67

9

حکمت-  آنها که در راه ما جهاد کنند-  هدایتشان می کنیم و خدا هم با آنهاست

مومنان

مردم

69

980

جمع

 

جدول درج­ها

درصد

شرح

عنوان فرعی

عنوان اصلی

شماره

6/41

رفتارهای غیر مسئولانه-   طرح دعاوی بیجاو سخنان بی پایه

کافران

مردم

1/ 4

1/34

رسالت-  تکذیب-  هلاک مکذبان-  نجات پیامبران و مومنان

مختلف

پیامبران

2/ 4

4/17

تکذیب رسل چیز تازه ای نیست تو مورد الطاف بزرگ الهی هستی- صبر کن- موفق میشوی

دلداری

پیامبر

3/ 4

5/4

رازق- علم- تقدیر- آفرینش به حق

صفات و افعال

خداوند

4/ 4

4/2

زمین من بزرگ است...

انسان

حکمت

5/ 4

 

درس: اي پيامبر! در مقابل ناملايمات صبر كن. تو و قومت نجات خواهيد يافت.

 

البته دو جدول فوق اول و آخرِ جدول هاست، جدول های وسط را برای رعایت اختصار حذف کرده ایم، اما کسانی که حوصله دارند میتوانند موردِ سوره فجر را که در کتاب «آموزش تفسیر قرآن» (که به عنوان نمونه و الگو است) در سایت:

http://jamal-ganjei.com

با تمام جدول هایش ملاحظه فرمایند.

برآیند درسِ فوق و متن پاراگراف درب خواهد بود، به شرح ذیل:

درب: ای مسلمانان! ایمانتان آزمایش خواهد شد و اطاعتتان از خداوند و رسولش باشد اما نسبت به والدین نیکو کار باشید و براي رشد و تعالي بايد صبري كنيد و كوششي بنماييد.

2 - استخراج عصاره محتوای پاراگراف (راه دوم)

ریز کردن پاراگراف تا حد امکان:

1

الم ﴿1﴾

2

 أَحَسِبَ النَّاسُ أَن يُتْرَكُوا أَن يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ ﴿2﴾ وَلَقَدْ فَتَنَّا الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ فَلَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ صَدَقُوا وَلَيَعْلَمَنَّ الْكَاذِبِينَ ﴿3﴾

ریزدرب: ای مسلمانان! ایمانتان آزمایش خواهد شد.

3

 أَمْ حَسِبَ الَّذِينَ يَعْمَلُونَ السَّيِّئَاتِ أَن يَسْبِقُونَا سَاء مَا يَحْكُمُونَ ﴿4﴾ مَن كَانَ يَرْجُو لِقَاء اللَّهِ فَإِنَّ أَجَلَ اللَّهِ لَآتٍ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ ﴿5﴾ وَمَن جَاهَدَ فَإِنَّمَا يُجَاهِدُ لِنَفْسِهِ إِنَّ اللَّهَ لَغَنِيٌّ عَنِ الْعَالَمِينَ ﴿6﴾ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَنُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَحْسَنَ الَّذِي كَانُوا يَعْمَلُونَ ﴿7﴾

ریزدرب: ای مسلمانان! در ایمان تان صابر باشید تا در آزمایش پیروز گردید.

4

 وَوَصَّيْنَا الْإِنسَانَ بِوَالِدَيْهِ حُسْنًا وَإِن جَاهَدَاكَ لِتُشْرِكَ بِي مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا إِلَيَّ مَرْجِعُكُمْ فَأُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿8﴾ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَنُدْخِلَنَّهُمْ فِي الصَّالِحِينَ ﴿9﴾

ریزدرب: ای مسلمانان! نسبت به والدین نیکو کار باشید اما اطاعت تان از خدا و رسول باشد.

5

وَمِنَ النَّاسِ مَن يَقُولُ آمَنَّا بِاللَّهِ فَإِذَا أُوذِيَ فِي اللَّهِ جَعَلَ فِتْنَةَ النَّاسِ كَعَذَابِ اللَّهِ وَلَئِن جَاء نَصْرٌ مِّن رَّبِّكَ لَيَقُولُنَّ إِنَّا كُنَّا مَعَكُمْ أَوَلَيْسَ اللَّهُ بِأَعْلَمَ بِمَا فِي صُدُورِ الْعَالَمِينَ ﴿10﴾ وَلَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَلَيَعْلَمَنَّ الْمُنَافِقِينَ ﴿11﴾ وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا اتَّبِعُوا سَبِيلَنَا وَلْنَحْمِلْ خَطَايَاكُمْ وَمَا هُم بِحَامِلِينَ مِنْ خَطَايَاهُم مِّن شَيْءٍ إِنَّهُمْ لَكَاذِبُونَ ﴿12﴾ وَلَيَحْمِلُنَّ أَثْقَالَهُمْ وَأَثْقَالًا مَّعَ أَثْقَالِهِمْ وَلَيُسْأَلُنَّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَمَّا كَانُوا يَفْتَرُونَ ﴿13﴾

ریزدرب: ای مسلمانان! ایمانتان آزمایش خواهد شد.

تقطیع:

در فوق دیده اید که ما پاراگراف را به تعدادی «ریزپاراگراف» تجزیه کرده ایم.

اصلی-فرعی

قسمت هایی را که می بینید فوقا با حروف پر رنگ (بولد) کار کرده ایم، اصلی است.

لُبّ مطلب:

با توجه به ریزپاراگراف ها، و ریزدربها، و جمع بندیِ ریزدرب ها، همان درب پاراگراف که فوقا می بینید حاصل خواهد شد و البته توجه دارید که درب مذکور از راه محاسبه استخراج شده است.

3 - حدسیاتی از اوضاع و احوال آن روزها

آیه های 2 و 3 بیانگر این است که اوضاع در مقابل کسانی که مقارن نزول این آیات به آنحضرت میگرویدند سخت شده بود و از بکار رفتن کلمه «جهاد» در آیه 60 معلوم میشود روحیه عمومی مسلمانان نسبت به قبل بالارفته و آنها آماده مقابله با این شرایط نا مساعد شده بوده اند.

از آیه های 8 و 9 فهمیده میشود که مقارن نزول این آیات جوانانی به آنحضرت میگرویدند و والدین شان سعی میکردند آنها را بازدارند و و با نزول آیات مذکور این مشکل راه حل خود را یافت.

از آیه 10 فهمیده میشود اذیت نوگرویدگان هنوز ادامه داشت و از آیه 11 که اولین بار است کلمه منافق در قرآن بکار رفته معلوم میشود عده ای اینقدر را فهمیده بودند که این جریان چیزی نیست که این سران فعالان کفر بتوانند جلویش را بگیرند و این جریان آینده دارد، و آنها کسانی بودند که به ماهیت محتوای پیام وحی کاری نداشتند و فقط برای خویش از نمد این جریان کلاهی میخواستند و لذا اظهار گرایش میکردند اما در مقابل تحرکات اردوگاه کفر تاب نمی آوردند و احیانا برخی از آنها برمیگشتند.

4 - در این پاراگراف کدام فقرات فوق ذهنیات مخاطبان اولیه است؟

(این قسمت جواب سروش و شبستری است که گفته اند قرآن فوق ذهنیات مخاطبان اولیه ندارد)

آیه 1 از حروف مقطعه است و تا کنون بطور مقنعی رمز گشائی نشده و لذا فوق ذهنیات ما است چه رسد به مخاطبان اولیه.

آیه های 12 و 13 «قیامتی» و حامل معانیی است که در قیامت معلوم خواهد شد و فعلا خارج از امکان درک و تجربه ما قرن بیست و یکمی ها است، چه رسد به مخاطبان اولیه.

5 - پیشگوئی های تحقق یافته

در آیه 8 کلمه انسان را ذکر کرده و چنانکه قبلا دیدیم در این موضوع یک پیشگوئی تحقق یافته نهفته است .

در آیه 11 با ذکر کلمه منافقین بطور روشن وعده پیروزی داده ، و این اولین بار است که این کلمه در قرآن استفاده میشود و معنی آن این است که در تاریخ نزول این سوره (که سال دومِ قبل از هجرت باشد) عده ای بدون اینکه معتقد به پیامهای آنحضرت باشند به او گرویدند ، و این به این علت بود که آنها در این نهضت «آینده»ای میدیدند و برای خویش از نمد این آینده کلاهی میخواستند . و چنین نیز شد.

6 - مخاطبان اولیه از این پاراگراف چه تلقیی  میداشتند؟

کلماتی که در این پاراگراف بکار رفته ، در طول این مدت طولانی ، از نزول این سوره تا به امروز ، تغییر معناییِ چندانی نیافته ، و لذا مخاطب های اولیه نیز از این پاراگراف همان تلقی را میداشته اند که ما .

یکی ممکن است معترض شود که «یعنی چه که بسیار این تیتر را تکرار میکنی و این جواب ثابت را هم زیرش میدهی؟»

در این خصوص باید خاطر نشان کنیم که یک شبهه ای اخیرا در سطح وسیع القا شده که مطالب قرآن اول باید از این لحاظ چِک شود که معاصران نزول از آن چه می فهمیده اند . ماهم با بیان دلیل فوق در حقیقت داریم پاراگراف به پاراگراف آن شبهه را چک میکنیم .

آنچه تا کنون فهمیده ایم این بوده که معاصران نزول اکثر قریب به اتفاق حجم قرآن را همانطور می فهمیده اند که ما امروز می فهمیم.

7 - چه عناصر فرا زمانی و فرا مکانی در این پاراگراف هست؟

1 - ای مسلمانان! ایمانتان آزمایش خواهد شد

2 – ای مسلمانان! اطاعتتان از خداوند و رسولش باشد اما نسبت به والدین نیکو کار باشید

3 -  ای مسلمانان! براي رشد و تعالي بايد صبري كنيد و كوششي بنماييد.

8 – کدام عناصر این پاراگراف «برای اولین بار» است؟

غیر از آیه های 8 و 9 ، بقیه آیات این پاراگراف «برای اولین بار» است.

9 – در این پاراگراف کدام آیات حاوی «محورهای ثابت کلام وحی» است؟

ارزش تفسیریِ این بخش از دو لحاظ زیاد است:

1 – از لحاظ تفسیر موضوعی، چون آیات هر موضوع از ابتدای نزول وحی به ترتیب در یک فایل جمع آوری خواهد شد، یک گنجینه بسیار با ارزش خواهد شد که مورد نیاز هر قرآن پژوه خواهد بود.

2 – از لحاظ تفسیرِ معروف به «تفسیر قرآن به قرآن» نیز، از آنجا که در هر عنوان، تقریبا تمام آیاتِ هم محتوا جمع آوری شده اند، هر قسمت میتواند از لحاظ هم افزائیِ فهمِ قسمت های دیگر کمک باشد، و مغز تفسیرِ قرآن به قرآن هم همین است.

حروف مقطعه

الم ﴿1﴾

سنن الهی

أَحَسِبَ النَّاسُ أَن يُتْرَكُوا أَن يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ ﴿2﴾ وَلَقَدْ فَتَنَّا الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ فَلَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ صَدَقُوا وَلَيَعْلَمَنَّ الْكَاذِبِينَ ﴿3﴾ أَمْ حَسِبَ الَّذِينَ يَعْمَلُونَ السَّيِّئَاتِ أَن يَسْبِقُونَا سَاء مَا يَحْكُمُونَ ﴿4﴾ مَن كَانَ يَرْجُو لِقَاء اللَّهِ فَإِنَّ أَجَلَ اللَّهِ لَآتٍ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ ﴿5﴾ وَمَن جَاهَدَ فَإِنَّمَا يُجَاهِدُ لِنَفْسِهِ إِنَّ اللَّهَ لَغَنِيٌّ عَنِ الْعَالَمِينَ ﴿6﴾ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَنُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَحْسَنَ الَّذِي كَانُوا يَعْمَلُونَ ﴿7﴾

احکام اخلاقی

وَوَصَّيْنَا الْإِنسَانَ بِوَالِدَيْهِ حُسْنًا وَإِن جَاهَدَاكَ لِتُشْرِكَ بِي مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا إِلَيَّ مَرْجِعُكُمْ فَأُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿8﴾ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَنُدْخِلَنَّهُمْ فِي الصَّالِحِينَ ﴿9﴾

منافقان

وَمِنَ النَّاسِ مَن يَقُولُ آمَنَّا بِاللَّهِ فَإِذَا أُوذِيَ فِي اللَّهِ جَعَلَ فِتْنَةَ النَّاسِ كَعَذَابِ اللَّهِ وَلَئِن جَاء نَصْرٌ مِّن رَّبِّكَ لَيَقُولُنَّ إِنَّا كُنَّا مَعَكُمْ أَوَلَيْسَ اللَّهُ بِأَعْلَمَ بِمَا فِي صُدُورِ الْعَالَمِينَ ﴿10﴾ وَلَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَلَيَعْلَمَنَّ الْمُنَافِقِينَ ﴿11﴾

عقاید و رفتار کفار معاصر نزول

وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا اتَّبِعُوا سَبِيلَنَا وَلْنَحْمِلْ خَطَايَاكُمْ وَمَا هُم بِحَامِلِينَ مِنْ خَطَايَاهُم مِّن شَيْءٍ إِنَّهُمْ لَكَاذِبُونَ ﴿12﴾ وَلَيَحْمِلُنَّ أَثْقَالَهُمْ وَأَثْقَالًا مَّعَ أَثْقَالِهِمْ وَلَيُسْأَلُنَّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَمَّا كَانُوا يَفْتَرُونَ ﴿13﴾

شرح مختصر

کلیدهای تفسیری

اصلی-فرعی:

آیه 3 فرع بر آیه 2 است و این واضح است.

دو آیه6 و 7 فرع بر آیه 5 است و این نیز واضح است.

آیات 6 تا 9 کلّا «پرانتزی» است دلیلش هم اینکه اگرچشم خویش رابرآن ببندیدوقبل وبعد آن به هم وصل کنید می بینید روال سخن صاف و یکدست و بی سکته میشود.

آیه 13 فرع بر آیه 12 است و این واضح است.

چند دریافت کوتاه مستقیم

آیه 2: می­گوید صِرف ادعا کافی نیست، بلکه واقعیاتِ اثبات کننده ملاک است.

آیه 3: می­گوید این موضوع (یعنی همان موضوع آیه 2) چیز جدیدی نیست بلکه سنت ثابت خداوندی است که همیشه معمول بوده است.

آیه 4: به اشتباه فکری بدکاران اشاره دارد که اساساً خارج از رده کسانی هستند که داعیه رشد و تعالی دارند.

آیات5تا7: به کسانی که در مسیر صحیح هستند انگیزه می­دهد و آنها را تشویق می­کند که سعی و کوشش خود را نه تنها قطع نکنند بلکه افزایش دهند.

چه کسی آرزوی ملاقات خداوند را دارد؟

در رابطه با آیه 5: واقعاً چه کسی آرزوی ملاقات خدا را دارد؟

اگر کمی فکر کنیم، نگاه به رفتارها و طرز زندگی­های خویش کنیم می­بینیم بسیار کم هستند (مثلاً یک در میلیونها) کسانی که آگاهانه آرزوی ملاقات خدا را داشته باشند.

اما اگر با دید دیگری به موضوع نگاه کنیم می­بینیم همگی افراد بشر بدون استثناء آرزوی ملاقات خداوند را دارند. زیرا خداوند آفریننده چیزهائیست که ما آنها را می­خواهیم، پس، از آنها خواستنی­تر است.

مثلاً کسی که ثروت و قدرت را دوست دارد و برای بدست آوردن ذره­ای از آنها تمام عمر خود را گذرانده، اگر بداند که موجد و منبع ثروت و قدرت خداوند است، و هر نوع ثروت و قدرتی که تصورش بشود رشحه­ای از رشحات صفات اوست، چنین کسی خواه ناخواه خداوند را می­خواهد اما به این خواست خویش آگاهی ندارد.

کسی که دنبال زیبائی است و عمری را در هنر صرف کرده، بدون اینکه متوجه باشد خداوند را می­خواهد زیرا سرچشمه همه زیبائی­ها و آفریننده آن، خود اوست.

با این تعبیر، همه، بدون استثناء، خداوند را به عنوان کمال اعلای موجد و منبع چیزهائی که خواسته آنهاست، می­خواهند و آرزوی ملاقات او را دارند.

اما این نوع «خواستن» ناآگاهانه است و موضوع آیه 5 نوع آگاهانۀ آن است.

پاداش برای بهترین عملی که انجام می­دادند

موضوع آیه 7 به این معنی است که بدی­هایشان را ندید می­گیریم و طوری با آنها رفتارمی­کنیم که انگار عمرشان را به آن بهترین کاری که معمولاً به آن می­پرداختند، گذرانده­اند و پاداش آن را به آنان می­دهیم.

پیامبرِ دوره بلوغ بشریت

ای ایمان آوردگان ! شما که قبلا سوره های قصص ویوسف و مریم و طه و اعراف و امثال آنها را از زبان پیامبرتان شنیده اید این توقع را نداشـــته باشید که با شما هم مانند(مثلا)قوم موسی رفتارکنیم که هر مشکلی داشتند با(مــثلا) عصای موسی بطور خارق العاده حل شود . نه ! بلکه چون شما قوم آخرین پیامبـــــر هستید رفتار ما با شما اینطور نیست که فقط به صرف اینکه شهادتینی بر زبان آوردید فورا همه جور معجزاتی برشما نازل شود و همه مشکلاتتان از طرق اعجازی حل گردد .

بلکه شما باید تکانی به خودتان بدهید والبته درآن صورت ماهم ازطریق وحی هدایتی برای کمک به شما میفرستیم .

منافقین وارد می­شوند

در رابطه با آیه 11 اگر سوره­ها را مطابق لیست پیشنهادی «ترتیب نزول سوره­ها» بخوانیم می­دانیم که این اولین بار است که کلمه منافقین در قرآن مطرح می­شود.

از همینجا معلوم می­شود که نهضت اسلام آنقدر رشد کرده بود که بعضی­ها «بوی پیروزی» آن را استشمام کرده و بدون اینکه پیام آن برایشان مهم باشد برای اینکه در «جامعه پس از پیروزی» موقعیت مناسبی داشته باشند خود را با آن همراه نشان می­دادند.

لذا این سوره باید در زمانی نزدیک به هجرت نازل شده باشد.

علاوه بر موضوع فوق ، بطور کلی ، آیات 10 و 11 و 12 بارِ بالائی از لحاظ «حدسیاتی از اوضاع و احوال آن روز ها» دارند .

ترجمه تفسیریِ آزاد

بسم الله الرحمن الرحيم

الم (1) آيا مردم گمان کرده اند که به صِرف اينکه بگويند ايمان آورده ايم رهايشان مي کنيم و امتحان نميشوند؟ (2) و البته پيشينيانشان را آزموديم و خداوند آنان را که راست ميگويند از آنانکه دروغ ميگويند مشخص خواهد کرد (3) آيا آنآنکه کارهاي زشت مي کنند گمان کرده اند از ما جلو مي افتند؟ چه بد حکم مي کنند (4) هر کس که آرزوي ملاقات خداوند را دارد بداند که سرآمدشان حتما مي آيد و خداوند شنواي داناست (5) و کسي که کوشش کند جز اين نيست که بنفع خويش کرده، که خداوند از جهانيان بي نياز است (6) و کساني که ايمان آورده و کارهاي شايسته کرده اند بديهايشان را ميپوشانيم و پاداش آنها را براي بهترين کاري که ميکرده اند ميدهيم (7) و به انسان سفارش والدينش را کرده ايم که به آنان نيکي کند، و اگر کوشيدند چيزي را که به آن علم ندارد با خداوند شريک کند مبادا در این مورد اطاعتشان کند، زیرا که بازگشتگاه شان بسوي خداوند است، که آنگاه آنان را به حقیقتِ آنچه انجام ميدادند آگاه ميكند (8) و کساني را که ايمان آورده و عمل صالح کرده اند در گروه صالحان داخلشان مي کند (9) و از مردم کساني هستند که ميگويند به خداوند ايمان آورده ايم اما هنگامي که درباره خداوند دچار اذيتي شدند، اذيت مردم را همطراز عذاب خدا ميگيرند، اگر ياريي از جانب پروردگارت بيايد خواهند گفت با شما بوديم، آيا خداوند درباره آنچه که در دل جهانيان ميگذرد دانا تر نيست؟ (10) و خداوند مومنان را از منافقان مشخص خواهد کرد (11) و آنانکه کفر ورزيدند به مومنان خواهند گفت راه ما را پيروي کنيد و ما نيز حتما بار خطاهاي شما را حمل خواهيم کرد. آنها حمل کننده هيچ بار خطائي از آنان نخواهند بود والبته آنها دروغگويند (12) و حتما بارهاي سنگين خودشان و بارهاي سنگين ديگر را با مال خودشان حمل خواهند کرد و روز قيامت درباره آن افترائي که ميزدند باز خواست خواهند شد (13)

 

 

دی ان ان