وبلاگ

آیا قرآن «برای همیشه» و «برای همه جا» است؟ 

برای سوال فوق یک جواب کوتاه داریم و یک جواب مفصل جواب کوتاه این است: 

.تمام آیاتی که قبل از هجرت نازل شده، تقریبا تماما، شامل «معارف» است، و آنها ماهیتا فرازمانی-فرامکانی بوده و «برای همیشه» و «برای همه جا»  است. تمام آیاتی که پس از هجرت نازل شده، به استثناء احکام، همین خاصیت را دارند. فقط آیاتِ احکامیِ نازل شدهء پس از هجرت اند که، با تغییراتی که در زندگی بشر حادث شده (که حدوث این تغییر قابل انکار نیست)، برخی از آنها، حالتِ فرازمانی-فرامکانیِ خویش را از دست داده اند. جواب مفصل این است: در ابتدا ذکر چند مثال لازم است. آیاتی در قرآن کریم هست که در اثر تغییر در زندگی بشر، بلاموضوع شده اند، یعنی آیه اش در قرآن هست، اما، موضوعش در روی زمین نیست!مثلا اینک که بردگی از روی زمین ناپدید شده، آیاتش بلاموضوع شده است. آیاتی هم هست که در جوامع متمدن (تقریبا) بلاموضوع شده، مانند آیه «الرجال قوامون علی النساء» که قوامیت مرد را مشروط به دوشرط کرده: 1 – بما فضل الله بعضهم علی بعض و 2 – بما انفقوا در زمان نزول این آیات بما فضل الله بعضهم علی بعض بیشتر به زور بازو و ارزش های چیزهائی که به آنها «مردانگی» میگوئیم منحصر بود، در حالیکه امروز تفضیل بعضی بر بعضی دیگر بر مبناهایی مانند تحصیلات، تخصص ها، مقبولیت های اجتماعی، از قبیل حسن شهرت و نداشتن سوء پیشینه، و . . . استوار است. 

  اما امروز در بسیاری از جوامع متمدن، زنان اگر از مردان بیش نباشند، کمتر هم نیستند، همانطور که در میان مردان پزشک های متخصص و حقوقدان و خلبان و ادیب و فیلسوف و محقق و کارمند و کارگر و رئیس و وزیر و قاضی هست، درهمان حرفه ها نیز زنها هم هستند، ولذا عنقریب شرط اول بلاموضوع خواهد شد، شرط دوم که «بما انفقوا» باشد، به موازات شرط اول، بلکه زودتر از آن، عنقریب بلاموضوع خواهد شد، لذا با منتفی شدن دو شرط مذکور قوامیت رجال برنساء بلاموضوع خواهد 

گردید. با بلاموضوع شدن آیه مذکور، آیه بعدی نیز که وابسته به آیه قوامون است، یعنی آیه فاضربوهن نیز بلاموضوع خواهد گردید. همچنین است موضوع چند همسری که آنهم با متمدن تر شدن بشر بلاموضوع خواهدشد. آیه دیگری که بلاموضوع شده، «جزیه» است که توسط خلیفه دوم منسوخ شده، و پس از اوهم کسی درصدد احیاء آن بر نیامده است. همچنین است موضوع «ارزش شهادت دادن زن» (که نصف شهادت مرد حساب میشود) آیات دیگری هم در قرآن هست که بد معنی شود، مثلا آیه ارث (للذکر مثل حظ 

الانثیین) طبق تلقیِ 1400 ساله از آیه ارث، تاکنون عین ماترک به نسبت دو برای وارث نر و یک برای وارث ماده تقسیم میشده است. فرض کنید کسی فوت شده و وارث های او فقط یک دختر و یک پسر است و او 600 گوسفند و سه اسبو 300 میلیون تومان از خویش بجا گذاشته باشد، در اینصورت سهم ارث پسر میشود 400 گوسفند و دو اسب و 200 میلیون تومان. 

  اما آیه این را نمیگوید (آیه نمیگوید «عین» مال به نسبت دو و یک تقسیم شود، بلکه میگوید برای وارث نر مثل حظ دو وارث ماده است) حالا اینکه مثل و حظ چیست، یک بحث فنی و تخصصی دارد که از تخصص این قلم بیرون استو این چیزی است که از طریق «امرهم شورا بینهم» باید حل شود. موضوع دیگری که عنقریب بلاموضوع میشود، موضوع «شِرک» است. اینک در کل دنیا شِرکِ سنتی منسوخ شده و «شرک اصلاح شده» جای آنرا گرفته که پوست توحیدی دارد و شرح آن را قبلا عرض کرده ایم. اما از تقریبا قرن نوزده میلادی پدیده جدیدی ظاهر شده که بطور روزافزونی گسترش یافته و آن «انکار هر نوع خدائی» است، طرفداران این نظر خودشان به دودسته تقسیم میشوند: 1 – مبلغانِ ماده گرائی که سخن شان این است که همه چیز ریشه مادی دارد و علم و هنر و عشق و نفرت و تعقل و . . از تظاهرات ماده است و لاغیر 2 - «لاادری»ها که میگویند ما نمیدانیم خدائی هست یا نیست، یعنی بهوجود خدا هنوز دلیلی علمی پیدا نکرده ایم. جریان اخیر در زیر پوست کسانی که بر حسب شناسنامه هایشان خود را مسیحی یا یهودی یا مسلمان یا هندو یا بودائی اعلام میکنند با سرعت زیاد در هرحال گسترش است. البته در اینجا جای بحث هایی هست، اما این قلم علاقه به ورود به آن بحث ها را ندارد و فقط به این نکته میپردازد که که «شرک» تقریبا منسوخ شده و عنقریب بطور کامل از جامعه انسانی رخت بر خواهد بست. موضوع دیگری که عنقریب بلا موضوع خواهد شد موضوع «کفر» است. کفر در قرآن معانیی دارد که شایع ترینِ آن، «اصرار به نپذیرفتن حق» (یعنی تعصب در باطل)رادارد، این موضوع خیلی بحث بر است، واین قلم خلاصه گو است، و خلاصه نظرش این است که به میزان متمدن تر شدنِ بشر، و تقلیل تعصبات، این فقره هم بزودی بلاموضوع خواهد شد.   اینها مربوط است به آیاتی از قرآن مجید. اما، چیزهایی در زندگی و عبادات مسلمانان هست که در قرآن ماخذی ندارد، بلکه در روایات ریشه دارد، مثلا نماز و روزه مسافر که نماز قصر است و روزه ملغی است، امروز در اثر تغییر در زندگیِ انسان که سرعت از ساعتی 6 کیلومتر در ساعت (برای مسافرتِ سنگین بار- مثلا شتر و کجاوه و . . .) به 300 کیلومتر در ساعت (قطار) و حتی 3000 کیلومتر (هواپیما)، و بیشتر، رسیده، و دیگر موضوعاتی مانند حد ترخص، و مقداری که به آن سفر اطلاق میشود که 8 فرسخ باشد (که چیزی است حدود 48 کیلومتر در یک روز!) کاملا به بایگانی تاریخ پیوسته است! همچنین است موضوع دیه که خودش در قرآن ذکر شده آما چند و چونش ذکر نشده ولی در روایات دیه زن نصف مرداست، که در ایران موضوع را اینطور حل کرده اند که سازمان های بیمه در مورد زنان دیه کامل می پردازند اما نصف آن را از دولت میگیرند. واین یک مثال بسیار جالب است که هم روایات را حفظ میکنند و هم رفتاری شبیه به جهان متمدن در پیش میگیرند (البته از جیب بیت المال که در حقیقت جیب مردم است) خلاصه اینکه ما در اینجا مواردی را که «قرآنی» است برشمرده ایم و موردِ دیه را هم چون لااقل اسمش در قرآن آمده، ذکر کرده ایم، اما، مواردی مانند سنگسار و چه و چه را که فقط منشاء روایتی دارد را برنشمارده ایم، و تعداد آنها آنقدر زیاد است که میتوان اصطلاح «لاتُعد» را در باره شان بکار برد و اگر می بینیم طرفدار و تاثیر اجتماعی و سیاسی دارند، ناشی از جهل و عقب ماندگی ذهنیِ مدافعان شان و قدم زدن در گذشته های دور و درک نکردن واقعیت های قرن بیست ویکمی توسط آنها را دارد، و نتیجه اش متاسفانه این است که کثیری گرفتار قلیلی عاری از فکر صحیح و درک معیار های اصلی کلام خالص وحی اند!