پیش تفسیر
1 – استخراج عصاره محتوای سوره و پاراگراف (راه اول)
اول (چنانکه بارها و بارها دیده اید) عصاره محتوای سوره را استخراج میکنیم:
طرز استخراج عصاره محتوای سوره را (یعنی «درس» سوره را) در قسمت اول ارائه کرده ایم که مطابق ذیل است:
درس: آيات الهي زياد و آشکار است اما کافران از آنها غفلت مي کنند.
برآیند درسِ فوق و متن پاراگراف درب خواهد بود، به شرح ذیل:
درب: يادآوري بعضي ديگر از آيات الهي که بشر غرق در آنهاست و لذا توجه چنداني به آنها ندارد و انتقاد از کافران که عليرغم اينهمه آيات آشکار و آن آينده حتمي آخرتی چرا اينهمه غفلت مي کنند؟ و ای مردم! به نتیجه اعمالتان، و به عواقب رفتارهای بد گذشتگان بنگرید، و سوی خداوند بازگردید، و ای پیامبر! از کفر کافران دلسرد نشو و وظیفه خودت را پایدارانه پی بگیر.
2 - استخراج عصاره محتوای پاراگراف (راه دوم)
ریز کردن پاراگراف تا حد امکان:
1
ظَهَرَ الْفَسَادُ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ بِمَا كَسَبَتْ أَيْدِي النَّاسِ لِيُذِيقَهُم بَعْضَ الَّذِي عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ ﴿41﴾ قُلْ سِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِن قَبْلُ كَانَ أَكْثَرُهُم مُّشْرِكِينَ ﴿42﴾ فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ الْقَيِّمِ مِن قَبْلِ أَن يَأْتِيَ يَوْمٌ لَّا مَرَدَّ لَهُ مِنَ اللَّهِ يَوْمَئِذٍ يَصَّدَّعُونَ ﴿43﴾ مَن كَفَرَ فَعَلَيْهِ كُفْرُهُ وَمَنْ عَمِلَ صَالِحًا فَلِأَنفُسِهِمْ يَمْهَدُونَ ﴿44﴾ لِيَجْزِيَ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ مِن فَضْلِهِ إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْكَافِرِينَ ﴿45﴾ وَمِنْ آيَاتِهِ أَن يُرْسِلَ الرِّيَاحَ مُبَشِّرَاتٍ وَلِيُذِيقَكُم مِّن رَّحْمَتِهِ وَلِتَجْرِيَ الْفُلْكُ بِأَمْرِهِ وَلِتَبْتَغُوا مِن فَضْلِهِ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ ﴿46﴾ وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ رُسُلًا إِلَى قَوْمِهِمْ فَجَاؤُوهُم بِالْبَيِّنَاتِ فَانتَقَمْنَا مِنَ الَّذِينَ أَجْرَمُوا وَكَانَ حَقًّا عَلَيْنَا نَصْرُ الْمُؤْمِنِينَ ﴿47﴾ اللَّهُ الَّذِي يُرْسِلُ الرِّيَاحَ فَتُثِيرُ سَحَابًا فَيَبْسُطُهُ فِي السَّمَاء كَيْفَ يَشَاء وَيَجْعَلُهُ كِسَفًا فَتَرَى الْوَدْقَ يَخْرُجُ مِنْ خِلَالِهِ فَإِذَا أَصَابَ بِهِ مَن يَشَاء مِنْ عِبَادِهِ إِذَا هُمْ يَسْتَبْشِرُونَ ﴿48﴾ وَإِن كَانُوا مِن قَبْلِ أَن يُنَزَّلَ عَلَيْهِم مِّن قَبْلِهِ لَمُبْلِسِينَ ﴿49﴾ فَانظُرْ إِلَى آثَارِ رَحْمَتِ اللَّهِ كَيْفَ يُحْيِي الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا إِنَّ ذَلِكَ لَمُحْيِي الْمَوْتَى وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿50﴾ وَلَئِنْ أَرْسَلْنَا رِيحًا فَرَأَوْهُ مُصْفَرًّا لَّظَلُّوا مِن بَعْدِهِ يَكْفُرُونَ ﴿51﴾
ریزدرب: ای مردم! اینقدر از آیات الهی غفلت مکنید که ممکن است کافر شوید.
2
فَإِنَّكَ لَا تُسْمِعُ الْمَوْتَى وَلَا تُسْمِعُ الصُّمَّ الدُّعَاء إِذَا وَلَّوْا مُدْبِرِينَ ﴿52﴾ وَمَا أَنتَ بِهَادِي الْعُمْيِ عَن ضَلَالَتِهِمْ إِن تُسْمِعُ إِلَّا مَن يُؤْمِنُ بِآيَاتِنَا فَهُم مُّسْلِمُونَ ﴿53﴾ اللَّهُ الَّذِي خَلَقَكُم مِّن ضَعْفٍ ثُمَّ جَعَلَ مِن بَعْدِ ضَعْفٍ قُوَّةً ثُمَّ جَعَلَ مِن بَعْدِ قُوَّةٍ ضَعْفًا وَشَيْبَةً يَخْلُقُ مَا يَشَاء وَهُوَ الْعَلِيمُ الْقَدِيرُ ﴿54﴾ وَيَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ يُقْسِمُ الْمُجْرِمُونَ مَا لَبِثُوا غَيْرَ سَاعَةٍ كَذَلِكَ كَانُوا يُؤْفَكُونَ ﴿55﴾ وَقَالَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَالْإِيمَانَ لَقَدْ لَبِثْتُمْ فِي كِتَابِ اللَّهِ إِلَى يَوْمِ الْبَعْثِ فَهَذَا يَوْمُ الْبَعْثِ وَلَكِنَّكُمْ كُنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ ﴿56﴾ فَيَوْمَئِذٍ لَّا يَنفَعُ الَّذِينَ ظَلَمُوا مَعْذِرَتُهُمْ وَلَا هُمْ يُسْتَعْتَبُونَ ﴿57﴾ وَلَقَدْ ضَرَبْنَا لِلنَّاسِ فِي هَذَا الْقُرْآنِ مِن كُلِّ مَثَلٍ وَلَئِن جِئْتَهُم بِآيَةٍ لَيَقُولَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ أَنتُمْ إِلَّا مُبْطِلُونَ ﴿58﴾ كَذَلِكَ يَطْبَعُ اللَّهُ عَلَى قُلُوبِ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ ﴿59﴾َ فاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَلَا يَسْتَخِفَّنَّكَ الَّذِينَ لَا يُوقِنُونَ ﴿60﴾
ریزدرب: ای پیامبر! تو فقط به ابلاغ رسالتت بپرداز و در این راه استقامت بورز و تاثیر را بما واگذار.
تقطیع:
در فوق دیده اید که ما پاراگراف را به تعدادی «ریزپاراگراف» تجزیه کرده ایم.
اصلی-فرعی
قسمت هایی را که می بینید فوقا با حروف پر رنگ (بولد) کار کرده ایم، اصلی است.
لُبّ مطلب:
با توجه به ریزپاراگراف ها، و ریزدربها، و جمع بندیِ ریزدرب ها، همان درب پاراگراف که فوقا می بینید حاصل خواهد شد و البته توجه دارید که درب مذکور از راه محاسبه استخراج شده است.
3 – از اول تا اینجا
در پاراگراف 1 می فرماید : روم که مغلوب شده بود ظرف چند سال غالب میگردد و ای مسلمانان ! سطح فکر کافران دربند ظواهر است و از درک حقایق ناتوانند و دراثر این فکر سطحی به ادامه گناهان می پردازند وکارشان به تکذیب وتمسخر آیات الهی می کشد و بد عاقبتی دارند .
در پاراگراف 2 گوشهای از آیات لطف و رحمت و قدرت الهی را یادآوری می فرماید و اینکه ای مردم! به آن هدایت که از سوی خداوند نموده شده ادامه دهید و اینکه اکثر انسانها در مقابل هر دو وضعیت خوشی و ناخوشی ضعیفاند اما با وجود این به سوی خداوند رو نمیکنند.
در این پاراگراف می فرماید: با ذکر گوشه دیگری از لطف و رحمت الهی میگوید ای مردم! قیامت خیلی نزدیــک است، به نتیجه بد اعمالتان و به عواقب رفتارهای بد گذشتگان بنگرید و بدانید که نتیجه خوب و بد رفتار و اعمالتان به خودتان برمیگردد و اینکه ای پیامبر! انرژیت را در جای بیفایده هدر مده ، به اندازه کافی اتمام حجت شده است. تو کار خودت را با صبر پیگیر باش.
4 - آیات برجسته این پاراگراف
آیه 41 بارِ زیست محیطی دارد و از این لحاظ خیلی مورد استناد واقع میشود و لذا از این منظر جزء آیات برجسته است.
5 - پیشگوئی های تحقق یافته
در آیه 47 عاقبت اقوام پیشین را که بر کفر و تکذیب اصرار میورزیدند ذکر کرده و تلویحا پیشگوئیِ رفع شرک و کفر و موفقیت آنحضرت را نموده است .
در آیه های 52 و 53 به آنحضرت دلداری میدهد که تو پیامت را برسان و به تاثیرش کاری نداشته باش و به این ترتیب تلویحا وعده میدهد که موفق خواهی شد.
در آیه 58 از کلمه قرآن برای مجموع نزولات وحی تا این زمان استفاده میکند و در این یک وعده محقق هست زیرا هنوز خیلی (بیش از ده سال ، که پایان عمر شریفش باشد) مانده که نزول قرآن پایان پذیرد.
در آیه 60 به آنحضرت توصیه صبر نموده و در این یک وعده مستتر است که موفق خواهی شد.
در آیه 41 میفرماید : در خشکي ودريا، به سبب آنچه که مردم انجام داده اند، فساد پيدا شده،
این آیه بیش از هزار و چهارصد سال است که در قرآن وجود دارد اما امروز با توجه به بحثهای زیستمحیطی که از پنجاه سال اخیر به این طرف کمکم مطرح شده و اینک به اوج جلب توجهکنندگی خویش رسیده، گوئی آیه فوق دارد بهتر فهمیده میشود.
چون در بخش «شرح مختصر» به این موضوع پرداخته ایم ، در اینجا بیش از این عرضی نمیکنیم .
6 - در این پاراگراف کدام فقرات فوق ذهنیات مخاطبان اولیه است؟
(این قسمت جواب سروش و شبستری است که گفته اند قرآن فوق ذهنیات مخاطبان اولیه ندارد)
آیه 42 از این لحاظ که به اقوامِ درگذشته اشاره دارد، از آنجا که علم باستان شناسی هنوز در مراحل ابتدائی است، و جزئیاتی از زندگی آنان در دست نیست، بالاتر از ذهنیات ما میباشد، چه رسد به عرب 1400 سال قبل.
همچنین است آیه 47.
آیه های 55 تا 57 از آنجا که «قیامتی» است، کلا بالاتر از ذهنیات هر بنی بشری است، و طبعا در مورد مخاطبان اولیه نیز.
آیه 41 از آنجا تا قرن 19 برای هیچکس معهود نبود، و فقط در قرن 20 نمونه هایی از مطلبش در دریاها دیده شد، طبیعتا برای عرب 1400 سال قبل نیز معهود نبود.
7 - مخاطبان اولیه از این پاراگراف چه تلقیی میداشتند؟
در باره آیات این پاراگراف ، حتی امروز نیز ، با توجه به معانی والای آن ، حتی برخی مفسران هم ، درک مقبولی از آن ندارند ، چه رسد به مخاطبان اولیه !
در عین حال که کلماتی که در این پاراگراف بکار رفته ، در این هزار و چند صد سال تغییر معنای قابل توجهی نیافته اند !
8 - چه عناصر فرا زمانی و فرا مکانی در این پاراگراف هست؟
1 - يادآوري بعضي ديگر از آيات الهي که بشر غرق در آنهاست و لذا توجه چنداني به آنها ندارد
2 - انتقاد از کافران که عليرغم اينهمه آيات آشکار و آن آينده حتمي آخرتی چرا اينهمه غفلت مي کنند
3 - ای مردم! به نتیجه اعمالتان ، و به عواقب رفتارهای بد گذشتگان بنگرید، و سوی خداوند بازگردید
4 - ای پیامبر! از کفر کافران دلسرد مشو و وظیفه خودت را پایدارانه پی بگیر.
9 – کدام عناصر این پاراگراف «برای اولین بار» است؟
غیر از آیه های 42 تا 45 و 47 و 50 و 52 و 53 و 55 و 57 ، بقیه آیات این پاراگراف «برای اولین بار» است .
16 – در این پاراگراف کدام آیات حاوی «محورهای ثابت کلام وحی» است؟
ارزش تفسیریِ این بخش از دو لحاظ زیاد است:
1 – از لحاظ تفسیر موضوعی، چون آیات هر موضوع از ابتدای نزول وحی به ترتیب در یک فایل جمع آوری خواهد شد، یک گنجینه بسیار با ارزش خواهد شد که مورد نیاز هر قرآن پژوه خواهد بود.
2 – از لحاظ تفسیرِ معروف به «تفسیر قرآن به قرآن» نیز، از آنجا که در هر عنوان، تقریبا تمام آیاتِ هم محتوا جمع آوری شده اند، هر قسمت میتواند از لحاظ هم افزائیِ فهمِ قسمت های دیگر کمک باشد، و مغز تفسیرِ قرآن به قرآن هم همین است.
تقریرات و آموزش الهی
ظَهَرَ الْفَسَادُ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ بِمَا كَسَبَتْ أَيْدِي النَّاسِ لِيُذِيقَهُم بَعْضَ الَّذِي عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ ﴿41﴾ قُلْ سِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِن قَبْلُ كَانَ أَكْثَرُهُم مُّشْرِكِينَ ﴿42﴾ فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ الْقَيِّمِ مِن قَبْلِ أَن يَأْتِيَ يَوْمٌ لَّا مَرَدَّ لَهُ مِنَ اللَّهِ يَوْمَئِذٍ يَصَّدَّعُونَ ﴿43﴾
سنن الهی
مَن كَفَرَ فَعَلَيْهِ كُفْرُهُ وَمَنْ عَمِلَ صَالِحًا فَلِأَنفُسِهِمْ يَمْهَدُونَ ﴿44﴾ لِيَجْزِيَ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ مِن فَضْلِهِ إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْكَافِرِينَ ﴿45﴾
آیات الهی
وَمِنْ آيَاتِهِ أَن يُرْسِلَ الرِّيَاحَ مُبَشِّرَاتٍ وَلِيُذِيقَكُم مِّن رَّحْمَتِهِ وَلِتَجْرِيَ الْفُلْكُ بِأَمْرِهِ وَلِتَبْتَغُوا مِن فَضْلِهِ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ ﴿46﴾ وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ رُسُلًا إِلَى قَوْمِهِمْ فَجَاؤُوهُم بِالْبَيِّنَاتِ فَانتَقَمْنَا مِنَ الَّذِينَ أَجْرَمُوا وَكَانَ حَقًّا عَلَيْنَا نَصْرُ الْمُؤْمِنِينَ ﴿47﴾ اللَّهُ الَّذِي يُرْسِلُ الرِّيَاحَ فَتُثِيرُ سَحَابًا فَيَبْسُطُهُ فِي السَّمَاء كَيْفَ يَشَاء وَيَجْعَلُهُ كِسَفًا فَتَرَى الْوَدْقَ يَخْرُجُ مِنْ خِلَالِهِ فَإِذَا أَصَابَ بِهِ مَن يَشَاء مِنْ عِبَادِهِ إِذَا هُمْ يَسْتَبْشِرُونَ ﴿48﴾ وَإِن كَانُوا مِن قَبْلِ أَن يُنَزَّلَ عَلَيْهِم مِّن قَبْلِهِ لَمُبْلِسِينَ ﴿49﴾ فَانظُرْ إِلَى آثَارِ رَحْمَتِ اللَّهِ كَيْفَ يُحْيِي الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا إِنَّ ذَلِكَ لَمُحْيِي الْمَوْتَى وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿50﴾ وَلَئِنْ أَرْسَلْنَا رِيحًا فَرَأَوْهُ مُصْفَرًّا لَّظَلُّوا مِن بَعْدِهِ يَكْفُرُونَ ﴿51﴾
حد و حدود آنحضرت
فَإِنَّكَ لَا تُسْمِعُ الْمَوْتَى وَلَا تُسْمِعُ الصُّمَّ الدُّعَاء إِذَا وَلَّوْا مُدْبِرِينَ ﴿52﴾ وَمَا أَنتَ بِهَادِي الْعُمْيِ عَن ضَلَالَتِهِمْ إِن تُسْمِعُ إِلَّا مَن يُؤْمِنُ بِآيَاتِنَا فَهُم مُّسْلِمُونَ ﴿53﴾
آیات الهی
اللَّهُ الَّذِي خَلَقَكُم مِّن ضَعْفٍ ثُمَّ جَعَلَ مِن بَعْدِ ضَعْفٍ قُوَّةً ثُمَّ جَعَلَ مِن بَعْدِ قُوَّةٍ ضَعْفًا وَشَيْبَةً يَخْلُقُ مَا يَشَاء وَهُوَ الْعَلِيمُ الْقَدِيرُ ﴿54﴾
گردشِ کار در روز قیامت
وَيَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ يُقْسِمُ الْمُجْرِمُونَ مَا لَبِثُوا غَيْرَ سَاعَةٍ كَذَلِكَ كَانُوا يُؤْفَكُونَ ﴿55﴾ وَقَالَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَالْإِيمَانَ لَقَدْ لَبِثْتُمْ فِي كِتَابِ اللَّهِ إِلَى يَوْمِ الْبَعْثِ فَهَذَا يَوْمُ الْبَعْثِ وَلَكِنَّكُمْ كُنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ ﴿56﴾ فَيَوْمَئِذٍ لَّا يَنفَعُ الَّذِينَ ظَلَمُوا مَعْذِرَتُهُمْ وَلَا هُمْ يُسْتَعْتَبُونَ ﴿57﴾
مَثَل ها
وَلَقَدْ ضَرَبْنَا لِلنَّاسِ فِي هَذَا الْقُرْآنِ مِن كُلِّ مَثَلٍ وَلَئِن جِئْتَهُم بِآيَةٍ لَيَقُولَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ أَنتُمْ إِلَّا مُبْطِلُونَ ﴿58﴾ كَذَلِكَ يَطْبَعُ اللَّهُ عَلَى قُلُوبِ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ ﴿59﴾َ
توصیه های رفتاری به آنحضرت
سوره روم
فاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَلَا يَسْتَخِفَّنَّكَ الَّذِينَ لَا يُوقِنُونَ ﴿60﴾
شرح مختصر
کلیدهای تفسیری
اصلی-فرعی:
آیه 43 فرع بر آیه 42 است و این واضح است.آیه 45 نیز فرع بر آیه 44 است و این نیز واضح است.
آیه 47 پرانتزی ، وآیه 49 فرع بر 48 است .
دو آیه 56 و 57 فرعی هستند و این واضح است.
آیه «محیط زیست»ی
امروز با توجه به بحثهای زیستمحیطی که از پنجاه سال اخیر به اینطرف کمکم مطرح شده و اینک به اوج جلب توجهکنندگی خویش رسیده، آیه 41 گوئی دارد بهتر فهمیده میشود.
برای این نگارنده خیلی جالب است بداند قدما از این آیه چه میفهمیدهاند.
راجع به «فساد»ی که در قسمت مربوط به «زمین» پیدا شده، میتوان خیلی توجیهات مختلف، مثلاً ظلمها، جنایتها، خیانتها و غیره، ابراز نمود اما در قسمت مربوط به «دریا» چطور؟
حداکثر قدمت این مشکلات زیستمحیطی که در دریاها پیش آمده، شصت سال هم نمیشود. لذا این آیه حتی تا صد سال قبل هم مفهوم نبود.
این همه سفرنامههای مختلف از ابنبطوطه و ناصر خسرو و مارکوپولو گرفته تا جهانگردان قرون جدید و پس از آنها کاشفین قرون حاضر مانند ماژلان و کاپیتان کوک و دیگران، هیچکدامشان درباره «فسادی که در دریاها ظاهر شده» کوچکترین صحبتی نکردهاند.
با توجه به آلودگی زیستمحیطی که در قرن بیستم در دریاها پیدایش یافت که از نشت نفت نفتکشها، و ریزش آبهای رودخانههائی که فاضلابهای صنعتی قبلاً در آنها ریخته شده، کمکم عبارت «و دریا»ی آیه فوق نیز مفهوم شد. لذا آیه فوق از لحاظ اشاره به «فساد در دریا» کاملاً نو، و کاملاً «امروزی»، و در عداد پیشگوئیهای تحقق یافته علمی و در نتیجه بار اعجازی دارد.
ترجمه تفسیریِ آزاد
در خشکي ودريا، به سبب آنچه که مردم انجام داده اند، فساد پيدا شده، تا سزاي قسمتي از آنچه را که انجام داده اند به آنان بچشانيم، شايد باز گردند (41) ای پیامبر! به کافران بگو در زمين بگرديد و ملاحظه کنيد که عاقبت پيشينيان که اکثر شان هم مشرک بودند چه شد(42) ای مردم! روي خويش بسوي دين پايدار کنید. پيش از آنکه روزي برسد که خداوند ديگر اجازه برگشت ندهد ودر آن روز همه از هم جدا شوند (43) هر کس که کفر ورزد کفرش به ضرر خود او خواهد بود وهر کس که عمل شايسته اي کند براي خودش ذخيره اي فراهم کرده است (44) تا آنان را که ايمان آورده و عمل شايسته کرده اند از فضل خويش پاداش دهد که او کافران را دوست نميدارد (45) و از نشانه هاي اوست که بادها را که مژده آور باران هستند مي فرستد تا از رحمت خويش به شما بچشاند و کشتي ها به امرش راه بروند وشما از فضل او روزي خويش را جستجو کنيد، شايد شاکر باشيد (46) و البته قبل از تو فرستادگاني بسوي مردمشان فرستاديم كه با دلايل روشن بر آنها در آمده اند، آنگاه از مجرمان انتقام گرفتيم و البته ياري مومنان بر عهده ما است (47) خداوند است که بادها را ميفرستد تا ابرها را برانگيزد و آنها را در آسمان آنطور که بخواهد ميگستراند و آنرا قسمت قسمت ميكند، آنگاه مي بيني که قطرات باران از خلال آنها بيرون مي آيد که آن را به هرکس از بندگانش که برساند شاد ميشوند (48) گر چه قبل از فرستادن آن پژمرده بودند (49) پس به آثار رحمت خداوند نگاه کنید که چگونه زمين را بعد از مرگش زنده ميکند. البته همو زنده کننده مردگان هم هست، و او بر هر چيزي تواناست (50) و البته اگر بادي ميفرستاديم که زراعتهايتان را زرد ببينید حتما پس از آن کفر ميورزید (51)ای پیامبر! البته تو به مردگان و کران چيزي نمي شنواني. آنها که فورا روي برگردانده و پشت مي کنند نيز مانند آنها هستند (52) وتو هدايت کننده کوران از گمراهي شان نيستي. جز اين نيست که تو فقط به کساني حقایق را مي شنواني که به نشانه هاي ما ايمان آورده و جزء تسلیم شدگانِ به حقیقت اند (53) خداوند هموست که شما را از ضعفي آفريد، سپس بعد از ضعف قوتي قرار داد، سپس بعد از قوت ضعف و پيريي قرار داد. هر چه بخواهد مي آفريند و همو داناي تواناست (54) و روزي که قيامت بپا شود مجرمان قسم ميخورند که غير از ساعتي بر آنها نگذشته است. قبلا هم اينطور به باطل گرايش مي يافتند (55) و کساني که علم و ايمان به آنان داده شده ميگويند البته شما آنقدر که در کتاب خدا ذکر شده، يعني تا روزبرانگيختگي، درنگ کرده ايد، و اين هم روز بر انگيختگي است وليکن شما نمي دانيد (56) پس در آن روز، معذرت خواهي دردي از ستمکاران دوا نمي کند واز آنها خواسته نميشود که سرزنش ها را از خود دفع کنند (57) در اين قرآن براي مردم از هر نوع مثلي زديم. واگر با نشانه اي بسويشان بروي کافران خواهند گفت شما دارید بيهوده گوئی میکنيد (58) خداوند چنین بر دل نادانان مهر ميزند (59) پس ای پیامبر! صبور باش، وعده خداوند حق است، و مبادا آنان که يقين ندارند تو را به سبکسري وادارند (60)