X

وَمَا أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ إِلاَّ رِجَالاً نُّوحِي إِلَيْهِمْ فَاسْأَلُواْ أَهْلَ الذِّكْرِ إِن كُنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ ﴿43﴾ بِالْبَيِّنَاتِ وَالزُّبُرِ وَأَنزَلْنَا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيْهِمْ وَلَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ ﴿44﴾ أَفَأَمِنَ الَّذِينَ مَكَرُواْ السَّيِّئَاتِ أَن يَخْسِفَ اللّهُ بِهِمُ الأَرْضَ أَوْ يَأْتِيَهُمُ الْعَذَابُ مِنْ حَيْثُ لاَ يَشْعُرُونَ ﴿45﴾ أَوْ يَأْخُذَهُمْ فِي تَقَلُّبِهِمْ فَمَا هُم بِمُعْجِزِينَ ﴿46﴾ أَوْ يَأْخُذَهُمْ عَلَى تَخَوُّفٍ فَإِنَّ رَبَّكُمْ لَرؤُوفٌ رَّحِيمٌ ﴿47﴾ أَوَ لَمْ يَرَوْاْ إِلَى مَا خَلَقَ اللّهُ مِن شَيْءٍ يَتَفَيَّأُ ظِلاَلُهُ عَنِ الْيَمِينِ وَالْشَّمَآئِلِ سُجَّدًا لِلّهِ وَهُمْ دَاخِرُونَ ﴿48﴾ وَلِلّهِ يَسْجُدُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأَرْضِ مِن دَآبَّةٍ وَالْمَلآئِكَةُ وَهُمْ لاَ يَسْتَكْبِرُونَ ﴿49﴾ يَخَافُونَ رَبَّهُم مِّن فَوْقِهِمْ وَيَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ ﴿50﴾ وَقَالَ اللّهُ لاَ تَتَّخِذُواْ إِلهَيْنِ اثْنَيْنِ إِنَّمَا هُوَ إِلهٌ وَاحِدٌ فَإيَّايَ فَارْهَبُونِ ﴿51﴾ وَلَهُ مَا فِي الْسَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَلَهُ الدِّينُ وَاصِبًا أَفَغَيْرَ اللّهِ تَتَّقُونَ ﴿52﴾ وَمَا بِكُم مِّن نِّعْمَةٍ فَمِنَ اللّهِ ثُمَّ إِذَا مَسَّكُمُ الضُّرُّ فَإِلَيْهِ تَجْأَرُونَ ﴿53﴾ ثُمَّ إِذَا كَشَفَ الضُّرَّ عَنكُمْ إِذَا فَرِيقٌ مِّنكُم بِرَبِّهِمْ يُشْرِكُونَ ﴿54﴾ لِيَكْفُرُواْ بِمَا آتَيْنَاهُمْ فَتَمَتَّعُواْ فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ ﴿55﴾ وَيَجْعَلُونَ لِمَا لاَ يَعْلَمُونَ نَصِيبًا مِّمَّا رَزَقْنَاهُمْ تَاللّهِ لَتُسْأَلُنَّ عَمَّا كُنتُمْ تَفْتَرُونَ ﴿56﴾ وَيَجْعَلُونَ لِلّهِ الْبَنَاتِ سُبْحَانَهُ وَلَهُم مَّا يَشْتَهُونَ ﴿57﴾ وَإِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِالأُنثَى ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَهُوَ كَظِيمٌ ﴿58﴾ يَتَوَارَى مِنَ الْقَوْمِ مِن سُوءِ مَا بُشِّرَ بِهِ أَيُمْسِكُهُ عَلَى هُونٍ أَمْ يَدُسُّهُ فِي التُّرَابِ أَلاَ سَاء مَا يَحْكُمُونَ ﴿59﴾ لِلَّذِينَ لاَ يُؤْمِنُونَ بِالآخِرَةِ مَثَلُ السَّوْءِ وَلِلّهِ الْمَثَلُ الأَعْلَىَ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴿60﴾


ای پیامبر! قبل از تو کسي را نفرستاديم مگر مرداني که بسويشان وحي ميكرديم پس، ای مردم! از اهل علم و اطلاع بپرسيد اگر خودتان نميدانيد (43) آن پیامبران را با دلايل روشن و نوشته ها بر آنان و این قرآن را نيز بسوي تو فرستاديم تا براي مردم بيان کني چه مطالبی براي آنان فرستاده ايم و شايد تفکر کنند (44) آيا آنهائي که توطئه هاي بد نمودند ايمن هستند از اينکه زمين آنها را فرو ببرد يا اينکه عذاب از جائي که به فکرشان نميرسد بسويشان بيايد؟ (45) يا اينکه هنگام رفت و آمدشان آنها را بگيرد و نتوانند کاري کنند؟ (46) يا اينکه آنان را در حال ترس، فرو بگيرد؟ و البته پروردگارتان رئوف و مهربان است (47) آيا اینان چيزهائي را که خداوند آفريده، نمی بینند که سايه شان از راست و چپ سجده کنان و با اظهار کوچکي مي آيند؟ (48) و آنچه در آسمانها و زمين است اعم از جنبندگان و ملائکه، براي خداوند سجده مي کنند و سركشيی ندارند (49) از پروردگارشان که فوقشان است خشیت دارند و به آنچه مامورند عمل ميکنند (50) و خداوند گفت دو خدا نگيريد. جز اين نيست که او خدايي است يگانه. و فقط از من پروا کنيد (51) و آنچه در آسمانها و زمين است از آنِ اوست و قيامت دردناک نيز از آن اوست. پس، آيا از غير او پروا ميکنيد؟ (52) ای مردم! هر نعمتي که داريد از خداست. و هنگاميکه ناراحتي به شما برسد بسوي او ناله درد آلود سر ميدهيد (53) آنگاه که ناراحتي را از شما برطرف کرد فورأ عده اي از شما براي پروردگارشان شريک ميگيرند (54) تا نسبت به آنچه که به آنان عطا کرده ايم کفران ورزند. بر آنان چنین مقرر میشود که برخوردار شويد و بزودي خواهيد دانست (55) این کفار از آنچه روزيشان کرده ايم، براي چيزي که نميدانند، نصيبي قرار میدهند. به خدا قسم حتمأ درباره آنچه که افترا مي بنديد از شما باز خواست خواهد شد (56) و براي خداوند ملائکه را دختران او قرار میدهند. خداوند منزه است از اینکه اولاد داشته باشد. و براي خودشان اولاد پسر را می پسندند (57) و هنگامي که به يکي آنها مژده دختر داده شود رويش سياه ميشود اما اندوه خود را فرو ميخورد(58) از بدي مژده اي که به او داده شده از قوم خويش متواري ميشود که آيا او را با خواري نگه دارد يا در زير خاک پنهانش کند؟ چه زشت است حکمي که مي کنند (59)  براي آنها که به آخرت ايمان ندارند مَثَل زشت و براي خداوند مثل بالاتر است و همو پيروزمند حکيم است (60)

قبلی:  سوره نحل سوره نحل
بعدی:  سوره نحل سوره نحل
Print
9 بار مطالعه شده است

پیش تفسیر

1 – استخراج عصاره محتوای سوره و پاراگراف (راه اول)

اول (چنانکه بارها و بارها دیده اید) عصاره محتوای سوره را استخراج میکنیم: 

طرز استخراج عصاره محتوای سوره را (یعنی «درس» سوره را)  در قسمت اول ارائه کرده ایم که مطابق ذیل است:

درس: اي مردم نعمات خدا را بياد آوريد و مسير صحيح را در پيش گيريد تا به سعادت دو جهان برسيد.

برآیند درسِ فوق و متن پاراگراف درب خواهد بود، به شرح ذیل:

درب: ای مردم! به قدرت­های الهی توجه کنید و به راه درست برگردید و توجه به موقعيت خداوند و هماهنگ شدن با نتيجه آن، به سعادت مي رساند اما داشتن اعتقاد غلط راجع به او به شقاوت مي رساند و ای پیامبر! کماکان رسالتت را با قوت پی بگیر.

2 - استخراج عصاره محتوای پاراگراف (راه دوم)

ریز کردن پاراگراف تا حد امکان:

1

وَمَا أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ إِلاَّ رِجَالاً نُّوحِي إِلَيْهِمْ فَاسْأَلُواْ أَهْلَ الذِّكْرِ إِن كُنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ ﴿43﴾ بِالْبَيِّنَاتِ وَالزُّبُرِ وَأَنزَلْنَا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيْهِمْ وَلَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ ﴿44﴾

ریزدرب : ای پیامبر! کما کان رسالتت را با قوت پی گیر.

2

 أَفَأَمِنَ الَّذِينَ مَكَرُواْ السَّيِّئَاتِ أَن يَخْسِفَ اللّهُ بِهِمُ الأَرْضَ أَوْ يَأْتِيَهُمُ الْعَذَابُ مِنْ حَيْثُ لاَ يَشْعُرُونَ ﴿45﴾ أَوْ يَأْخُذَهُمْ فِي تَقَلُّبِهِمْ فَمَا هُم بِمُعْجِزِينَ ﴿46﴾ أَوْ يَأْخُذَهُمْ عَلَى تَخَوُّفٍ فَإِنَّ رَبَّكُمْ لَرؤُوفٌ رَّحِيمٌ ﴿47﴾

ریزدرب : ای مردم! به قدرت­های الهی توجه کنید و به راه درست برگردید.

3

 أَوَ لَمْ يَرَوْاْ إِلَى مَا خَلَقَ اللّهُ مِن شَيْءٍ يَتَفَيَّأُ ظِلاَلُهُ عَنِ الْيَمِينِ وَالْشَّمَآئِلِ سُجَّدًا لِلّهِ وَهُمْ دَاخِرُونَ ﴿48﴾ وَلِلّهِ يَسْجُدُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأَرْضِ مِن دَآبَّةٍ وَالْمَلآئِكَةُ وَهُمْ لاَ يَسْتَكْبِرُونَ ﴿49﴾ يَخَافُونَ رَبَّهُم مِّن فَوْقِهِمْ وَيَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ ﴿50﴾

ریزدرب: ای مردم! توجه به موقعيت خداوند و هماهنگ شدن با نتيجه آن، به سعادت مي رساند.

4

 وَقَالَ اللّهُ لاَ تَتَّخِذُواْ إِلهَيْنِ اثْنَيْنِ إِنَّمَا هُوَ إِلهٌ وَاحِدٌ فَإيَّايَ فَارْهَبُونِ ﴿51﴾ وَلَهُ مَا فِي الْسَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَلَهُ الدِّينُ وَاصِبًا أَفَغَيْرَ اللّهِ تَتَّقُونَ ﴿52﴾

ریزدرب : ای مردم! داشتن اعتقاد غلط راجع به او به شقاوت مي رساند.

5

 وَمَا بِكُم مِّن نِّعْمَةٍ فَمِنَ اللّهِ ثُمَّ إِذَا مَسَّكُمُ الضُّرُّ فَإِلَيْهِ تَجْأَرُونَ ﴿53﴾ ثُمَّ إِذَا كَشَفَ الضُّرَّ عَنكُمْ إِذَا فَرِيقٌ مِّنكُم بِرَبِّهِمْ يُشْرِكُونَ ﴿54﴾ لِيَكْفُرُواْ بِمَا آتَيْنَاهُمْ فَتَمَتَّعُواْ فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ ﴿55﴾

ریزدرب: ای مردم! به قدرت­های الهی توجه کنید و به راه درست برگردید.

6

 وَيَجْعَلُونَ لِمَا لاَ يَعْلَمُونَ نَصِيبًا مِّمَّا رَزَقْنَاهُمْ تَاللّهِ لَتُسْأَلُنَّ عَمَّا كُنتُمْ تَفْتَرُونَ ﴿56﴾ وَيَجْعَلُونَ لِلّهِ الْبَنَاتِ سُبْحَانَهُ وَلَهُم مَّا يَشْتَهُونَ ﴿57﴾ وَإِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِالأُنثَى ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَهُوَ كَظِيمٌ ﴿58﴾ يَتَوَارَى مِنَ الْقَوْمِ مِن سُوءِ مَا بُشِّرَ بِهِ أَيُمْسِكُهُ عَلَى هُونٍ أَمْ يَدُسُّهُ فِي التُّرَابِ أَلاَ سَاء مَا يَحْكُمُونَ ﴿59﴾ لِلَّذِينَ لاَ يُؤْمِنُونَ بِالآخِرَةِ مَثَلُ السَّوْءِ وَلِلّهِ الْمَثَلُ الأَعْلَىَ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴿60﴾

ریزدرب: ای مردم! داشتن اعتقاد غلط راجع به او به شقاوت مي رساند.

تقطیع:

در فوق دیده اید که ما پاراگراف را به تعدادی «ریزپاراگراف» تجزیه کرده ایم.

اصلی-فرعی

قسمت هایی را که می بینید فوقا با حروف پر رنگ (بولد) کار کرده ایم، اصلی است.

لُبّ مطلب:

با توجه به ریزپاراگراف ها، و ریزدربها، و جمع بندیِ ریزدرب ها، همان درب پاراگراف که فوقا می بینید حاصل خواهد شد و البته توجه دارید که درب مذکور از راه محاسبه استخراج شده است.

3 – از اول تا اینجا

در پاراگراف 1 می فرماید : ای مردم ! شما دائما دارید از بینهایت نعمت های پروردگارتان استفاده میکنید ، لذا سزاوارنیست جز رفتار شکر آمیز ازشما سرزند .

در پاراگراف 2 می فرماید : ای کافران ! از این خودبزرگ بینی ها و غفلت ها و نیرنگ ها و رفتارهای نا صحیح که باعث نابودی پیشینیان تان هم شد دست بردارید و به راه صحیح بازگردید تا سعادتمند شوید و کافران در قیامت جوابگو نیستند و در این جهان نیز توقع بی­­جا دارند در حالی که اهل تقوا در آخرت وضع مطلوب خواهند داشت و کافران شرک خود را به خداوند نسبت می­دهند و به عاقبت همانندان پیش از خود توجه نمی­کنند و قیامت را تکذیب می­کنند و توجه ندارند که این نوع اعتقادات واین نوع رفتارها به شقاوت میرساند و ای پیروان رسول خدا(ص)! هجرت در راه خدا به شما کمک خواهد کرد دردنیا زندگیی شایسته ودرآخرت نیز رستگار باشید .

در این پاراگراف میفرماید: ای پیامبر! پیامبران قبلی نیز راهنمایشان وحی بود و تو نیز این پندها را برای مردم بیان کن  و بشر غرق در نعمت­های الهی است ولی عده­ای که به آخرت ایمان ندارند، و لذا به وضعیت ناپسند منتقل خواهند شد، و این کافران چه ایرادی دارند که خلاف جهت کل جهان رفتار می­کنند؟

4 - سوالات

1-« فَاسْأَلُواْ أَهْلَ الذِّكْرِ إِن كُنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ » (آیه43) با موضوع کدام کلید تفسیر مطابق است؟

2-منظور از «ذکر» (آیه44) چیست؟

3 – از مطالب این پاراگراف فهمیده میشود که پیـامبران سابق با «معجزات» و «کتاب ها» بسوی قومشان فرستاده میشدند و به سوی پیامبر ما (ص) «ذکر» نازل شد تا «برای مردم» «چیزی را که بسویشان نازل شده» ، «بیان کند» با توجه به این مطالب ، بگوئید : منظور از «چیزی را که بسویشان نازل شده» چیست؟

4 – آیا «ذکر» و «چیزی راکه بسویشان نازل شده» ، یک چیز است؟ (برای جواب فقط دلیل قرآنی ارائه کنید)

5- باتوجه به مطالب این پاراگراف ،  اگر بگوئیم وظیفه آنحضرت این بوده که«ذکر» رابرای مردم«بیان»کند درست است؟ (بادلایل قرآنی جواب دهید)

6 – مخاطب کلمه «فاسئلوا» چه کسانی است؟ (کافرانی که مسئله دار شده بودند ولی از ترس روسای قبایل هنوز جرئت اعلام ایمان نداشتند؟ یا . . . ؟

7 – در تفاسیر راجع به سوال فوق جستجوئی نموده و سپس تصمیم بگیرید که جواب صحیح چیست .

5 - حدسیاتی از اوضاع و احوال آن روزها

از آیات پاراگراف قبل و نیز چندین پاراگراف در سوره های قبل فهمیده میشود که بسیاری از کفار معمولی خیلی میل داشتند اعلام ایمان کنند اما از ترس روسای قبایل این کار را نمیکردند ، از این پاراگراف (سه آیه 45 تا 47) به وضوح فهمیده میشود که خود روسای قبایل نیز این موضوع را حس کرده و فهمیده بودند که دارند قافیه را می بازند و لذا به تکاپو افتاده بودند .

در آیه های 58 و 59 اشاره ای به موضوع «دختر کشی» که در میان برخی از اعراب معمول بود دیده میشود که البته در همینجا هم شیوع امر مذکور فهمیده نمیشود .

6 - در این پاراگراف، کدام فقرات، فوق ذهنیات معاصران نزول است؟

(این قسمت جواب سروش و شبستری است که گفته اند قرآن فوق ذهنیات مخاطبان اولیه ندارد)

آیه های 45 تا 47  «قیامتی» است، و هیچ بنی بشری تجربه اش را ندارد، و قبل از قیامت نخواهد داشت، لذا، چه در آن روزهای نزول وحی و چه الی یوم القیامه بالاتر از ذهنیات بشر خواهد بود.

همچنین است آیه 52.

در آیه های 49 و 50  به موجوداتی اشاره شده که معهود ما بشر قرن حاضر هم نیست، چه رسد به مشافهین 1400 سال قبل!

آیه های 43 و 44 مربوط به وحی است، و از آنجا که از شئون الهی است، فوق ذهنیات هر بنی بشری است، چه رسد به معاصران نزول.

7 - مخاطبان اولیه از این پاراگراف چه تلقیی  میداشتند؟

کلماتی که در این پاراگراف بکار رفته ، در طول این مدت طولانی ، از نزول این سوره تا به امروز ، تغییر معناییِ چندانی نیافته ، و لذا مخاطب های اولیه نیز از این پاراگراف همان تلقی را میداشته اند که ما .

8 - چه عناصر فرا زمانی و فرا مکانی در این پاراگراف هست؟

1 - ای مردم! به قدرت­های الهی توجه کنید و به راه درست برگردید  

2 - توجه به موقعيت خداوند و هماهنگ شدن با نتيجه آن، به سعادت مي رساند

3 - داشتن اعتقاد غلط راجع به او به شقاوت مي رساند  

4 - ای پیامبر! کماکان رسالتت را با قوت پی بگیر.

9 – کدام عناصر این پاراگراف «برای اولین بار» است؟

غیر از آیه های 45 تا 47 و 51 و 54 و 55 و 57 ، بقیه «برای اولین بار» است.

10 – در این پاراگراف کدام آیات حاوی «محورهای ثابت کلام وحی» است؟

ارزش تفسیریِ این بخش از دو لحاظ زیاد است:

1 – از لحاظ تفسیر موضوعی، چون آیات هر موضوع از ابتدای نزول وحی به ترتیب در یک فایل جمع آوری خواهد شد، یک گنجینه بسیار با ارزش خواهد شد که مورد نیاز هر قرآن پژوه خواهد بود.

2 – از لحاظ تفسیرِ معروف به «تفسیر قرآن به قرآن» نیز، از آنجا که در هر عنوان، تقریبا تمام آیاتِ هم محتوا جمع آوری شده اند، هر قسمت میتواند از لحاظ هم افزائیِ فهمِ قسمت های دیگر کمک باشد، و مغز تفسیرِ قرآن به قرآن هم همین است.

تبیین رسالت آنحضرت

وَمَا أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ إِلاَّ رِجَالاً نُّوحِي إِلَيْهِمْ فَاسْأَلُواْ أَهْلَ الذِّكْرِ إِن كُنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ ﴿43﴾ بِالْبَيِّنَاتِ وَالزُّبُرِ وَأَنزَلْنَا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيْهِمْ وَلَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ ﴿44﴾

تقریرات و آموزش الهی

أَفَأَمِنَ الَّذِينَ مَكَرُواْ السَّيِّئَاتِ أَن يَخْسِفَ اللّهُ بِهِمُ الأَرْضَ أَوْ يَأْتِيَهُمُ الْعَذَابُ مِنْ حَيْثُ لاَ يَشْعُرُونَ ﴿45﴾ أَوْ يَأْخُذَهُمْ فِي تَقَلُّبِهِمْ فَمَا هُم بِمُعْجِزِينَ ﴿46﴾ أَوْ يَأْخُذَهُمْ عَلَى تَخَوُّفٍ فَإِنَّ رَبَّكُمْ لَرؤُوفٌ رَّحِيمٌ ﴿47﴾

شئون الهی

أَوَ لَمْ يَرَوْاْ إِلَى مَا خَلَقَ اللّهُ مِن شَيْءٍ يَتَفَيَّأُ ظِلاَلُهُ عَنِ الْيَمِينِ وَالْشَّمَآئِلِ سُجَّدًا لِلّهِ وَهُمْ دَاخِرُونَ ﴿48﴾ وَلِلّهِ يَسْجُدُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأَرْضِ مِن دَآبَّةٍ وَالْمَلآئِكَةُ وَهُمْ لاَ يَسْتَكْبِرُونَ ﴿49﴾ يَخَافُونَ رَبَّهُم مِّن فَوْقِهِمْ وَيَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ ﴿50﴾ وَقَالَ اللّهُ لاَ تَتَّخِذُواْ إِلهَيْنِ اثْنَيْنِ إِنَّمَا هُوَ إِلهٌ وَاحِدٌ فَإيَّايَ فَارْهَبُونِ ﴿51﴾ وَلَهُ مَا فِي الْسَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَلَهُ الدِّينُ وَاصِبًا أَفَغَيْرَ اللّهِ تَتَّقُونَ ﴿52﴾ وَمَا بِكُم مِّن نِّعْمَةٍ فَمِنَ اللّهِ ثُمَّ إِذَا مَسَّكُمُ الضُّرُّ فَإِلَيْهِ تَجْأَرُونَ ﴿53﴾ ثُمَّ إِذَا كَشَفَ الضُّرَّ عَنكُمْ إِذَا فَرِيقٌ مِّنكُم بِرَبِّهِمْ يُشْرِكُونَ ﴿54﴾ لِيَكْفُرُواْ بِمَا آتَيْنَاهُمْ فَتَمَتَّعُواْ فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ ﴿55﴾

عقاید و رفتار کفار معاصر نزول

وَيَجْعَلُونَ لِمَا لاَ يَعْلَمُونَ نَصِيبًا مِّمَّا رَزَقْنَاهُمْ تَاللّهِ لَتُسْأَلُنَّ عَمَّا كُنتُمْ تَفْتَرُونَ ﴿56﴾ وَيَجْعَلُونَ لِلّهِ الْبَنَاتِ سُبْحَانَهُ وَلَهُم مَّا يَشْتَهُونَ ﴿57﴾ وَإِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِالأُنثَى ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَهُوَ كَظِيمٌ ﴿58﴾ يَتَوَارَى مِنَ الْقَوْمِ مِن سُوءِ مَا بُشِّرَ بِهِ أَيُمْسِكُهُ عَلَى هُونٍ أَمْ يَدُسُّهُ فِي التُّرَابِ أَلاَ سَاء مَا يَحْكُمُونَ ﴿59﴾

مَثَل ها

لِلَّذِينَ لاَ يُؤْمِنُونَ بِالآخِرَةِ مَثَلُ السَّوْءِ وَلِلّهِ الْمَثَلُ الأَعْلَىَ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴿60﴾

شرح مختصر

کلیدهای تفسیری

معنی برخی کلمات

با توجه به کلمه «واصباً» (=دردناک)، از بین سه معنیِ کلمه «دین»، آن معنی که به «قیامت» مرتبط است بهتر به آیه 52 می­خورد.

از «اهل ذکر» بپرسید ...

در رابطه با آیه­های 43و44در حقیقت، جمله «پس بپرسید از اهل ذکر اگر خودتان نمی­دانید» جمله­ایست پرانتزی و با توجه به این نکته، مطلب آیه­های 43 و 44 چنین خلاصه می­شود: ای پیامبر! پیامبران قبل از تو اینطور بودند که:

1- وحی بسویشان می­آمد،

2- با دلایل روشن (مثلاً معجزات) تأیید می­شدند،

3- و نیز کتابهای آسمانی همراهشان بود. و بسوی تو نیز این قرآن را فرستادیم تا برای این مردم بیان کنی.

خلاصه اینکه با توجه به «درس»، برای اینکه بشر بتواند سعادت دو جهان را بدست بیاورد، باید طرح و برنامه و نقشه راه داشته باشد که آن همان است که نزد پیامبرمان بود یعنی قرآن.

اما اینکه فرموده «بپرسید از اهل ذکر اگر نمی­دانید» یعنی اینکه این حرف جدیدی نیست. سابقه قبلی دارد. به عبارت دیگر این جمله پرانتزی همعرض است با دوآیه آخر سوره اعلی.

خلاصه اینکه «اهل ذکر» لازم نیست چنانکه المیزان گفته معصومین باشند، بلکه همیشه کسانی بوده اند که «دین شناس» و «کتاب آسمانی شناس» بوده اند، و آیه مورد نظر دارد به کفاری که تحت تاثیر قرآن (آن مقدار که تا کنون – که نزدیک های هجرت باشد نازل شده) قرار گرفته و در کفرشان تردید پیدا کرده بودند میگوید اگر شکی در حقانیت این پیغمبر دارید به اشخاصی که دین شناس و کتاب آسمانی شناس هستند مراجعه کنید.

تأخیری می­اندازیم شاید تنبه یابید

موضوع آیات 45تا47 یعنی اینکه اگر این اتفاقات برای صاحبان توطئه­های بد رخ بدهد عادلانه است، اما خداوند از آنجا که بسیار رئوف و مهربان است این عدالت را به اجرا در نمی­آورد .  بلکه در اثر رأفت و رحمت خویش باز هم مهلتی می­دهد و تأخیری می­اندازد، تا شاید برای بعضی­ها تنبهی رخ دهد، و بازگشتی کنند .

«سجده» سایه، سایر موجودات، ملائکه، و انسان

در رابطه با آیات 48تا50 سجده­ای که ما به تصور می­آوریم، اظهار «رام»ی و تواضع در مقابل خداوند است که از طریقِ خود را به زمین انداختن و اظهار کوچکی نمودن صورت می­گیرد.

چیزی که در آیه 48 مطرح شده بسیار شبیه همان است.

اگر به سایه­ها توجه نمائید، ملاحظه خواهید نمود که سایه­ها، انگار که خود را به زمین انداخته و دارند خود را را روی زمین می­کشند، و از لحاظ سمبلیک می­توان آن را بسیار شبیه سجده دانست.

البته چون سجده یک عمل ارادی است، افضل است، و لذا حرکت سایه روی زمین را باید شبیه سجده قلمداد کرد نه سجده را شبیه آن.

با توجه به آیه 49، سجده ملائکه مفهوم است.

اما سجده جنبندگان در کل آسمانها و زمین، چون شامل همه جور موجوداتی اعم از جاندار و بیجان می­شود، می­توانیم از مفهوم آیه 48 مدد بگیریم و معنی سجده آنان را به ذهن بیاوریم.

سجده موجودات بیجان (مثلاً آنچه که در ابتدای سوره رحمان دیدیم که «درخت و گیاه» یا «درخت و ستاره» سجده می­کنند)، می­باید بمعنی «رام» شدن کامل در مقابل قوانین الهی که همان قوانین قرار داده شده در ذات جهان است، بوده باشد.

آنچه در آیه 50 آمده مفهوم را کاملاً تکمیل می­کند که درکِ موقعیتِ خداوندیِ خداوند و عمل به وظیفه، همان اتخاذ موضع صحیح است که توسط هر مخلوقِ آگاهِ ذیشعور، مانند ملائکه، صورت می­گیرد .

سجده در موجودات بی­جان نیز بصورت پیروی کامل و تخطی نکردن از نظام جهانی آفرینش و انجام کامل صحیحِ بی­خطایِ نقشِ خویش، می­باشد .

در مورد انسان نیز، این دو نکته (یعنی درک موقعیت خداوندی و عمل به وظیفه) در اعمال عبادی (و در اوج آنها در سجده) نمود می­یابد.

پرانتزها : آیات 54 تا 59 فرع بر آیه­های قبل از خویش است.

لذا آیه­های اصلی این پاراگراف آیه­های 51 و 52 و 53 و 60 است.

از طرفی جنس مؤنث را بی­ارزش می­دانید و از طرف دیگر می­پرستید؟

چکیده آیات 60-55 این است که برای باصطلاح «خدایان» خویش قربانی­هایی می­نمودند، و زاده شدن مولود پسر را نتیجه سعادت شخص، و مولود دختر را نتیجه بی­ارزشی او و والدینش حساب می­کردند، و ملائکه را نیز دختران خداوند می­دانستند، و بسیاری از باصطلاح «خدایان» آنها نیز بعضی از ملائکه بودند.  البته در بطن همین اعتقاد آنها تناقضی هم هست باین ترتیب که چیزی را که برای خویش بد می­دانستند، همان را پرستش هم می­کردند.

البته درباره دخترکشی و پرستیدن «دختران خدا» قبلا شرحی گفته ایم.

ترجمه تفسیریِ آزاد 

ای پیامبر! قبل از تو کسي را به رسالت نفرستاديم مگر مرداني که بسويشان وحي ميكرديم، پس، ای مردم! از اهل علم و اطلاع بپرسيد اگر خودتان نميدانيد (43) ای مردم! ضمنا هنگام پرسش هم توجه کنید که جواب دهنده چقدر متکی به دلایل بیِّن و بر اساس کتاب های آسمانی جواب میگوید، و ای پیامبر! این قرآن را نیز برتو فرستادیم تا ضمنا برای مردمی که اهل کتاب آسمانی بوده اند حقایق را روشن کنی، شاید از این راه به تفکر بپردازند (44) آيا آنهائي که توطئه هاي بد نمودند ايمن هستند از اينکه زمين آنها را فرو ببرد يا اينکه عذاب از جائي که به فکرشان نميرسد بسويشان بيايد؟ (45) يا اينکه هنگام رفت و آمدشان آنها را بگيرد و نتوانند کاري کنند؟ (46) يا اينکه آنان را در حال ترس، فرو بگيرد؟ و البته پروردگارتان رئوف و مهربان است (47) آيا اینان چيزهائي را که خداوند آفريده، نمی بینند که سايه شان از راست و چپ سجده کنان و با اظهار کوچکي مي آيند؟ (48) و آنچه در آسمانها و زمين است اعم از جنبندگان و ملائکه، براي خداوند سجده مي کنند و سركشيی ندارند (49) از پروردگارشان که فوقشان است خشیت دارند و به آنچه مامورند عمل ميکنند (50) و خداوند گفت دو خدا نگيريد. جز اين نيست که او خدايي است يگانه. و فقط از من پروا کنيد (51) و آنچه در آسمانها و زمين است از آنِ اوست و قيامت دردناک نيز از آن اوست. پس، آيا از غير او پروا ميکنيد؟ (52) ای مردم! هر نعمتي که داريد از خداست. و هنگاميکه ناراحتي به شما برسد بسوي او ناله درد آلود سر ميدهيد (53) آنگاه که ناراحتي را از شما برطرف کرد فورأ عده اي از شما براي پروردگارشان شريک ميگيرند (54) تا نسبت به آنچه که به آنان عطا کرده ايم کفران ورزند. بر آنان چنین مقرر میشود که برخوردار شويد و بزودي خواهيد دانست (55) این کفار از آنچه روزيشان کرده ايم، براي چيزي که نميدانند، نصيبي قرار میدهند. به خدا قسم حتمأ درباره آنچه که افترا مي بنديد از شما باز خواست خواهد شد (56) ودر مورد خداوند ملائکه را دختران او قرار میدهند. خداوند منزه است از اینکه اولاد داشته باشد. و براي خودشان اولاد پسر را می پسندند (57) و هنگامي که به يکي آنها مژده دختر داده شود رويش سياه ميشود اما اندوه خود را فرو ميخورد(58) از بدي مژده اي که به او داده شده از قوم خويش متواري ميشود که آيا او را با خواري نگه دارد يا در زير خاک پنهانش کند؟ چه زشت است حکمي که مي کنند (59)  براي آنها که به آخرت ايمان ندارند مَثَل زشت و براي خداوند مثل بالاتر است و همو پيروزمند حکيم است (60)

 

 

دی ان ان