پیش تفسیر

1 – استخراج عصاره محتوای سوره و پاراگراف (راه اول)

اول (چنانکه بارها و بارها دیده اید) عصاره محتوای سوره را استخراج میکنیم: 

طرز استخراج عصاره محتوای سوره (یعنی «درس» سوره) مطابق ذیل است:

(جدول1)

آيه	عنوان اصلی	عنوان فرعی	شرح	تعداد کلمه
1	قرآن	توصيف	آيات کتاب حکيم	5
2	مردم	کافران	تعجب از اينکه «رسول» بشری است از جنس خودشان و گفتند ساحر است	26
3	خداوند	افعال	آفرينش آسمانها و زمين- تدبير امور- ربوبيت	29
ق4	خداوند	افعال	رجوع کلی بسوی او- آفرينش و اعاده- جزا به عدالت	17
ق4	آخرت	جهنم	کافران- عذاب	11
6-5	خداوند	افعال	آفتاب- ماه- نجوم- اختلاف شب و روز	37
7	مردم	کافران	توصيف- اميد لقاء خدا را ندارند- به زندگی دنيا راضی شده و به آن اطمينان يافته اند و از آيات خدا غافلند	15
8	آخرت	جهنم	کافران- مأوی	6
10-9	آخرت	بهشت	مومنان- توصيف نعمتها	38
12-11	مردم	انسان	حکمت- اگر به ميل انسان (شری را که در آن تعجيل می کنند) عمل کرده بوديم نابود ميشدند... اگر به انسان ناراحتی برسد دعا ميکند وقتيکه برطرف شد انگار نه انگار...	46
14-13	مردم	گذشتگان	حکمت- قبلی ها را هلاک کرديم (در اثر ظلمشان) وشما را جانشينان آنها قرار داديم تا شما چه کنيد	31
ق15	مردم	کافران	ميگويند قرآنی غير از آن بياور	16
ق15	پيامبر	ارشاد	بگو مرا نرسد از پيش خود قرآن را تغيير دهم - وحی است	21
16	پيامبر	ارشاد	بگو اگر خدا نميخواست اين قرآن را بر شما نميخواندم	18
18-17	مردم	کافران	ظلم- افترا به خدا- عبادت غير خدا	44
19	حکمت	مردم	فلسفه تاريخ- مردم يکجور بودند اما اختلاف کردند اگر تقدير نبود نابود ميشدند	18
20	مردم	کافران	ميگويند چرا معجزه ای نمی آورد	17
23-21	مردم	انسان	وقتيکه نعمت برسد مکر ميکنند، وقتی ناراحتی برسد دعا ميکنند، وقتی که ناراحتی رفع ميشود دوباره ظلم ميکنند	92
24	حکمت	مثال	زندگی دنيا مانند کشاورزی است، آبی میآيد محصول پيدا ميشود، سپس ممکن است خشک شود،	50
26-25	آخرت	بهشت	برای مومنان	31
27	آخرت	جهنم	کافران- روی سياه- جاودانگی در عذاب	28
30-28	آخرت	قيامت	از کافران خواسته ميشود شرکاء را نشان دهند و... و... حقيقت آشکار ميشود	51
32-31	پيامبر	ارشاد	تعليم- محاجه با کافران (از آنها بپرس چه کسی... )	43
33	حکمت	مردم	کافران- فسق سبب کفر است	10
35-34	پيامبر	ارشاد	بگو... (رد مواضع فکری کافران)	45
36	مردم	کافران	جز از گمان پيروی نمی کنند	18
38-37	قرآن	تبيين	حق- تفسير آن کتاب- اگر ميتوانيد سوره ای مانند آن بياوريد	41
39	مردم	کافران	تکذيب کردند چيزی را که علمش را پيدا نکردند	19
40	مردم	انسان	بعضی ايمان می اورندو بعضی ايمان نمی آورند	12
41	پيامبر	ارشاد	چنين بگو...	15
43-42	مردم	کافران	گوش ميدهند اما نمی شنوند، نگاه ميکنند اما نمی بينند،	22
44	حکمت	انسان	خداوند ظلم نمی کند بلکه انسان به خودش ظلم ميکند	10
46-45	آخرت	قيامت	بنظران ميرسد در دنيا باندازه چند ساعتی از روز توقف کرده اند	39
47	حکمت	پيامبران	وقتی رسولشان آمد بين آنها به انصاف قضاوت ميشود	12
53-48	پيامبر	ارشاد	چنين بگو- آخرت حق است اما وقتش را نميدانم	81
54	آخرت	قيامت	کافران- فديه فايده ای ندارد - پشيمانيشان را پنهان ميکنند	24
56-55	خداوند	صفات	مالکيت مطلق- صدق وعد- احياء و اماته	23
57	مردم	انسان	خطاب - بسوی شما آمد پندی از جانب پروردگارتان که شفای قلب ها است	15
59-58	پيامبر	ارشاد	بگو.. آيا از طرف خدا اجازه داريد که حلال و حرام تعيين ميکنيد	30
60	پيامبر	ارشاد	فکر ميکنی گمان اينها راجع به خدا چيست ؟	19
61	پيامبر	ارشاد	همه حالاتت زير نظر ماست	38
64-62	مردم	مومنان	دلگرم باشند، نه بترسند و نه اندوهگين باشند، در دنيا و آخرت،	28
65	پيامبر	دلداری	اندوهگين مباش، عزت از آن خداست	10
68-66	خداوند	صفات و افعال	مالکيت مطلق-شب و روز - غنا	65
69	پيامبر	ارشاد	بگو افترا به خدا رستگاری ندارد. برخورداريی در دنيا دارد سپس بازگشت بسوی ماست	21
73-70	پيامبران	نوح	دعوت- تکذيب نابودی آنها و نجات مومنان	71
74	پيامبران	مختلف	دعوت - تکذيب	22
93-75	پيامبران	موسی	دعوت- تکذيب- نابودی مکذبان	309
95-94	پيامبر	هشدار	شک نداشته باش... مبادا به مکذبان نزديک شوی	33
96-97	پيامبر	ارشاد	تعليم حکمت - آنها که کلمه پروردگارت بر آنها فرود آمده هر معجزه ای هم که بياوری ايمان نمی آورند	17
98	پيامبران	يونس	چرا جامعه ای- غير از قوم يونس- نبود که ايمان آورند و عذاب از آنها برطرف شود و مدتی بمانند	23
100-99	حکمت	انسان	ايمان بدست خداست، هر کس را نميرسد که ايمان آورد	28
101-109	پيامبر	ارشاد	چنين بگو و چنين کن. ای مردم عقايدم چنين است. توکل کن. حکمت بگو. صبر کن. از وحی پيروی کن.	167
جمع				1957

جدول درج­ها

درصد	شرح	عنوان فرعی	عنوان اصلی	شماره
6/28	چنين بگو : (پيشبرد ابلاغی رسالت)	ارشاد	پيامبر	1/4
8/21	دعوت قومشان- تکذيب آنها توسط  قومشان- نابودی مکذبان و نجات پيروان	مختلف	پيامبران	2/4
6/20	بخش بی منطق درون آدمی بطور بالقوه او را به کفر و ظلم و... سوق ميدهد	کافران	مردم	3/4
5/11	پرده ها کنار ميرود و حقايق آشکار ميشود و کافران ميفهمند که ضرر بزرگ را کرده اند	قيامت	آخرت	4/4
7/8	آفرينش- تدبير جهان	افعال	خداوند	5/4
5/6	کار همه چيز از جمله انسان نظام مند است او نبايد به خويش ظلم کند و شيفته زندگی دنيا شود	انسان	حکمت	6/4
3/2	اگر می توانید کتابی مانند آن بیاورید	حجیت	قرآن	7/4

 

درس: اي پيامبر! با جديت کار رسالتت را پي گير. تو و پيروانت در مقابل کافرانِ بي منطق و غافل، دردنيا پيروز و در آخرت نجات يافته خواهيد بود.

البته دو جدول فوق اول و آخرِ جدول هاست، جدول های وسط را برای رعایت اختصار حذف کرده ایم، اما کسانی که حوصله دارند میتوانند موردِ سوره فجر را که در کتاب «آموزش تفسیر قرآن» (که به عنوان نمونه و الگو است) در سایت:

http://jamal-ganjei.com

با تمام جدول هایش ملاحظه فرمایند.

برآیند درسِ فوق و متن پاراگراف درب خواهد بود، به شرح ذیل:

درب: یکی از موارد بسیار مهم خطای کافران نشناختن این قرآن و غفلت از این آیات و صفات الهی است، ای پیامبر توجه مردم را به سرانجام آخرتي شان جلب کن و در این راه صبور باش.

2 - استخراج عصاره محتوای پاراگراف (راه دوم)

ریز کردن پاراگراف تا حد امکان:

1

الر تِلْكَ آيَاتُ الْكِتَابِ الْحَكِيمِ ﴿1﴾ أَكَانَ لِلنَّاسِ عَجَبًا أَنْ أَوْحَيْنَا إِلَى رَجُلٍ مِّنْهُمْ أَنْ أَنذِرِ النَّاسَ وَبَشِّرِ الَّذِينَ آمَنُواْ أَنَّ لَهُمْ قَدَمَ صِدْقٍ عِندَ رَبِّهِمْ قَالَ الْكَافِرُونَ إِنَّ هَذَا لَسَاحِرٌ مُّبِينٌ ﴿2﴾

ریزدرب: یکی از موارد مهم خطای کافران نشناختن این قرآن و بشری بودنِ پیامبری است.

2

إِنَّ رَبَّكُمُ اللّهُ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ يُدَبِّرُ الأَمْرَ مَا مِن شَفِيعٍ إِلاَّ مِن بَعْدِ إِذْنِهِ ذَلِكُمُ اللّهُ رَبُّكُمْ فَاعْبُدُوهُ أَفَلاَ تَذَكَّرُونَ ﴿3﴾ إِلَيْهِ مَرْجِعُكُمْ جَمِيعًا وَعْدَ اللّهِ حَقًّا إِنَّهُ يَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ لِيَجْزِيَ الَّذِينَ آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ بِالْقِسْطِ وَالَّذِينَ كَفَرُواْ لَهُمْ شَرَابٌ مِّنْ حَمِيمٍ وَعَذَابٌ أَلِيمٌ بِمَا كَانُواْ يَكْفُرُونَ ﴿4﴾ هُوَ الَّذِي جَعَلَ الشَّمْسَ ضِيَاء وَالْقَمَرَ نُورًا وَقَدَّرَهُ مَنَازِلَ لِتَعْلَمُواْ عَدَدَ السِّنِينَ وَالْحِسَابَ مَا خَلَقَ اللّهُ ذَلِكَ إِلاَّ بِالْحَقِّ يُفَصِّلُ الآيَاتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ ﴿5﴾ إِنَّ فِي اخْتِلاَفِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَمَا خَلَقَ اللّهُ فِي السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ لآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَتَّقُونَ ﴿6﴾

ریزدرب : کافران آنقدر به آیات و نعمت های الهی عادت کرده اند که دیگر متوجه آنها نیستند، بلکه نسبتِ آنها به خداوند را منکر میشوند.

3

 إنَّ الَّذِينَ لاَ يَرْجُونَ لِقَاءنَا وَرَضُواْ بِالْحَياةِ الدُّنْيَا وَاطْمَأَنُّواْ بِهَا وَالَّذِينَ هُمْ عَنْ آيَاتِنَا غَافِلُونَ ﴿7﴾ أُوْلَئِكَ مَأْوَاهُمُ النُّارُ بِمَا كَانُواْ يَكْسِبُونَ ﴿8﴾

ریزدرب : ای پیامبر! تکذیبگرانت را با این مشخصات غالب بشناس.

4

إِنَّ الَّذِينَ آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ يَهْدِيهِمْ رَبُّهُمْ بِإِيمَانِهِمْ تَجْرِي مِن تَحْتِهِمُ الأَنْهَارُ فِي جَنَّاتِ النَّعِيمِ ﴿9﴾ دَعْوَاهُمْ فِيهَا سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ وَتَحِيَّتُهُمْ فِيهَا سَلاَمٌ وَآخِرُ دَعْوَاهُمْ أَنِ الْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ ﴿10﴾

درب : ای پیامبر! پیروانت چنین عاقبتی خواهند داشت.

تقطیع:

در فوق دیده اید که ما پاراگراف را به تعدادی «ریزپاراگراف» تجزیه کرده ایم.

اصلی-فرعی

قسمت هایی را که می بینید فوقا با حروف پر رنگ (بولد) کار کرده ایم، اصلی است.

لُبّ مطلب:

با توجه به ریزپاراگراف ها، و ریزدربها، و جمع بندیِ ریزدرب ها، همان درب پاراگراف که فوقا می بینید حاصل خواهد شد و البته توجه دارید که درب مذکور از راه محاسبه استخراج شده است.

3 - سوالات

1– منظور از «ناس» و «قدم صدق» را بیان کنید .

2 - بطورکلی موضوع وحی پیامبران چیست؟

3 – آیه 2 را «تحلیل» کنید .

4 – چرا خداوند در اینجا از ضمیر«من» (خلق  استوی  یدبر  اذنه  انه  یبدء یعیده  یجزی  هو  جعل  قدره  خلق  یفصل  خلق) استفاده فرموده؟

5 – منظور از «حق» (آیه5) را بیان کنید .

6 - چه سابقه ای از نیمه اول آیه3 در سوره های قبل دارید؟

7 – کلمه «حق» در دو آیه 4 و 5 چه تفاوت معنائی دارند؟

8 - «تعلموا عددالسنین والحساب» نتیجه مستقیم کدام آیت الهی است؟

9 – در آیه 9 « يَهْدِيهِمْ رَبُّهُمْ بِإِيمَانِهِمْ » از طریق چه مکانیزمی عمل میکند؟

10 – آیه 7 ، معطوف به کدام آیه قبلی است؟

4 - حدسیاتی از اوضاع و احوال آن روزها

از آیه 2 فهمیده میشود هنوز هم مخالفان آنحضرت با برگزیده شدن بشری مانند خودشان برای دریافت وحی مشکل داشتند ، اما ضمنا تاثیر دعوی پیامبر (ص) در قلوب مردم هم آنها را به شگفتی وا میداشت و آن را اینطور تعلیل میکردند که این تاثیر از جنس سحر بودن کلام آنحضرت است .

از مطالب آیات 7 تا 10 فهمیده میشود مردم روزهای نزول این آیات را میتوان به دو دسته تقسیم کرد:

1 – مومنان دارای عمل صالح.

2 – کسانی که به لقاء خدا امیدی نداشتند و به زندگی دنیا راضی بودند و به آن آرامش می یافتند و از آیات خدا غفلت داشتند.

در بدو نظر این سوال پیش می آید که چرا خداوند دسته دوم را در یک کلمه «کافران» خلاصه نکرده و آنها را با ذکر چهار مشخصه تعریف فرموده؟

خود چهار مشخصه فوق در دو دسته قابل تشخیص است:

1 – به لقاء خدا امید نداشتن و از آیات خدا غافل بودن

2 – به زندگی دنیا راضی بودن و از آن آرامش یافتن

از مفهوم «آرامش» در قسمت دوم، رفاه فهمیده میشود، به عبارت دیگر، مرفهان جامعه مخاطب وحی در مقابل مومنان قرار میگرفتند که به قرینه فهمیده میشود خواستاران تغییر وضع موجود بودند یعنی اکثرا از فرودستان جامعه مذکور بوده اند.

به دیگر سخن، وقتیکه نزول وحی به اینجا، (سوره یونس – تقریبا سال ششم از بعثت) رسید، جامعه مکه به دو قطبیِ محافظه کارانِ خواستار ثبات وضع موجود، و مومنانِ خواستار تغییر وضع موجود، تبدیل شده بود.

5 - پیشگوئی های تحقق یافته

در آیه 5، خورشید را «چراغ» و ماه را «نور» نامیده و واضح است که چراغ «از خودش نور می­دهد» و این تعبیر که نزدیک به 1400 سال قبل راجع به خورشید شده، از سطح علمی آن زمان که هیچ، بلکه از سطح علمی تا 900 سال بعدِ کلِّ جهان نیز بالاتر بوده، و پیشرفت علمی بشر در جهت بهتر فهمیدن این نوع آیات بوده، و هر روز هم به موازات پیشرفت علمی بشر می­بینیم آیاتی از قرآن بهتر فهمیده می­شود.

در هر حال آیه 5 یک پیشگویی علمی است و بار اعجازی دارد.

6 – زاویه با تفاسیر رایج

1 : (المیزان) : و غرض اين سوره، يعنى آن هدفى كه سوره براى بيان آن نازل شده، عبارت است از تاكيد مردم به التزام به توحيد،

آنچه المیزان آن را غرض سوره نامیده، همان چیزی است که ما آن را «درس» سوره نامیدیم و از راه محاسبه و با دقت استخراج شده که چنین میگوید:

ای پیامبر با جدیت کار رسالتت را پیگیر، تو و پیروانت در مقابل کافرانِ بی منطق و غافل، در دنیا پیروز و در آخرت نجات یافته خواهید بود.

2 : (المیزان) : اين سوره مباركه- همانطور كه از آياتش پيداست- در مكه نازل شده و از سوره‏هايى است كه نزول آن در اوائل بعثت بوده،

خیلی جالب است که المیزان نیز به محتوای سوره استشهاد کرده، در حالیکه محتوای سوره که شامل مطالب استدلالی سنگین و ذکر قسمتی از داستان حضرت موسی (ع) است که ناظر به فاز نهائی داستان آنحضرت است با دوره ای از ماموریت رسول اکرم (ص) مناسبت دارد که به زمان هجرت نزدیک است، نه اینکه (به قول المیزان) «در اوائل بعثت» بوده باشد.

7 - آیات برجسته این پاراگراف

آیات 3تا 6 از لحاظ جامعیت ذکر آیات و الطاف الهی بسیار کم نظیر است و از این نظر برجستگی خاصی دارد که در کل قرآن فقط دو موردِ دیگر دیده میشود.

8 - در این پاراگراف کدام فقرات فوق ذهنیات مخاطبان اولیه است؟

شروع سوره با «الر» است که از حروف مقطعه است، که این عنصر قرآنی هنوز معنیِ مقنعی نیافته، یعنی معهود بشر امروز نیز نیست، چه رسد به مخاطبان 1400 سال پیش!

آیه های 3 تا 6 حاوی مطالبی است که بطور پرحجمی از محور هایی از آیات و الطاف الهی سخن رانده هریک از آنها برای ما قرن بیست و یکمی ها نیز محل سوالات و تحقیق ها است و هنوز به خم یک کوچه از رازهایشان نیز نرسیده ایم، چه رسد به مخاطب های اولیه!

آیه های 8 تا 10 «قیامتی» است، و هیچ بنی بشری تجربه اش را ندارد، و قبل از قیامت نخواهد داشت، لذا، چه در آن روزهای نزول وحی و چه الی یوم القیامه بالاتر از ذهنیات بشر خواهد بود.

9 - مخاطبان اولیه از این پاراگراف چه تلقیی  میداشتند؟

در باره آیات این پاراگراف، حتی امروز نیز، با توجه به معانی والای آن، حتی برخی مفسران هم، درک مقبولی از آن ندارند، چه رسد به مخاطبان اولیه!

در عین حالیکه کلماتی که در این پاراگراف بکار رفته، در این هزار و چند صد سال، از لحاظ تحت اللفظی، تغییر معنای قابل توجهی نیافته اند!

10 - چه عناصر فرا زمانی و فرا مکانی در این پاراگراف هست؟

1 - از موارد بسیار مهم خطای کافران نشناختن این قرآن و غفلت از این آیات و صفات الهی است،

2 - ای پیامبر توجه مردم را به سرانجام آخرتي شان جلب کن و در این راه صبور باش.

11 – کدام عناصر این پاراگراف «برای اولین بار» است؟

غیر از آیه 1 و 8 و 9، بقیه آیات این پاراگراف «برای اولین بار» است.

12 – در این پاراگراف کدام آیات حاوی «محورهای ثابت کلام وحی» است؟

ارزش تفسیریِ این بخش از دو لحاظ زیاد است:

1 – از لحاظ تفسیر موضوعی، چون آیات هر موضوع از ابتدای نزول وحی به ترتیب در یک فایل جمع آوری خواهد شد، یک گنجینه بسیار با ارزش خواهد شد که مورد نیاز هر قرآن پژوه خواهد بود.

2 – از لحاظ تفسیرِ معروف به «تفسیر قرآن به قرآن» نیز، از آنجا که در هر عنوان، تقریبا تمام آیاتِ هم محتوا جمع آوری شده اند، هر قسمت میتواند از لحاظ هم افزائیِ فهمِ قسمت های دیگر کمک باشد، و مغز تفسیرِ قرآن به قرآن هم همین است.

حروف مقطعه

الر تِلْكَ آيَاتُ الْكِتَابِ الْحَكِيمِ ﴿1﴾

عقاید و رفتار کفار معاصر نزول

أَكَانَ لِلنَّاسِ عَجَبًا أَنْ أَوْحَيْنَا إِلَى رَجُلٍ مِّنْهُمْ أَنْ أَنذِرِ النَّاسَ وَبَشِّرِ الَّذِينَ آمَنُواْ أَنَّ لَهُمْ قَدَمَ صِدْقٍ عِندَ رَبِّهِمْ قَالَ الْكَافِرُونَ إِنَّ هَذَا لَسَاحِرٌ مُّبِينٌ ﴿2﴾

آیات الهی

إِنَّ رَبَّكُمُ اللّهُ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ يُدَبِّرُ الأَمْرَ مَا مِن شَفِيعٍ إِلاَّ مِن بَعْدِ إِذْنِهِ ذَلِكُمُ اللّهُ رَبُّكُمْ فَاعْبُدُوهُ أَفَلاَ تَذَكَّرُونَ ﴿3﴾ إِلَيْهِ مَرْجِعُكُمْ جَمِيعًا وَعْدَ اللّهِ حَقًّا إِنَّهُ يَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ لِيَجْزِيَ الَّذِينَ آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ بِالْقِسْطِ وَالَّذِينَ كَفَرُواْ لَهُمْ شَرَابٌ مِّنْ حَمِيمٍ وَعَذَابٌ أَلِيمٌ بِمَا كَانُواْ يَكْفُرُونَ ﴿4﴾ هُوَ الَّذِي جَعَلَ الشَّمْسَ ضِيَاء وَالْقَمَرَ نُورًا وَقَدَّرَهُ مَنَازِلَ لِتَعْلَمُواْ عَدَدَ السِّنِينَ وَالْحِسَابَ مَا خَلَقَ اللّهُ ذَلِكَ إِلاَّ بِالْحَقِّ يُفَصِّلُ الآيَاتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ ﴿5﴾ إِنَّ فِي اخْتِلاَفِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَمَا خَلَقَ اللّهُ فِي السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ لآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَتَّقُونَ ﴿6﴾

انسان های نا مطلوب

إنَّ الَّذِينَ لاَ يَرْجُونَ لِقَاءنَا وَرَضُواْ بِالْحَياةِ الدُّنْيَا وَاطْمَأَنُّواْ بِهَا وَالَّذِينَ هُمْ عَنْ آيَاتِنَا غَافِلُونَ ﴿7﴾ أُوْلَئِكَ مَأْوَاهُمُ النُّارُ بِمَا كَانُواْ يَكْسِبُونَ ﴿8﴾

انسان های مطلوب

إِنَّ الَّذِينَ آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ يَهْدِيهِمْ رَبُّهُمْ بِإِيمَانِهِمْ تَجْرِي مِن تَحْتِهِمُ الأَنْهَارُ فِي جَنَّاتِ النَّعِيمِ ﴿9﴾ دَعْوَاهُمْ فِيهَا سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ وَتَحِيَّتُهُمْ فِيهَا سَلاَمٌ وَآخِرُ دَعْوَاهُمْ أَنِ الْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ ﴿10﴾

شرح مختصر

کلیدهای تفسیری

بحث متنی

دو سومِ آخر آیه 4 «پرانتزی» است، زیرا اگر قبل و بعدش را وصل کنیم روال سخن صاف و بی سکته خواهد شد.

باز هم شفاعت

در رابطه با آیه 3 ، در پاراگراف 3 سوره نجم ؛ و نیز در پاراگراف 7 سوره مدثر نیز بحثی عرض کرده­ایم.

بطور کلی باید عرض کنیم که غیر از «آیه الکرسیِ» مشهور، در بعد از هجرت، هیچ آیه ای در قرآن در موضوع شفاعت وجود ندارد، و کل آیات شفاعت در قبل از هجرت است و این تِم کلی را دارد که «به شفاعت به عنوان راه نجات دل مبندید»

نیز باید این را بدانیم که شفاعت یکی از اصول اساسی ادیان شِرک است، که بر پایه آنها شخص مشرک در مقابل خدا به «یکی از نزدیکان خدا» متوسل میشود و از او در مقابل بلایای ارضی و سماوی حفاظت، و پس از مرگ نیز از هر اتفاق نامطبوعی نجات، طلب میکند.

و چنانکه آیه 3 نیز کاملا واضح است، «ما من شفیع الا من بعد اذنه»، در حقیقت، ضمن اینکه اصل موضوع شفاعت را رد نمیکند، اما، گوئی که دارد صراحتا آن را رد میکند، و در این نکته ای است که امیدواریم در آیه دیگری در همین موضوع شفاعت توضیحش دهیم.

شروع و اعاده

با توجه به آیه 5 ، در رابطه با تیتر فوق در سوره بروج عرضی کرده­ایم.

انسان

مطالبی که در آیه 12 ذکر شده مربوط به «اکثر انسان­ها» است  نه «همه انسان­ها»

ترجمه تفسیریِ آزاد

بسم الله الرحمن الرحيم

الف. ل.ر. اين آياتِ آن کتاب آسمانی پر حکمت است (1) آيا مردم تعجب مي کنند که بسوي شخصي از خودشان وحي نموديم که مردم را هشدار و مومنان را مژده دهد که نزد پروردگارشان جايگاهي شایسته دارند؟ و کافران ميگويند اين پیامبر یک جادوگر آشکار است (2) البته پروردگارتان کسي است که آسمانها و زمين را در شش هنگام آفريد، سپس بر عرش استيلا يافت. اوست که آن امر را تدبير ميکند. هيچ شفيعي قبل از اجازه اش نمیتواند كاري كند، اين خداوندی است که پروردگارتان است، پس او را عبادت کنيد، آيا پند نميگيريد؟ (3) بازگشتگاه همگي تان بسوي اوست، وعده خداوند حق است، که همو البته آفرينش را شروع و اعاده ميکند، تا آنان را که ايمان آورده و عمل شايسته کرده اند به عدالت پاداش دهد و کافران بسبب کفرشان نوشابه اي جوشان و عذابي دردناک داشته باشند (4) هموست که خورشيد را تابان و ماه را درخشان قرار داد و آن را چنان تقدیر کرد که منزلهائي داشته باشد، و تا اینکه شمارش سال ها را بدانيد، خداوند آن را جز به حق نيافريد، و او چنین، نشانه ها را براي مردمي دانا شرح ميدهد (5) البته در جايگزينيِ شب و روز و آنچه در آسمانها و زمين آفريده براي تقواپيشگان نشانه هائي است (6) و کساني که اميد ملاقات ما را ندارند و به زندگي دنيا راضي شده و به آن دل خوش کرده اند و کساني که از آياتمان غافلند، (7) به سبب آنچه که ميكرده اند جايگاهشان آتش است (8) البته آنانکه ايمان آورده و کارهاي شايسته کرده اند پروردگارشان با همان ايمانشان هدايتشان ميکند، و از نتیجه های ایمان وعمل صالحشان هم این است که در آخرت نهرها در کف بهشت هاي پر نعمت شان جاري است (9) سخنشان در آن «خداوندا تو منزهي» و درودشان «سلام» و سخن ديگرشان «ستايش مخصوص خداوند پروردگار جهانيان است» ميباشد (10)