X

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَلْتَنظُرْ نَفْسٌ مَّا قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ ﴿18﴾ وَلَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنسَاهُمْ أَنفُسَهُمْ أُوْلَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ ﴿19﴾ لَا يَسْتَوِي أَصْحَابُ النَّارِ وَأَصْحَابُ الْجَنَّةِ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ هُمُ الْفَائِزُونَ ﴿20﴾ لَوْأَنزَلْنَا هَذَا الْقُرْآنَ عَلَى جَبَلٍ لَّرَأَيْتَهُ خَاشِعًا مُّتَصَدِّعًا مِّنْ خَشْيَةِ اللَّهِ وَتِلْكَ الْأَمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ ﴿21﴾ هُوَ اللَّهُ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ عَالِمُ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ هُوَ الرَّحْمَنُ الرَّحِيمُ ﴿22﴾ هُوَ اللَّهُ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ السَّلَامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَيْمِنُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ الْمُتَكَبِّرُ سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا يُشْرِكُونَ ﴿23﴾ هُوَ اللَّهُ الْخَالِقُ الْبَارِئُ الْمُصَوِّرُ لَهُ الْأَسْمَاء الْحُسْنَى يُسَبِّحُ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴿24﴾


اي مسلمانان! از خداوند پروا کنيد و بايد هر کس نگران آن باشد که براي فردای قیامت چه چيزي از پيش فرستاده است، و از خدا پروا کنيد که خداوند به آنچه ميکنيد آگاه است (18) و مانند آنهائي نباشيد که خدا را فراموش کردند، و او هم خود هاشان را از ياد شان برد. آنها همان گناه پيشگان هستند (19) اهل بهشت و اهل جهنم مساوي نيستند، اهل بهشت همان پيروزها و برندگان هستند (20) ای پیامبر! اگر اين قرآن را بر کوهي نازل ميکرديم ميديدي فروتن بوده واز حرمت و خشيت خدا متلاشي ميشود و ما اين مثل ها را براي مردم ميزنيم شايد تفکر کنند (21) او خدائي است که خدائي جز او نيست . داناي نهان و آشکار و بخشنده مهربان است (22) اوست خدائي که خدائي جز او نيست . آن فرمانرواي پاکِ صلح آورِ ايمني بخشِ مسلطِ عزتمندِ مجبورکننده بزرگمنش . پاک است خداوند از آنچه با او شريک ميگيرند (23) اوست خداوند آفرينشگر پديد آورِ تصويرگر ، که داراي آن نامهاي نيکوست . آنچه در آسمانها و زمين است او را به پاكي مي ستايند و همو پيروزمند فرزانه است (24)

قبلی:  سوره حشر سوره حشر
بعدی:  سوره منافقون سوره منافقون
Print
6 بار مطالعه شده است

پیش تفسیر

1 استخراج عصاره محتوای سوره و پاراگراف (راه اول)

اول (چنانکه بارها و بارها دیده اید) عصاره محتوای سوره را استخراج میکنیم: 

طرز استخراج عصاره محتوای سوره را (یعنی «درس» سوره را)  در قسمت اول ارائه کرده ایم که مطابق ذیل است:

درس: مخالفت شديد همه جانبه با کفار و منافقين.

برآیند درسِ فوق و متن پاراگراف درب خواهد بود، به شرح ذیل:

درب: بر حذر داشتن مسلمانان از اينکه از حقايق بيگانه شوند و مانند کفار و منافقين بگردند

2 - استخراج عصاره محتوای پاراگراف (راه دوم)

ریز کردن پاراگراف تا حد امکان:

1

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَلْتَنظُرْ نَفْسٌ مَّا قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ ﴿18﴾ وَلَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنسَاهُمْ أَنفُسَهُمْ أُوْلَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ ﴿19﴾ لَا يَسْتَوِي أَصْحَابُ النَّارِ وَأَصْحَابُ الْجَنَّةِ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ هُمُ الْفَائِزُونَ ﴿20﴾

ریزدرب: ای مسلمانان! به خود آیید! اولویت تان خوشبختی اخروی باشد

2

 لَوْأَنزَلْنَا هَذَا الْقُرْآنَ عَلَى جَبَلٍ لَّرَأَيْتَهُ خَاشِعًا مُّتَصَدِّعًا مِّنْ خَشْيَةِ اللَّهِ وَتِلْكَ الْأَمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ ﴿21﴾

ریزدرب: ای مسلمانان! قرآن چنین مکانت و منزلتی دارد!

3

هُوَ اللَّهُ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ عَالِمُ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ هُوَ الرَّحْمَنُ الرَّحِيمُ ﴿22﴾ هُوَ اللَّهُ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ السَّلَامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَيْمِنُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ الْمُتَكَبِّرُ سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا يُشْرِكُونَ ﴿23﴾ هُوَ اللَّهُ الْخَالِقُ الْبَارِئُ الْمُصَوِّرُ لَهُ الْأَسْمَاء الْحُسْنَى يُسَبِّحُ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴿24﴾

ریزدرب: ای مسلمانان! به هوش باشید! چنین خداوندی دارید

تقطیع:

در فوق دیده اید که ما پاراگراف را به تعدادی «ریزپاراگراف» تجزیه کرده ایم.

اصلی-فرعی

قسمت هایی را که می بینید فوقا با حروف پر رنگ (بولد) کار کرده ایم، اصلی است.

لُبّ مطلب:

با توجه به ریزپاراگراف ها، و ریزدربها، و جمع بندیِ ریزدرب ها، همان درب پاراگراف که فوقا می بینید حاصل خواهد شد و البته توجه دارید که درب مذکور از راه محاسبه استخراج شده است.

3 از اول تا اینجا

در پاراگراف 1 می فرماید : همه موجودات خداوند را به پاکی می­ستایند و اینکه احکام غنائم جنگی را که بدون وقوع جنگ به دست آمده باشد تشریع می فرماید و اینکه ای مسلمانان! خودرا ازصفات کافرانه و منافقانه بپالائید و بر عکس ، به این صفات بیارائید .

در این پاراگراف می فرماید : ای مسلمانان! آخرت را هدف بگیرید و برای رسیدن به وضع مطلوب تقوا پیشه کنید و ای مردم! کسی را که از او غفلت می کنید چنین خداوندی است!

4 - سوالات

1- فرایند طرزعمل « نَسُوا اللَّهَ فَأَنسَاهُمْ أَنفُسَهُمْ » (آیه19) را توضیح دهید .

2- با قرینه «فائزون» (آیه20) چرا در آیه 19 بجای «فاسقون» نفرموده «خاسرون» ؟

3 - « وَلْتَنظُرْ نَفْسٌ مَّا قَدَّمَتْ لِغَدٍ » (آیه19) ، نسبت به کلمه قبل خویش چه نقشی دارد؟ (تفسیر؟پرانتز؟یا...؟)

4 – چه سابقه ای (به ترتیب نزول) از مفهوم آیه 20 دارید؟

5 - آیات برجسته این پاراگراف

آیات 18 تا 24 از آیات بسیار برجسته قرآنی است ( از همه لحاظ هایی که قبلا مکررا برای برجستگی برشمردیم)

6 - در این پاراگراف کدام فقرات فوق ذهنیات مخاطبان اولیه است؟

(این قسمت جواب سروش و شبستری است که گفته اند قرآن فوق ذهنیات مخاطبان اولیه ندارد)

آیات 18 تا 20 از آنجا که «قیامتی» است، کلا بالاتر از ذهنیات هر بنی بشری است، و طبعا در مورد مخاطبان اولیه نیز همچنین.

آیه 21 از آنجا که به وحی اشاره دارد، و آنهم چیزی است که هیچ بنی بشری را راهی به شناخت مکانیزمش نیست، طبعا بالاتر از ذهنیات معاصران نزول  است.

7 - مخاطبان اولیه از این پاراگراف چه تلقیی  میداشتند؟

کلماتی که در این پاراگراف بکار رفته ، در طول این مدت طولانی ، از نزول این سوره تا به امروز ، تغییر معناییِ چندانی نیافته ، و لذا مخاطب های اولیه نیز از این پاراگراف همان تلقی را میداشته اند که ما .

8 - چه عناصر فرا زمانی و فرا مکانی در این پاراگراف هست؟

1 - بر حذر داشتن مسلمانان از اينکه از حقايق بيگانه شوند و مانند کفار و منافقين بگردند

2 - توجه به شأن خداوند سبب مي شود مسلمانان در مخالفت خويش با کفار و منافقين جدي تر شوند.

9 کدام عناصر این پاراگراف «برای اولین بار» است؟

با توجه به ترتیب نزول سوره ها ، تقریبا تمام عناصر این پاراگراف «برای اولین بار» است .

10 در این پاراگراف کدام آیات حاوی «محورهای ثابت کلام وحی» است؟

ارزش تفسیریِ این بخش از دو لحاظ زیاد است:

1 – از لحاظ تفسیر موضوعی، چون آیات هر موضوع از ابتدای نزول وحی به ترتیب در یک فایل جمع آوری خواهد شد، یک گنجینه بسیار با ارزش خواهد شد که مورد نیاز هر قرآن پژوه خواهد بود.

2 – از لحاظ تفسیرِ معروف به «تفسیر قرآن به قرآن» نیز، از آنجا که در هر عنوان، تقریبا تمام آیاتِ هم محتوا جمع آوری شده اند، هر قسمت میتواند از لحاظ هم افزائیِ فهمِ قسمت های دیگر کمک باشد، و مغز تفسیرِ قرآن به قرآن هم همین است.

احکام اخلاقی

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَلْتَنظُرْ نَفْسٌ مَّا قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ ﴿18﴾ وَلَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنسَاهُمْ أَنفُسَهُمْ أُوْلَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ ﴿19﴾

سنن الهی

لَا يَسْتَوِي أَصْحَابُ النَّارِ وَأَصْحَابُ الْجَنَّةِ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ هُمُ الْفَائِزُونَ ﴿20﴾

مَثَل ها

لَوْأَنزَلْنَا هَذَا الْقُرْآنَ عَلَى جَبَلٍ لَّرَأَيْتَهُ خَاشِعًا مُّتَصَدِّعًا مِّنْ خَشْيَةِ اللَّهِ وَتِلْكَ الْأَمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ ﴿21﴾

شئون الهی

هُوَ اللَّهُ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ عَالِمُ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ هُوَ الرَّحْمَنُ الرَّحِيمُ ﴿22﴾ هُوَ اللَّهُ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ السَّلَامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَيْمِنُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ الْمُتَكَبِّرُ سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا يُشْرِكُونَ ﴿23﴾ هُوَ اللَّهُ الْخَالِقُ الْبَارِئُ الْمُصَوِّرُ لَهُ الْأَسْمَاء الْحُسْنَى يُسَبِّحُ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴿24﴾

شرح مختصر

کلیدهای تفسیری

بحث متنی

آیه 20 فرع بر دو آیه قبلی است وآیه­های 18 و 19، آیه­های اصلی اند .

دریافت­­های کوتاه مستقیم

آیه 18: منظور از کلمه «فردا» آخرت و قیامت است، و منظور از «چه چیزی از پیش فرستاده» اعمالی است که در این جهان از او صادر می­شود.

آیه 19: جا دارد آدمی همیشه این سئوال را از خویش بکند که: «من که هستم و چرا در این جهان هستم و بعدش چه خواهد شد؟»

اگر آدمی دائماً این سئوال را از خود بکند، جواب­هایش روشن است، و این است که «من موجودی هستم که دارم در این جهانِ موقت برای زندگی دائم خویش ساخته می­شوم»، و لذا چنین کسی که دائماً این جواب­ها را از خودش برای سئوال خودش دریافت می­کند، کار خلاف، و کار بی­ربط، و کار در غیرِ جهت رشد و سازندگی، از او سر نمی­زند. اما اگر از یاد خدا غافل شود، از این سئوال و جواب هم باز می­ماند. و کم­کم از جاده اصلی بیرون می­آید و به بی­راهه می­افتد و گم می­شود و نابود می­گردد.

آیه 20: دنیا کوتاه است و بهشت و جهنم جاودانی است و اهل جهنم بازنده و بهشتی­ها برنده هستند. عاقل کدام را انتخاب می­کند؟

منظور از این مثال­ چیست

منظور از مثل مندرج در آیه 21 چیست؟

آیا نکوهش آدمی است؟ که کوه با آن عظمت تاب این آیات را نمی­آورد اما آدمی نسبت به آن بی­اعتناست؟

یا اینکه توجه آدمی را به این نکته جلب می­کند  که شأن این قرآن بزرگ است و آن را دست کم نگیرید؟

البته در انتهای آیه مذکور منظور از ذکر این مثال­ را  فرموده است : تذکر!

صفات «مو بر اندام راست کن» الهی

در رابطه با آیات 22تا24 در حقیقت، این بند، در جهتِ توضیحِ آیه آخرِ بند قبل است که می­گفت مانند کسانی نباشید که خدا را فراموش کردند و لذا از خود بیگانه شدند و در این بند، آن خدائی را که نباید فراموشش کرد اندکی معرفی می­نماید که او کسی است که کوه­ها تاب تحمل یکی از مخلوقات او را (یعنی قرآن) ندارند اما شما به آن مخلوق با عظمت (یعنی قرآن) توجه کافی نمی­کنید و مورد کم­اعتنائی و حتی بی ­اعتنائی قرار می­دهید .

سپس تا حدودی که نزدیک به فهم انسان باشد آن خدا را توصیف می­کند ( با این منظور که بخود بیائیم و راه خویش را از کفار و منافقین جدا کرده و پیروز شویم )

صفاتی که در آیات 22 تا آخر ذکر نموده، بعضی­ها در قرآن بسیار و بعضی کمتر در قرآن تکرار شده و بعضی هم خاص این سوره است، مانند: سلام (صلح­آور) ، مؤمن (ایمنی ­بخش ، امنیت­دهنده) ، مهیمن (مسلط) ، جبار (مجبورکننده ، جبران­کننده) ، متکبر (دارندۀ بزرگی) ، باری (پدیدآور) ، مصور (تصویرگر) . و اگر کسی بخواهد راجع به این صفات بنویسد هر قدر هم که توان داشته باشد  نمی­تواند حق مطلب را ادا کند.

ترجمه تفسیریِ آزاد

اي مسلمانان! از خداوند پروا کنيد و بايد هر کس نگران آن باشد که براي فردای قیامت چه چيزي از پيش فرستاده است، و از خدا پروا کنيد که خداوند به آنچه ميکنيد آگاه است (18) و مانند آنهائي نباشيد که خدا را فراموش کردند، و او هم خود هاشان را از ياد شان برد. آنها همان گناه پيشگان هستند (19) اهل بهشت و اهل جهنم مساوي نيستند، اهل بهشت همان پيروزها و برندگان هستند (20) ای پیامبر! اگر اين قرآن را بر کوهي نازل ميکرديم ميديدي فروتن بوده واز حرمت و خشيت خدا متلاشي ميشود و ما اين مثل ها را براي مردم ميزنيم شايد تفکر کنند (21) او خدائي است که خدائي جز او نيست . داناي نهان و آشکار و بخشنده مهربان است (22) اوست خدائي که خدائي جز او نيست . آن فرمانرواي پاکِ صلح آورِ ايمني بخشِ مسلطِ عزتمندِ مجبورکننده بزرگمنش . پاک است خداوند از آنچه با او شريک ميگيرند (23) اوست خداوند آفرينشگر پديد آورِ تصويرگر ، که داراي آن نامهاي نيکوست . آنچه در آسمانها و زمين است او را به پاكي مي ستايند و همو پيروزمند فرزانه است (24)

 

 

دی ان ان